Αυτή δεν είναι η μόνη φωνή διαμαρτυρίας. To τελευταίο διάστημα παρακολουθώ έναν καταιγισμό σχετικών δημοσιευμάτων στον ξένο Τύπο. Η Washington Post κατέγραψε την περιπέτεια ενός ανασφάλιστου καρκινοπαθούς που δεν είχε χρήματα να εγχειριστεί. Παράλληλα μια σειρά άρθρων σε μεγάλα έντυπα παρουσίαζε εκτενώς την πρόσφατη έρευνα καθηγητών στα βρετανικά πανεπιστήμια του Κέμπριτζ, της Οξφόρδης και του London School of Hygiene & Tropical Medicine που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet και η οποία περιγράφει τις σοβαρές επιπτώσεις των μνημονίων στο σύστημα υγείας. Αξίζει να σταθούμε λίγο στα σοκαριστικά στοιχεία της: Η ζήτηση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας αυξήθηκε 120%, ενώ οι περικοπές στο συγκεκριμένο τομέα άγγιξαν το 55% το 2011-2012. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το ποσοστό των Ελλήνων πολιτών που θεωρούν ότι δεν λαμβάνουν την απαραίτητη φροντίδα υγείας έχει αυξηθεί κατά 47%. Πριν από την κρίση εκείνοι που απευθύνονταν σε εθελοντικές δομές υπηρεσιών υγείας ήταν κυρίως μετανάστες, ενώ τώρα περίπου οι μισοί είναι Έλληνες. Οι αυτοκτονίες και η κατάθλιψη εξαπλώνονται σαν μάστιγα, οι αποβολές των εγκύων αυξήθηκαν κατά 21% μεταξύ 2008-2011 και κατά 43% η βρεφική θνησιμότητα (!) μεταξύ 2008-2010. Τα κρούσματα του AIDS στους τοξικομανείς έφτασαν τα 484 το 2012 (το 2009 ήταν 15), ενώ στην ίδια κατηγορία πληθυσμού τα περιστατικά φυματίωσης υπερδιπλασιάστηκαν μέσα στο 2013. Τέλος μετά από 40 χρόνια εντοπίστηκαν και κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα.
Και πού να δείτε τι γίνεται εκεί που δεν φτάνει εύκολα το μάτι ενός πολίτη. Στο νοσοκομείο των φυλακών Κορυδαλλού, για παράδειγμα, οι συνθήκες είναι χειρότερες κι από πρόχειρο καταυλισμό σε αφρικανική χώρα. Χρειάστηκε να παρέμβει το Συμβούλιο της Ευρώπης, χάρη στην κατακραυγή των social media στο hashtag #kolastirio, για να διερευνηθεί η φρικτή κατάσταση που επικρατεί εκεί: 220 ασθενείς νοσηλεύονται σε 60 κρεβάτια άρα οι 160 από αυτούς κοιμούνται στο πάτωμα. Στο πάτωμα! Σαν τα ζώα. Η φωτογραφία που τράβηξε ένας οροθετικός κρατούμενος έκανε το γύρο του κόσμου.
Μιλώντας για το σήμερα ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης είπε: «Τα χρόνια του καταναλωτισμού διαμόρφωσαν μια κοινωνία με ατομιστική νοοτροπία. Ήταν μια καθυστερημένη νίκη της Θάτσερ, που έλεγε ότι δεν υπάρχει κοινωνία παρά μόνο άτομα και οι οικογένειές τους». Ε, λοιπόν, οι δομές αποδεικνύουν ότι μια καινούρια κοινωνία χτίζεται βήμα βήμα. «Η απάντηση στον κοινωνικό κανιβαλισμό όλοι-εναντίον-όλων-στον-αγώνα-της-επιβίωσης είναι το αντιπαράδειγμα της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας». Πρόκειται για μια κοινωνία που ανακαλύπτει ξαφνικά την αυτοοργάνωση, τη δυνατότητα να διεκδικεί κονδύλια και πόρους για καλό σκοπό και συνειδητοποιεί για πρώτη φορά ότι έχει δημόσια παρουσία. Αυτές οι δομές δεν είναι μια προσωρινή λύση, αλλά μέρος μιας στρατηγικής. Η έξοδος από την οικονομική κρίση θα είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Οι δομές αλληλεγγύης θα αποτελούν για πολύ καιρό τη μοναδική προοπτική για μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού η οποία δεν θα μπορεί να πληρώσει τις ιδιωτικοποιημένες υπηρεσίες, την ίδια στιγμή που το κράτος δεν θα έχει πόρους και κονδύλια για να παίξει το ρόλο που διαδραμάτιζε μέχρι τώρα. Άρα θα πρέπει να δούμε αυτές τις πρωτοβουλίες στο ευρύτερο πλαίσιο μιας κοινωνικής οικονομίας που θα αναπτυχθεί απέναντι σε μια αδηφάγο αγορά και ένα διαλυμένο κράτος. Αυτά είναι σε γενικές γραμμές όσα είπε ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης. «Πίσω δεν μπορούμε να πάμε. Θα πάμε μπροστά, αλλά το μπροστά εξαρτάται από εμάς» ανέφερε η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, ενώ ο γιατρός Γιώργος Βήχας πρόσθεσε: «Στα κοινωνικά ιατρεία έρχονται άνεργοι, φτωχοί, που έχουν χάσει τα πάντα και κυρίως την ελπίδα. Συμμετέχοντας σε συλλογικές δράσεις αποκτούν την αγωνιστικότητα να πολεμήσουν τις πολιτικές που μας έφεραν εδώ». Συμβαίνει ακριβώς αυτό που λέει με άλλα λόγια ένα σύνθημα σε τοίχο της πόλης, το οποίο πόσταρε στο Twitter ο SimonLeone, ένας ωραίος «αλήτης της ζωής» που ακολουθώ: «Η δράση αντικαθιστά τα δάκρυα».
