Πριν λίγες μέρες σερφάροντας στο διαδίκτυο έπεσα πάνω σε δύο έρευνες για την ανεργία των νέων. Τα στοιχεία είναι σκέτη απελπισία: Η τελευταία ανακοίνωση της Eurostat (1/4/2014) αναφέρει ότι το ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ελλάδα έχει εκτοξευθεί στο 58,3%. Ενώ σύμφωνα με παλαιότερη ανακοίνωση της Κομισιόν, «7,5 εκατομμύρια άτομα ηλικίας15-24 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης στην Ε.Ε. δεν σπουδάζουν ούτε καταρτίζονται» (πηγή: europa.eu). Κι αυτό είναι το χειρότερο. Άεργοι σε μια πολύ δημιουργική ηλικία, ζουν όπως όπως με φοβερές στερήσεις, χωρίς να μπορούν να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες. Κάποιοι από αυτούς, όταν βρουν μια «ευκαιρία» με τα χίλια ζόρια, γίνονται θύματα σε εποχικές δουλειές, όπου τους εκμεταλλεύονται για ένα χαρτζιλίκι. Ανασφάλιστοι ή απασχολούμενοι με συμβάσεις της κακιάς ώρας, που τους αφήνουν στο τέλος της μέρας -αφαιρώντας τους φόρους- με 300 ευρώ για να καλύψουν τα πάντα: μετακινήσεις, λογαριασμούς κινητών κ.ά.
Την ίδια στιγμή στο Υπουργείο Παιδείας είχαν την έμπνευση να ποντάρουν σε μια τηλεοπτική καμπάνια μέσω της οποίας παροτρύνουν τους μαθητές να μη σπουδάσουν, αλλά να μάθουν κάποια τέχνη, όπως αυτή του ηλεκτρολόγου ή της μοδίστρας. Όπως γράφει εύστοχα η δημοσιογράφος Βασιλική Σιούτη σε άρθρο στο The Press Project, «στις προηγμένες κοινωνίες η απάντηση κάθε φορά είναι περισσότερη γνώση. Στην Ελλάδα των μνημονίων, όμως, ο υπουργός Παιδείας εργάζεται συστηματικά για τη συρρίκνωσή της στα δημόσια σχολεία». Και συνεχίζει: «Η προκλητική συμπεριφορά του υπουργού Παιδείας κορυφώνεται με τα δύο σποτ της καμπάνιας που διεξάγει αυτές τις μέρες. Φυσικά δεν είναι καθόλου υποτιμητικό να επιλέγει κάποιο παιδί να γίνει ηλεκτρολόγος ή μοδίστρα, εάν αυτό επιθυμεί. Είναι απαράδεκτο όμως ο υπουργός, που διαλύει τη δημόσια παιδεία βάσει σχεδίου, να παροτρύνει τα παιδιά να μη σπουδάσουν. Κι ας μη γελιόμαστε: στα παιδιά των φτωχότερων στρωμάτων απευθύνονται αυτά τα σποτ και όχι στους μαθητές του κολεγίου».
Σχολιάζοντας τη δημόσια προτροπή του υπουργού Παιδείας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου, να «ξεπεράσουμε τα στερεότυπα της Μεταπολίτευσης. Δεν είναι κακό να γίνεις τεχνίτης ή τεχνικός», η Βασιλική Σιούτη επισημαίνει: «Προφανώς για την κυβέρνηση η πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση είναι άλλη μια “εκκρεμότητα” της περιόδου αυτής με την οποία θέλει να ξεμπερδεύει, καθώς η Μεταπολίτευση ταυτίστηκε και με τη διεύρυνση του δικαιώματος στην Παιδεία. Είναι η μόνη περίοδος που στην Ελλάδα είχε τη δυνατότητα τόσο μεγάλος αριθμός παιδιών από φτωχότερα στρώματα να αποκτήσει πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία. Συμπτωματικά, η στόχευση της κυβέρνησης ταυτίζεται με αυτή των δανειστών, που θέλουν τους σημερινούς μαθητές να είναι το αυριανό φθηνό εργατικό δυναμικό, χωρίς διεκδικήσεις και δικαιώματα». Ονειρεύονται μια εργατική χώρα που θα σκάβει στα πολυεθνικά «ορυχεία» των αρπακτικών και θα μπαλώνει τις τρύπες που θα προκύπτουν φθηνά, γρήγορα και με χαρά. Φτυάρι, κασμάς, βελόνα, κλωστή και πολιτισμός μηδέν. Γιατί τα βιβλία, οι μουσικές, οι τέχνες ξυπνούν το μυαλό και ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο. Οι σπουδές, όταν γίνονται σωστά και δεν στοχεύουν στη στείρα διδασκαλία παπαγάλων, γεννούν πολίτες με άποψη. Σκεπτόμενα άτομα με κριτικό πνεύμα που δεν χάφτουν μεμιάς ό,τι τους σερβίρουν στο πιάτο. Δεν αναμασούν έτσι εύκολα βολικές θεωρίες συνωμοσίας, ούτε καταπίνουν το ότι οι δεινόσαυροι της διαφθοράς που περνούν από μπροστά τους είναι αθώα μυρμήγκια, αφού έτσι λένε τα μίντια. Τι να τον κάνουν έναν έξυπνο πολίτη; Όχι μόνο δεν τον θέλουν, αλλά τον φοβούνται κιόλας. Σαμποτάρουν κάθε προσπάθειά του να σηκώσει κεφάλι.
Η δημόσια παιδεία μπαίνει στο απόσπασμα. Χωρίς καμία ντροπή, αντί της πανεπιστημιακής μόρφωσης, προωθείται η στροφή στην κατάρτιση. Ο ίδιος ο κ. Αρβανιτόπουλος δηλώνει ξεκάθαρα ότι «ο θεσμός της μαθητείας και η αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι ο θεμέλιος λίθος για την οικοδόμηση της μεταμνημονιακής Ελλάδας. Με την καθιέρωση της μαθητείας σε όλους τους μαθητές των ΕΠΑΛ εξασφαλίζεται απόλυτα η σύνδεση επαγγελματικής εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, που αποτελούσε για τη χώρα μας ζητούμενο δεκαετιών». Σκεπτικό καθόλου τυχαίο. Πρόκειται για μια πολύ συγκεκριμένη στρατηγική που θα οδηγήσει τα παιδιά μας να γίνουν τα γκαρσόνια και οι καθαρίστριες της Ευρώπης. Μια πρόσφατη έρευνα της Κομισιόν το αποδεικνύει: Τα επαγγέλματα που έχουν μέλλον στην Ελλάδα είναι σερβιτόροι και μπάρμεν, νοσηλευτές και μαίες, ανειδίκευτοι εργάτες, οδηγοί βαρέων οχημάτων και λεωφορείων, προγραμματιστές λογισμικού, μεταφορείς, χειριστές μηχανημάτων τροφίμων (πηγή: Ημερησία).
Το σχέδιο έχει μπει σε εφαρμογή. Ήδη με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε στις 30 Μαρτίου εξισώθηκαν οι πτυχιούχοι πολιτικοί μηχανικοί, τοπογράφοι, αρχιτέκτονες της ανώτατης εκπαίδευσης με εκείνους των ιδιωτικών κολεγίων. Η σταδιακή ιδιωτικοποίηση της παιδείας που εξυφαίνεται τα τελευταία χρόνια είναι μια ασύλληπτη μπίζνα. Ο Γιώργος Τσιάκαλος, καθηγητής της Παιδαγωγικής Σχολής στο ΑΠΘ, αναφέρει σε κείμενό του για την εμπορευματοποίηση της παιδείας: «Το εγχείρημα υποταγής της εκπαίδευσης στην αγορά εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής ιδιωτικοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών και αφορά σε έναν κλάδο από τους πιο αναπτυσσόμενους και αειφόρους, με τζίρο, παγκοσμίως, πολλών τρισεκατομμυρίων ευρώ». Ενδεικτικά για τις ΗΠΑ, κατά τον καθηγητή, από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 «υπολογίζεται ότι η εκπαίδευση είναι ο δεύτερος σε μέγεθος κλάδος της οικονομίας της χώρας με τζίρο 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο και εκρηκτική ανάπτυξη».
Είναι αλήθεια κρίμα. Τα δικά μου νεανικά χρόνια ήταν πολύ καλύτερα από αυτά που καλούνται να ζήσουν τα παιδιά μου. Είχα την ευκαιρία να σπουδάσω, ακόμα και να τεμπελιάσω στο πανεπιστήμιο, να ζυμωθώ με καινούριες ιδέες, να διαβάσω λογοτεχνία, ποίηση, ιστορία, πολιτική και μετά να βρω μια δουλειά που μου άρεσε, να ορίσω με κάποιον τρόπο τη ζωή μου. Για ένα γονιό είναι τρομερό να συνειδητοποιεί ότι, αν δεν αλλάξουν τα πράγματα, όσα έζησε ο ίδιος δεν θα καταφέρουν να τα ζήσουν ούτε στο μισό τα παιδιά του. Κι αυτό δεν καταπίνεται με τίποτα. Όμως είμαι αισιόδοξη. Πιστεύω σ’ αυτή τη γενιά γιατί έχει καλύτερα εφόδια. Είναι ανοιχτόμυαλη και έχει ένα πολύ δυνατό όπλο: είναι απόλυτα εξοικειωμένη με την τεχνολογία. Είναι ζήτημα χρόνου να αντιδράσει και να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή. Έχει δώσει ήδη δείγματα. Πριν ακόμα τουμπάρουν έτσι άσχημα τα πράγματα με την οικονομική κρίση, βγήκε στους δρόμους με αφορμή τη δολοφονία ενός παιδιού και έδειξε για τα καλά τα δόντια της. Για πρώτη φορά αυτή η γενιά οργανώθηκε μέσω SMS και ίντερνετ, μαζεύτηκε στις γειτονιές, τα σχολεία, τις συνοικιακές πλατείες και κατέβηκε στο κέντρο της πόλης, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Τότε, με την εντελώς σαστισμένη κυβέρνηση να παρακολουθεί άναυδη τις εξελίξεις, μπήκαν οι πρώτες βάσεις για τις σημερινές δομές αλληλεγγύης. Όποιος έχει την ψευδαίσθηση πως δεν κινείται τίποτα εκεί έξω είναι βαθιά νυχτωμένος. Αυτή η σιγή που ακούγεται τώρα είναι η μεγάλη ανάσα πριν το επόμενο βήμα, που μπορεί να είναι το μεγάλο βήμα. Άντε, ρε παιδιά…
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
