Αν έπρεπε να επιλέξεις 3 έργα σου και μέσα από αυτά να μιλήσεις για τη Μαρία, ποια θα ήταν αυτά;
Για μας κάθε έργο αποτελεί μια νέα πρόκληση γιατί διαμορφώνεται βάσει της ανάλυσης και της ανάδειξης των ιδιαίτερων, ενδογενών χαρακτηριστικών του. Όλα τα έργα που έχουμε δημιουργήσει μέχρι σήμερα έχουν συμβάλει στην εξέλιξή μας ως αρχιτέκτονες αλλά και ως χαρακτήρες. Αγαπώ ιδιαίτερα τα πρώτα έργα που δημιουργήσαμε με τον Γιούαν σαν paan architects, όπως τον μικρό ξενώνα στο Vatö της Σουηδίας και το Hill House στον Διόνυσο, γιατί με την αθωότητα και την τολμηρότητα της ηλικίας που μας χαρακτήριζαν τότε καταφέραμε και πραγματοποιήσαμε δύο πολύ ιδιαίτερες κατοικίες. Με τον ίδιο ενθουσιασμό και περιέργεια προσεγγίσαμε και τα επόμενα έργα μας, όπως το Patio House που δημιουργήσαμε αργότερα σαν ΟΟΑΚ. Κοινό χαρακτηριστικό και για τα τρία αυτά σπίτια είναι η εξερεύνηση των δυνατοτήτων, χωρικών και δομικών, όπως μπορούν να εκφραστούν μέσω της αρχιτεκτονικής.
Πώς βρέθηκες να ζεις και να δουλεύεις στη Στοκχόλμη; Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε σε αυτή την πόλη;
Επιλέξαμε τη Σουηδία σαν έδρα μας, κυρίως για προσωπικούς λόγους. Μόλις αποκτήσαμε οικογένεια και ενόψει της οικονομικής κρίσης που γινόταν όλο και πιο αισθητή στον κλάδο μας, αποφασίσαμε το 2011 να μετακομίσουμε από την Αθήνα στη Στοκχόλμη. Η απόφαση ήταν σχετικά εύκολη καθώς και εγώ έχω δεσμούς με τη Σουηδία, αλλά και ο σύζυγος και συνέταιρός μου Γιούαν Άννερχεντ είναι Σουηδός.
Και τώρα, από τη Στοκχόλμη στην Αθήνα… Ποιο είναι το πλαίσιο της μετάβασης και τι αλλάζει για τους OOAK Architects;
Θεωρούμε το γραφείο μας ένα γραφείο με δύο πατρίδες και είμαστε πολύ χαρούμενοι που τα τελευταία χρόνια μας δόθηκε εκ νέου η ευκαιρία να δουλέψουμε με πρότζεκτ στην Ελλάδα. Έτσι, εδώ και καιρό φλερτάραμε με την ιδέα να αποκτήσουμε ξανά μια έδρα στην Αθήνα, όχι σαν κάτι μεταβατικό, καθώς το γραφείο μας στη Στοκχόλμη συνεχίζει να υπάρχει, αλλά σαν μία συμπληρωματική βάση.
Πώς συνδέεται το ακαδημαϊκό σου έργο με το υλοποιημένο αρχιτεκτονικό;
Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μου και στον ακαδημαϊκό χώρο αλλά και στο γραφείο μας η κλίμακα του αστικού σχεδιασμού και η κλίμακα της λεπτομέρειας μας αφορούν ιδιαίτερα. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζουμε εξαρχής όλα τα έργα μας, ακόμα και τα πιο μικρά, δίνοντας έμφαση στην ένταξή τους στο ευρύτερο περιβάλλον τους και στη λεπτομέρεια για τη σωστή υλοποίησή τους. Τα τελευταία εφτά χρόνια συντρέχω ένα από τα τέσσερα design studios του τρίτου έτους στην αρχιτεκτονική σχολή της Στοκχόλμης, όπου οι φοιτητές μας εμβαθύνουν σε αυτές ακριβώς τις δύο κλίμακες. Είμαι πολύ χαρούμενη που μέσα από τη διδασκαλία και την επιλογή των θεμάτων του studio δίνεται και σε μένα η ευκαιρία να διερευνήσω μαζί τους θέματα που απασχολούν και εμάς στο γραφείο.
Μία ξύλινη καμπίνα στη Σουηδία, το Patio House στην Κάρπαθο, συγκροτήματα κατοικιών στις Μπαχάμες και στα Νησιά Κέιμαν. Τι είναι αυτό που συνδέει τόσο διαφορετικά έργα;
Η αρχιτεκτονική μας δεν διέπεται από μια συγκεκριμένη αισθητική. Αυτό που συνδέει όμως όλα τα έργα μας είναι ο σεβασμός με τον οποίο προσεγγίζουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν την ταυτότητά τους. Στόχος μας είναι δημιουργίες με ξεχωριστή ταυτότητα, one of a kind, που να ανήκουν αποκλειστικά στον δικό τους τόπο και, πάνω απ’ όλα, να εμπλουτίζουν την εμπειρία των χρηστών τους.
Σήμερα η αρχιτεκτονική εικόνα ταξιδεύει ταχύτατα παντού – και μέσα από το Instagram των influencers. Ποιες νέες προκλήσεις γεννά αυτό για τον αρχιτέκτονα;
Ζούμε πραγματικά σε μια εποχή που οι εικόνες της αρχιτεκτονικής και του interior design ταξιδεύουν πολύ γρήγορα και αποτελούν πηγή έμπνευσης για αρχιτέκτονες και πελάτες παντού. Το θετικό είναι ότι ένα ευρύτερο κοινό εκτίθεται και εκπαιδεύεται, αν θέλεις, για τις δυνατότητες έκφρασης που παίρνουν μορφή μέσω της αρχιτεκτονικής. Η πρόκληση έγκειται, πιστεύω, στο να μπορούμε, ενώ αντλούμε έμπνευση από καλές διεθνείς πρακτικές αρχιτεκτονικής, να δημιουργούμε έργα με ρίζες και αναφορές στον τόπο τους. Έργα για συγκεκριμένες συνθήκες και συγκεκριμένο τρόπο ζωής και όχι για lifestyle, που μπορεί να τα συναντήσει κανείς οπουδήποτε. Πέρα από την εποχή της εικόνας και των influencers διανύουμε και μια περίοδο που τη διακρίνουν η αβεβαιότητα και το αίσθημα ευθύνης για το μέλλον και την εξέλιξή μας. Η κλιματική αλλαγή αλλά και η βιωσιμότητα σε όλα τα επίπεδα είναι επίσης σημαντικές έννοιες που θα έπρεπε να απασχολούν όλο και περισσότερο εμάς τους αρχιτέκτονες. Είναι ευθύνη μας να εξετάζουμε κάθε έργο μέσα από τις ανάγκες του και με τις κατάλληλες επιλογές να συμβάλλουμε, όσο μπορούμε πιο θετικά, στο περιβάλλον, στην ανάπτυξη του τόπου στον οποίο ανήκει. Ωστόσο, πάνω απ΄ όλα, με την αρχιτεκτονική μας να βάζουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο.
Τι γνώμη έχεις για τις τάσεις γύρω από τη χαλάρωση, όπως το slοw life, το hygge και το detox; Ο κόσμος σίγουρα τα θέλει, αλλά είναι εφικτά;
Οι ρυθμοί της καθημερινότητας είναι πολύ γρήγοροι. Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να τα προλάβουμε όλα. Να συνδυάσουμε μια επιτυχημένη επαγγελματική ζωή με μια γεμάτη και πλούσια κοινωνική καθημερινότητα. Αυτό εκ των πραγμάτων είναι δύσκολο και αυξάνει το άγχος και την πίεση που πολλοί αισθάνονται σήμερα. Προσωπικά χαίρομαι ιδιαίτερα που όλες αυτές οι έννοιες έχουν πλέον ενταχθεί στο λεξιλόγιό μας και τις συζητάμε. Είναι απαραίτητο, πιστεύω, να θυμόμαστε ότι πρέπει πού και πού να παίρνουμε μια βαθιά ανάσα, να χαμηλώνουμε τους εντατικούς ρυθμούς και να απολαμβάνουμε τις απλές στιγμές. Όσο αντλούμε έμπνευση από πρακτικές που συνεισφέρουν στην ευεξία τόσο πιο κοντά, πιστεύω, είμαστε στην επίτευξη μιας καλύτερης ποιότητας ζωής, ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον καθένα μας.
Αυτό τον καιρό ετοιμάζεις ένα εστιατόριο στη Βοστόνη. Θα μοιραστείς μερικές πληροφορίες γι’ αυτό το έργο;
Στην αρχή του έτους κερδίσαμε έναν κλειστό διαγωνισμό για τη δημιουργία ενός καινούριου εστιατορίου γνωστής Ελληνίδας σεφ, στη Washington DC. Θελήσαμε να παντρέψουμε έναν υπάρχοντα χώρο σε ένα πολύ ιδιαίτερο κτίριο στην καρδιά της Washington DC με κάτι πολύ ελληνικό και να δημιουργήσουμε μια εντελώς διαφορετική χωρική εμπειρία. Χρησιμοποιήσαμε το interior design σαν εργαλείο για να ενισχύσουμε την ολιστική εμπειρία εστίασης και να δώσουμε φυσική υπόσταση στην αγάπη και τη φιλοσοφία της σεφ για την Ελλάδα και την ελληνική κουζίνα. Μια εμπειρία φιλική και οικογενειακή, που θα ταξιδέψει, γευστικά και χωρικά, με ένα one of a kind interior ειδικά φτιαγμένο γι’ αυτές συγκεκριμένες συνθήκες.
Οι περισσότεροι Έλληνες θα ήθελαν πολύ να δουλεύουν με διεθνείς πελάτες. Πώς το κατορθώνεις;
Το ότι μας δόθηκε εξαρχής η ευκαιρία να δουλέψουμε στο εξωτερικό, οφείλω να ομολογήσω πως συνέβη τυχαία και βοήθησε και το αθώο της ηλικίας που μας επέτρεψε να διεκδικήσουμε χωρίς φόβο αυτό που επιθυμούσαμε. Το ότι μετά καταφέραμε να διεκπεραιώσουμε τα πρώτα έργα μας με επιτυχία, ήταν χάρη στα προσόντα μας και στη σκληρή δουλειά. Το να δουλεύει κανείς σε άλλες χώρες συνεπάγεται και μια δυσκολία. Κάθε τόπος έχει τη δική του πρακτική σε σχέση με τον ρόλο του αρχιτέκτονα, τις ιδιαιτερότητές του σε ό,τι αφορά το κλίμα και τις κατασκευαστικές απαιτήσεις, αλλά και σε ό,τι αφορά τη νομοθεσία και τους κανονισμούς. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, σαν να ξεκινάς συνέχεια από την αρχή και χρειάζεται κανείς να είναι ιδιαίτερα ανοικτός και δεκτικός για να μπορέσει να προσαρμοστεί σε καινούρια δεδομένα.
Ισορροπία επαγγελματικής, οικογενειακής ζωής αλλά και προσωπικού χρόνου με τον εαυτό σου. Σχόλια, σκέψεις, μυστικά επιτυχίας αλλά και challenges…
Στη δική μας περίπτωση τα όρια μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής δεν είναι τόσο ξεκάθαρα καθώς ο συνέταιρ’πς μου, ο Γιούαν, είναι και σύζυγός μου. Μοιραζόμαστε το γραφείο, αλλά και τις υποχρεώσεις για τα δύο παιδιά μας. Τυχαίνει να μιλάμε για το βραδινό φαγητό της οικογένειας στο γραφείο αλλά και για κάποιο πρότζεκτ στο σπίτι. Το ότι μοιραζόμαστε την καθημερινότητά μας σε όλα τα επίπεδα σημαίνει ότι έχουμε κατανόηση για τις απαιτήσεις της οικογένειας αλλά και του γραφείου. Φροντίζουμε να αναλαμβάνουμε και οι δύο τις ευθύνες μας, ώστε να μπορούμε να αφιερώνουμε όσο περισσότερο χρόνο γίνεται στα παιδιά μας, στο γραφείο και τους συνεργάτες μας.
Ποιες είναι οι αγαπημένες σου ασχολίες όταν θέλεις να χαλαρώσεις;
Ως μητέρα με μικρά παιδιά και υπεύθυνη ενός γραφείου, δεν διαθέτω πολύ χρόνο για τον εαυτό μου. Χαλαρώνω τις στιγμές της καθημερινότητας που σταματώ να σκέφτομαι το πριν και το μετά και όλες μου τις υποχρεώσεις. Τέτοιες στιγμές είναι με τα παιδιά μου το βράδυ πριν τα βάλω για ύπνο, το πρωί στο γραφείο πριν εμφανιστούν οι συνάδελφοί μου, όταν συναντώ καλούς φίλους και όταν γυμνάζομαι. Αυτές οι μικρές στιγμές αρκούν για να επαναφορτίσω το μυαλό και το σώμα μου και να πάρω ενέργεια για τη συνέχεια.
Η Μαρία Παπαφίγκου θα μιλήσει στις 4 Φεβρουαρίου στο πλαίσιο της ημερίδας για το design ΕΣΩ, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Εδώ μπορείτε να κλείσετε το εισιτήριό σας: www.eventora.com/el/Events/esw20
H ΕΣΩ είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο event για την αρχιτεκτονική και το design στην Ελλάδα. Διοργανώνεται για 9η συνεχή χρονιά από την Design Ambassador και το Archisearch.gr σε συνεργασία με το +DESIGN Magazine. Τα προηγούμενα 8 χρόνια, η ΕΣΩ είχε περισσότερους από 60 ομιλητές, 6.000 συμμετέχοντες, 200 εθελοντές και πάνω από 300 χορηγούς και δημιουργικούς συνεργάτες. Διαβάστε περισσότερα για τη φετινή ΕΣΩ εδώ: www.archisearch.gr/architecture/eso-2020/
Συνέντευξη: Δανάη Μακρή
