Στις 8 Μαρτίου είδα στο Twitter ένα βίντεο με τίτλο Μέρα με τη Μέρα η Χειρότερη Χρονιά της Ζωής μου. Ένα πανέμορφο, δροσερό κορίτσι γύρω στα εικοσιπέντε τραβάει selfies κάθε μέρα. Ακτινοβολεί νιάτα, ζωντάνια, αυτή τη σιγουριά που έχουν σε υπερθετικό βαθμό οι νέοι άνθρωποι ότι η ζωή τούς ανήκει, ότι αν σηκώσουν ψηλά τα χέρια θ’ αγγίξουν τ’ αστέρια. Σιγά σιγά όμως το ύφος της αλλάζει. Βλέπεις ανησυχία στο βλέμμα της, σοβαρότητα στην έκφρασή της, που σε μερικά στιγμιότυπα γίνεται… φόβος; Ναι, σίγουρα φόβος. Την προσοχή σου αρχίζει να τραβάει μια ανεπαίσθητη μελανιά στο δεξί μάτι, ένας μώλωπας στο αριστερό μάγουλο, μετά ένας πιο έντονος στο μέτωπο. Θεέ μου, κανονικές πληγές στο μάτι, στα χείλη, ίχνη στραγγαλισμού στον λαιμό… Η μία μετά την άλλη οι selfies γίνονται όλο και πιο αποτρόπαιες, ενώ η έκφραση της κοπέλας δείχνει πλέον τρόμο. Στην τελευταία εικόνα, το κορίτσι αιμόφυρτο, παραμορφωμένο, κρατάει ένα σημείωμα σε μια άγνωστή μου γλώσσα, που μαθαίνω πως γράφει: «Βοήθησέ με, δεν ξέρω αν θα μπορώ να περιμένω μέχρι αύριο». Γιατί αύριο, πιθανότατα δεν θα ζει. Θα έχει δολοφονηθεί από κάποιον που κάποτε νόμιζε ότι την αγαπάει. Έναν δικό της άνθρωπο. Τον άντρα, τον αδελφό, τον πατέρα, τον έρωτα της ζωής της.
Το βίντεο δεν είναι καινούριο. Γυρίστηκε στη Σερβία το 2013 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών, που και εκεί, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι μια χαίνουσα πληγή, μια ρωγμή που σε αφήνει να δεις τη σιωπηλή φρίκη που βιώνουν χιλιάδες πλάσματα -μπορεί και δίπλα μας-, μια φρίκη γεμάτη ενοχή, βουβή, απεγνωσμένη.
Τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ μιλούν απο μόνα τους:
-50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα στην Ε.Ε. λόγω της ενδοοικογενειακής βίας.
-Η πιο συνηθισμένη μορφή βίας παγκοσμίως η οποία ασκείται σε γυναίκες είναι η φυσική και προέρχεται από κάποιο συγγενικό, οικείο άτομο.
-Τουλάχιστον 1 στις 3 γυναίκες έχει ξυλοκοπηθεί, εξαναγκαστεί σε σεξουαλική πράξη ή κακοποιηθεί με άλλον τρόπο από οικείο πρόσωπο.
-Γυναίκες ηλικίας 15-44 έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν βιασμό και ενδοοικογενειακή βία, παρά να νοσήσουν από κ αρκίνο, να ζήσουν πόλεμο, να πάθουν ελονοσία ή να τους συμβεί τροχαίο ατύχημα, σύμφωνα με τα δεδομένα της Παγκόσμιας Τράπεζας.
-Πολλές διεθνείς έρευνες καταδεικνύουν ότι οι μισές από τις δολοφονίες γυναικών διαπράττονται από τον νυν ή πρώην σύζυγο ή τον σύντροφό τους.
-Σε Καναδά, ΗΠΑ, Αυστραλία, Ισραήλ και Νότια Αφρική το 40%-70% των δολοφονιών γυναικών προέρχεται από τους συντρόφους τους.
-Στην Κολομβία κάθε έξι ημέρες δολοφονείται μία γυναίκααπό νυν ή πρώην σύντροφό της (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Αλλά και στην «προοδευτική» Ευρώπη του Διαφωτισμού και της Ισότητας, 43% των γυναικών στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας από τον σύντροφό τους κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Γιατί, βλέπετε, η βία κατά της γυναίκας δεν έχει να κάνει με την ανάπτυξη, την πρόοδο, τη μόρφωση, τον πλούτο, την ηλικία, την εμφάνιση. «Το κοινό υπόβαθρο είναι αυτό της κυριαρχίας, της άσκησης εξουσίας του αρσενικού πάνω στον Άλλο και της επιβεβαίωσής του», λέει η καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου και διευθύντρια του Εργαστηρίου Σπουδών Φύλου, Γεωργία Πετράκη. Και συνεχίζει: «Άρα η βία κατά των γυναικών συνιστά έναν εσωτερικό, καλά κρυμμένο πυρήνα της πατριαρχίας, θαμμένο στα άδυτα της ιδιωτικότητας της “αγίας οικογένειας“». Έχει βαθιές ιστορικές καταβολές και υπήρξε κοινωνικά, αλλά και νομικά αποδεκτή μέθοδος, προκειμένου να «συμμορφωθεί» η σύζυγος, η κόρη, η αδελφή, η μητέρα. Να φανταστείτε ότι στην Κύπρο αναγνωρίστηκε ως ποινικό αδίκημα μόλις το 1994!
Στην Ελλάδα 24% των γυναικών έχουν υποστεί σωματική βία, εκ των οποίων το 18% από τον σύντροφό τους. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η σωματική και η σεξουαλική βία που κουρελιάζει μια γυναίκα, αλλά και η ψυχολογική. Ταπεινωτική συμπεριφορά, ενοχοποίηση, συνεχής κριτική, υποτίμηση, φωνές, βρισιές, απειλές κατά της σωματικής ακεραιότητας έχουν τραγικά αποτελέσματα για τη γυναίκα-θύμα:
κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, πιθανή εξάρτηση από ναρκωτικά ή αλκοόλ. Σιγά σιγά πείθεται ότι αυτή φταίει που εκείνος τη χτυπάει ή της φωνάζει ή την απειλεί, ότι εκείνη έχει την ευθύνη των πράξεων του θύτη. Η ντροπή και οι ενοχές τη σπρώχνουν στη σιωπή. Μόνο μία λύση υπάρχει για να μπει τέλος σ’ αυτόν το φαύλο κύκλο της βίας μέσα στην οικογένεια για όσες γυναίκες τη βιώνουν: να μιλήσουν για το πρόβλημά τους. Η ανοχή και η σιωπή το μόνο που κάνουν είναι να επιδεινώνουν το πρόβλημα και να εξωθούν τον θύτη σε ακόμα πιο βίαιη συμπεριφορά. Υπάρχουν δομές και υπηρεσίες που μπορούν να βοηθήσουν. Αρκεί να βρει η γυναίκα το κουράγιο και να πιστέψει ότι «δεν είναι η μόνη, δεν είναι μόνη», όπως δηλώνει το εύστοχο σλόγκαν της ομάδας της 24ωρης τηλεφωνικής γραμμής SOS 15900.
Με συγκίνησε η πρόσφατη ιστορία των δύο ανήλικων κοριτσιών από το Δήλεσι, τα οποία είχαν εξαφανιστεί από το σπίτι τους και βρέθηκαν πέντε ημέρες μετά στο Ναύπλιο, ενώ σε βάρος των γονέων τους σχηματίζεται δικογραφία για ενδοοικογενειακή βία. Τα παιδιά βρήκαν τη δύναμη να κάνουν ένα βήμα μπροστά και να καταγγείλουν τα όσα τους συνέβησαν. Είναι πολύ γενναία. Έγιναν η αφορμή για να γραφτεί αυτό το άρθρο. Αν όλα τα θύματα μιλούσαν ή αντιδρούσαν όπως αυτά τα κορίτσια, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Η βία, η κακοποίηση και ο φόβος που τα στηρίζει και τα θρέφει είναι «φωτοευαίσθητα»: γίνονται διαχειρίσιμα μόλις έρθουν στο φως. Όλα τα παιδιά πρέπει να νιώσουν κάποια στιγμή ότι αν σηκώσουν τα χέρια λίγο πιο ψηλά, μπορούν να αγγίξουν τ’ αστέρια.
Το δικαιούνται.
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@alphamag.gr
