Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε νησιά. Κως, Άνδρος, Σύρος. Μια αλληλουχία του μπλε. Μέχρι δεκαπέντε ετών ζούσα πλάι στη θάλασσα. Οι «αποσκευές» μου είναι η αλμύρα, τα χρώματα του μελτεμιού, η άμμος που τρύπωνε στα αυτιά. Θυμάμαι τα πλοία που έμπαιναν στο λιμάνι, την προσμονή του καινούριου. Αυτή τη λαχτάρα να μάθεις νέα, καθώς οι μπουκαπόρτες άνοιγαν σαν παράθυρα στον κόσμο φέρνοντας ανθρώπους, ιδέες, ιστορίες και μαζί εφημερίδες, βιβλία, τα πρώτα μου κόμικ… Στην αμμουδιά του Αγίου Πέτρου στο Γαύριο έμαθα τι σημαίνει ανοιχτός ορίζοντας. Ελευθερία. Εκεί γυρνάω πάντα, όσο μακριά κι αν φτάσω, γιατί ο κύκλος της αθωότητας δεν κλείνει ποτέ. Αυτή η παραλία είναι ο δικός μου τρόπος να επιστρέφω στο φως. Όλοι αυτό δεν κάνουμε; Σ’ αυτό το ταξίδι που είναι η ύπαρξη, σαν τον Κοντορεβιθούλη του παραμυθιού αφήνουμε πίσω μας ψιχουλάκια -μουσικές, στίχους, μυθιστορήματα, χρώματα, φαντασίες, ιδέες, φευγαλέες εικόνες, θραύσματα της μνήμης και άλλα μικρά θαύματα του νου-, ψιχουλάκια μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος, που μας βοηθούν να βρίσκουμε πάντα το δρόμο μας.
Καταλαβαίνω πολύ καλά, λοιπόν, γιατί ο Έλληνας αντιδρά στο σχέδιο παράδοσης των αιγιαλών. Όλοι έχουμε το δικό μας μερίδιο στο καλοκαίρι, είτε είμαστε γεννημένοι στην ηπειρωτική είτε στη νησιωτική Ελλάδα, γιατί η χώρα μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια χούφτα δαντελένια ακρογιάλια. Και η ζωή μας, η ζωή που έζησαν οι γονείς μας, οι παππούδες μας, αυτή που θα ζήσουν τα παιδιά, τα εγγόνια μας, δεν είναι παρά μια ατέρμονη διαδρομή από καλοκαίρι σε καλοκαίρι. Ένα πηγαινέλα από λιμάνι σε λιμάνι, από βραχάκι σε βραχάκι, μια βόλτα σε χωματόδρομους ανάμεσα σε ξερολιθιές με φραγκοσυκιές, σε μικρά πευκόφυτα μονοπάτια που ίσως οδηγούν στο απάτητο, στο ανέγγιχτο. Όλη η ιστορία μας συνοψίζεται στην αέναη επιστροφή μας σ’ εκείνη την ερημική παραλία όπου μάθαμε τα πρώτα μας ροκ τραγούδια και γύρω από μια φωτιά ανακαλύψαμε τον έρωτα και τη μυθολογία του.
Όλα αυτά τα χρόνια των μνημονίων ανεχτήκαμε πολλά και στερηθήκαμε ακόμα περισσότερα. Τους αφήσαμε, κακώς, να ρημάξουν το δημόσιο σύστημα υγείας, να απαξιώσουν την παιδεία, να εξευτελίσουν τους γονείς μας περικόπτοντας τις συντάξεις και τα ασφαλιστικά τους κεκτημένα, να οδηγήσουν παιδιά στην πείνα και απελπισμένους άνεργους στην αυτοκτονία. Νομίζω ήρθε η στιγμή να πούμε: Μέχρι εδώ. Ό,τι άρπαξαν, άρπαξαν. Υπομείναμε αρκετά, δεν θα τους αφήσουμε να βιάσουν το συλλογικό μας ασυνείδητο. Είναι λες και ένα βρόμικο χέρι μπαίνει βαθιά μέσα μας, εκεί όπου φυλάσσουμε τα άχραντά μας, και ξεριζώνει την ίδια μας την ταυτότητα. Το κατάπτυστο νομοσχέδιο που θα ξεπουλήσει τις ακτές της χώρας μας, δηλαδή την ανεκτίμητη και χιλιοτραγουδισμένη στα πέρατα του κόσμου μοναδικότητά της, δεν πρέπει να περάσει. Γιατί η συζήτηση δεν περιορίζεται μονάχα σε ένα κομμάτι, π.χ. στη δημιουργία της περίφημης -εδώ γελάμε!- Ριβιέρας στο Ελληνικό, αφορά ολόκληρη την Ελλάδα απ’ ακρη σ’ άκρη. Η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, σε διεθνές συνέδριο του Economist με θέμα «Ευρώπη και Αραβικός Κόσμος», μίλησε για τεράστια τουριστικά συγκροτήματα με χιλιάδες κατοικίες, γήπεδα, μαρίνες, παραθαλάσσια οικήματα με σουίτες, στην Κεντρική Ελλάδα, στο Λασίθι της Κρήτης και στην Ιθάκη. Η ίδια είπε επίσης ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο που έχει καταρτιστεί στη χώρα βάζει τέλος σε χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες που αποτελούν τροχοπέδη στις επενδύσεις. Προφανώς ένα από τα εμπόδια είμαστε όλοι εμείς που αντιδρούμε στο άγριο ξεπούλημα. Φιλοδοξούν, βέβαια, όσοι έχουν συμφέροντα, το νέο νομοσχέδιο να τους λύσει τα χέρια ώστε να αισχροκερδήσουν καταστρέφοντας έναν τόπο μοναδικού κάλλους που φημίζεται για την αγνότητά του.
Όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Παναγιώτης Χατζηστεφάνου σε πρόσφατο άρθρο του, «η Ελλάδα, χωρίς τις ειδυλλιακές, ανέγγιχτες παραλίες της χάνει και το τελευταίο ίχνος αυθεντικότητάς της και, αντί να διεκδικεί αυτό που της αξίζει, δηλαδή να είναι μια αριστορατική οικοδέσποινα για κοινό υψηλών προδιαγραφών, επιλέγει, ή μάλλον αναγκάζεται από ένα πραξικοπηματικό καθεστώς να κατέβει στις πιο ξεφτιλισμένες πιάτσες διεθνούς ανταγωνισμού διεκδικώντας την πελατεία της χαμηλότερης στάθμης ή τον προνομιούχο της πλέον αντικοινωνικής ελίτ που έχει ποτέ γνωρίσει η ανθρωπότητα, αυτήν του 1% του παγκοσμιοποιημένου, κληρονομικού, ολιγαρχικού πλούτου. (…) Οι παραλίες της Ελλάδας είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας τουριστικός προορισμός – είναι κάτι σαν το Grand Canyon, σαν τους κοραλλιογενείς υφάλους, σαν το Μέλανα Δρυμό. Είναι ένα θαύμα της φύσης και πρέπει να παραμείνει ανέγγιχτο, επειδή είναι ιεροσυλία το να στερήσεις αυτή την εμπειρία και κληρονομιά από τις επόμενες γενιές στο βωμό του κέρδους».
Η πρόταση του Υπουργείου Οικονομικών παραβιάζει το σύνταγμα, το εθνικό και το κοινοτικό δίκαιο, αφού νομιμοποιεί τα αυθαίρετα στον αιγιαλό και τις καταπατημένες εκτάσεις, επιτρέπει στις ξενοδοχειακές μονάδες να μπαζώσουν ακτές, περιορίζει την πρόσβαση των πολιτών στις ελεύθερες και ανοιχτές παραλίες και καταστρέφει καθολικά την εικόνα της χώρας, όπως έκανε κάποτε και η αντιπαροχή στην ωραία Αθήνα. Σύμφωνα με τη WWF, πρόκειται για ένα οικολογικό έγκλημα με ανυπολόγιστες συνέπειες. Η περιβαλλοντική οργάνωση κάλεσε τους πολιτικούς να ασκήσουν πιέσεις ώστε να μη φτάσει το νομοσχέδιο στη Βουλή. Ήδη πολλοί βουλευτές -ακόμα και κυβερνητικοί, όπως η Φωτεινή Πιπιλή και η Ντόρα Μπακογιάννη- δήλωσαν ότι θα αρνηθούν να το ψηφίσουν, ενώ ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών Γιάννης Φ. Ιωαννίδης, με άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών (13/5), επισημαίνει στην κυβέρνηση τους μεγάλους κινδύνους που προκύπτουν από αυτό. «Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη εποχή, όπου η προστασία του αιγιαλού και της παραλίας διεθνώς αυξάνεται (βλ. π.χ. την περίφημη αδόμητη ζώνη 100 μέτρων από τον αιγιαλό στη Γαλλία), είναι παράδοξο στη χώρα μας να προτείνονται διατάξεις που υποβαθμίζουν ποιοτικά και ποσοτικά τη μέχρι σήμερα προστασία» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Βασικό ρόλο, καθώς φαίνεται, έπαιξαν οι αντιδράσεις των πολιτών. Παρακολουθώντας όλο αυτό το κύμα που έχει ξεσπάσει κατά του κατάπτυστου νομοσχεδίου, νιώθω ότι υπάρχει ελπίδα. Μετά από τέσσερα χρόνια μνημονίων οι Έλληνες δείχνουμε επιτέλους να ξυπνάμε. Οι τελευταίες εξελίξεις, όσο ακόμα γράφεται αυτό το σημείωμα, μιλούν για ένα τσουνάμι οργής, που ελπίζω να βάλει φρένο στην τσιμεντοποίηση των αιγιαλών. Οι υπογραφές που συγκεντρώνονται ηλεκτρονικά έχουν ξεπεράσει τις 100.000 και το θέμα θα εισαχθεί στο Ευρωκοινοβούλιο (πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών). Παράλληλα οι πολίτες οργανώνονται με όποιον τρόπο μπορούν: Συμμετέχοντας σε ανοιχτές συζητήσεις, όπως αυτή που έγινε στην Τεχνόπολη στις 9/5 με σύνθημα «STOP στην καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών». Mε την εγγραφή τους σε γκρουπ στο Facebook (π.χ. η ομάδα https://www.facebook.com/aigialoi, που έχει ως περιγραφή «Δρούμε άμεσα για να σταματήσει το νομοθετικό έγκλημα για την καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών», έχει συγκεντρώσει 34.760 υποστηρικτές). Υπογράφοντας σε πλατφόρμες κατά του νομοσχεδίου (στον ιστότοπο avaaz.org έχουν συγκεντρωθεί 132.089, ενώ στο change.org 30.251). Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργού Επικρατείας Δημήτρη Σταμάτη (13/5, Τα Νέα), η κυβέρνηση παγώνει προς το παρόν το θέμα του αιγιαλού, ύστερα και από την κατακραυγή τόσο των περιβαλλοντικών οργανώσεων όσο και βουλευτών της αντιπολίτευσης αλλά και της συμπολίτευσης. Έτσι η συζήτηση θα ανοίξει ξανά μετά τις ευρωεκλογές.
Αν κάτι έχει να μας διδάξει αυτή η ιστορία είναι ότι οι πολίτες, όταν είναι ενωμένοι μπροστά σε έναν κοινό στόχο, μπορούν να κάνουν θαύματα. Η οργάνωση στις μικρές κοινωνίες, είτε σε τοπικό επίπεδο στους δήμους και τις κοινότητες είτε σε ομάδες στο διαδίκτυο, μπορεί να ανοίξει το δρόμο στο λαό για να διεκδικήσει το δίκιο του και να προστατεύσει τη χώρα του ή το σύνταγμά της όταν αυτό καταπατείται. Το έχουμε δει να συμβαίνει ξανά, στην Κερατέα. Ελπίζω να το δούμε σε όλη την Ελλάδα, σε κάθε παράκτια περιοχή την οποία σκοπεύουν να θυσιάσουν στα ξένα συμφέροντα. Βλέποντας το χάρτη με τις περιοχές-στόχο του νομοσχεδίου είπα σε ένα φίλο από την Κερατέα: «Θα έρθουν κι από τα μέρη σας». «Ας τολμήσουν, μου απάντησε, τώρα ξέρουμε πώς να τους αντιμετωπίσουμε». Και το εννοούσε! Τους πιστεύω. Πάντα αυτές οι μάχες, όταν δίνονται με πάθος, κερδίζονται. Γιατί μια τοπική κοινωνία που βρίσκεται σε κίνδυνο είναι πιο ισχυρή από όλα τα ΜΑΤ του κόσμου. Το να παλεύεις για το σπίτι σου, τη γειτονιά, τον τόπο σου ή για την ίδια σου την επιβίωση έχει τέτοια δύναμη που μπορεί να κινήσει βουνά.
Μια πρόσφατη έρευνα φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, οι οποίοι παρακολούθησαν στενά τον τρίμηνο απεργιακό αγώνα των διοικητικών υπαλλήλων Ανώτατων Ιδρυμάτων, έδειξε ότι οι αγώνες διευρύνουν τους ορίζοντες ενός ανθρώπου, χτίζοντας σχέσεις αλληλεγγύης και επιφέροντας ψυχική ισορροπία. Να τι αναφέρουν οι φοιτητές Δανάη Λαζάρου και Νίκος Χριστοδουλάκης του Τμήματος Ψυχολογίας του εν λόγω πανεπιστημίου: «Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η καλύτερη ψυχοθεραπεία είναι να αγωνίζεται κάποιος για τη διεκδίκηση της ζωής που του στερούν. Στην πράξη ατσαλώνεται ο νέος άνθρωπος της συλλογικότητας, παραμερίζοντας στο διάβα του τον ατομικισμό και τα διάφορα προβλήματα που δημιουργεί στις σχέσεις του με την κοινωνία. Αν διδαχθούμε από τον αγώνα των διοικητικών, έχουμε πολλά να μάθουμε. Αν τον αφήσουμε πίσω, είμαστε καταδικασμένοι να χάσουμε τον καινούριο κόσμο που είναι έτοιμος να γεννηθεί».
Κι εγώ αισθάνομαι ότι κάτι καινούριο γεννιέται. Οι αντιδράσεις για τις παραλίες ήταν μονάχα η αφορμή. Τώρα αρχίζουν όλα.
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
YΓ.:Διαβάζω σήμερα (21/05/14) ότι ο επίτροπος Οικονομικών της Κομισιόν Σιμ Κάλας, αντικαταστάτης του Όλι Ρεν, απάντησε σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και υποψήφιου στις ευρωεκλογές Νίκου Χουντή ότι «ο νόμος για τον αιγιαλό είναι μνημονιακή δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης και πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα». Θεωρώ ότι, τώρα περισσότερο από πριν, πρέπει άμεσα να ενεργοποιηθούμε όλοι. Ο καθένας όπως μπορεί και από το μετερίζι στο οποίο βρίσκεται. Δεν πρέπει να τους περάσει. Αυτές οι παραλίες είναι δικές μας. Κανένας δεν μας ρώτησε όταν υπέγραφαν το ξεπούλημά τους.
