Δεν υπάρχει μεγαλύτερο έγκλημα εναντίον ενός λαού από το να τσακίζεις τα φτερά στη νεολαία του. Τι καλό μπορείς να περιμένεις από μια γενιά που την έχεις στριμώξει στη γωνία και την ψεκάζεις με σπρέι πιπεριού απλώς και μόνο επειδή διεκδικεί να ζήσει με αξιοπρέπεια; Αναζητώντας την απάντηση, μου κέντρισε το ενδιαφέρον το νέο βιβλίο Το Μαύρο και το Κόκκινο – Η Χαμένη Γενιά Ελλάδα – Ευρώπη του Κώστα Βεργόπουλου (εκδ. Λιβάνη).
Στο κεφάλαιο με τίτλο Ομοιοπαθητική ο καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο VIII του Παρισιού εξηγεί πώς τα συμφέροντα όχι μόνο επιβιώνουν, αλλά πλουτίζουν κλέβοντας το μέλλον των νέων: «Δεν είναι λίγοι αυτοί που εντοπίζουν ως αιτία τη δημογραφική γήρανση της Γερμανίας. (…) Το μερίδιο των ατόμων άνω των 65 ετών ως προς το συνολικό πληθυσμό αυξάνεται ταχύτερα στη Γερμανία από ό,τι στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η μέση ηλικία στην Ευρώπη είναι σήμερα 40 ετών, στη Βρετανία 39, στη Γαλλία 40 ετών, ενώ στη Γερμανία υπερβαίνει τα 45 έτη. Αυτό συνεπάγεται αυξημένο ειδικό βάρος των ηλικιωμένων εις βάρος των νέων και οικονομικά ενεργών, των εισοδηματιών εις βάρος των παραγωγικών». Όπως αναφέρει ο ίδιος, για να τα καταφέρει η Γερμανία να διατηρήσει ακέραια τα εισοδήματα των ηλικιωμένων δισεκατομμυριούχων της, χρειάζεται ένα σκληρό νόμισμα χωρίς καθόλου πληθωρισμό, επιβάλλοντας άγρια λιτότητα όχι μόνο στο εσωτερικό της, αλλά και σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Κρυσταλία Πατούλη ο κ. Βεργόπουλος αναφέρει ότι «εκτός του ότι τα υψηλά εισοδήματα συνεχίζουν να συσσωρεύουν πλούτο στη διάρκεια της κρίσης και μάλιστα εξαιτίας της, ενώ η υπόλοιπη κοινωνία αποδομείται όλο και περισσότερο, υπάρχει και το γεγονός ότι οι νεανικοί πληθυσμοί πλήττονται ασύγκριτα περισσότερο από τους ενήλικους και ηλικιωμένους. (…) Η κρίση φέρει κατεξοχήν αντινεανικό χαρακτήρα, ενώ συνεχίζουν να ωφελούνται από αυτήν οι κατηγορίες των ηλικιωμένων εισοδηματιών, που επενδύουν τα χρήματά τους σε υψηλές αποδόσεις στα χρηματιστήρια. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, αναμενόμενο είναι ότι η ανατροπή του σημερινού αντινεανικού συστήματος θα προέλθει κυρίως από τους νέους, που είναι τα κύρια θύματα των σημερινών κυβερνητικών επιλογών. Όσο περισσότερο πλήττονται, τόσο σκληρότερη και πιο “ασεβής” θα είναι η αντίδρασή τους» (Πηγή: tvxs).
Προφανώς οι νέοι δεν θα αντέξουν για καιρό ακόμα τέτοια άγρια οικονομική βία. Στην Ισπανία ήδη από τους αγανακτισμένους του 2011 γεννήθηκε ένα απόλυτα νεανικό πολιτικό κίνημα. Οι Podemos (Μπορούμε) έλαβαν 1,2 εκατομμύρια ψήφους και εξέλεξαν πέντε ευρωβουλευτές. Για πρώτη φορά η πλατεία θα έχει τη δική της νεανική φωνή στην Ε.Ε. Κι αυτό είναι πολύ αισιόδοξο.
Στην Ελλάδα κάτι αντίστοιχο δεν συνέβη ακόμα. Το κατεξοχήν νεανικό κίνημα ήταν η εξέγερση του 2008, όταν χιλιάδες έφηβοι, φοιτητές και άνεργοι ξεχύθηκαν αυθόρμητα στους δρόμους αντιδρώντας στη δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου. Μπορεί το κίνημα να μην είχε την εξέλιξη των Podemos, κατάφερε όμως κάτι σημαντικό: να βάλει τις βάσεις για τις σημερινές δομές αλληλεγγύης, όποιες κι αν είναι αυτές.
Κάθε ανατροπή στην ιστορία προέρχεται από την οργή μιας γενιάς που πνίγεται. Ακόμα και στις εποχές της τρελής ανάπτυξης, της βαθιάς αποχαύνωσης στα φωταγωγημένα παραθαλάσσια κλαμπ με τιμή φιάλης όσο ο σημερινός κατώτατος μισθός, κάποιοι νέοι έπεφταν με τα μούτρα στην άσφαλτο για να καταγγείλουν τα δεινά της παγκοσμιοποίησης. Βέβαια, από το Σιάτλ το Δεκέμβριο του 1999 μέχρι τις σημερινές μνημονιακές γενιές έχουν αλλάξει πολλά, κυρίως τα μέσα που ενώνουν και δονούν τους νέους. Οι ζυμώσεις δεν συντελούνται μόνο σε πανεπιστήμια αλλά και στα social media, στο Twitter, το Facebook, το Tumblr. Κι όπως εύστοχα λέει ο κύριος Βεργόπουλος, «με τα κοινωνικά δίκτυα δημιουργείται σήμερα το σπέρμα της αντίστασης και ανατροπής. Καινούριοι τρόποι και απροσδόκητες ατραποί απ’ όπου τροφοδοτείται η απείθεια των νέων στην εποχή μας».
Σπουδαίοι επιστήμονες και καθηγητές, ο ανθός της φιλοσοφίας, συμφωνούν μαζί του ότι οι νέοι σε όλο τον κόσμο θα οδηγήσουν τα πράγματα στην αλλαγή. Σε κάτι απόλυτα διαφορετικό από αυτό που γνώρισαν οι γενιές μας. Όπως αναφέρει ο καθηγητής κοινωνιολογίας Ρίτσαρντ Σένετ στο βιβλίο Πρόσωπα της Απομάγευσης του δημοσιογράφου Τάσου Τσακίρογλου (εκδ. Οκτώ), πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα από τους πολιτικούς. Δεν θα μας λύσουν τα προβλήματα. Πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας. Πώς; Τα κινήματα αλληλεγγύης θα μας δείξουν το δρόμο: «Οι πολίτες πρέπει να δημιουργήσουν νέους συνεργατικούς θεσμούς για να φροντίσουν ο ένας τον άλλο. Για να το θέσω ωμά, νομίζω ότι υπάρχει μια πραγματική κρίση από το γεγονός ότι το κράτος ανήκει ουσιαστικά στις τράπεζες. Και πιστεύω ότι η ιδέα πως με κάποιον τρόπο μπορούμε να κάνουμε την κυβερνητική πολιτική να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση είναι μια αυταπάτη. Ως αντίλογο θέτω το ότι οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν σήμερα αυτό που έκαναν στη Βρετανία και στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν το κράτος ήταν επίσης ανίκανο να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους: να δημιουργήσουν πιστωτικές ενώσεις, συνεργατικές ενώσεις για το μοίρασμα των θέσεων εργασίας, συνεργατικές τράπεζες κ.λπ. Αυτό έγινε σε πολλές χώρες, γιατί το κράτος ήταν πάντα ένα όργανο κάποιων τάξεων». Και ο ρόλος της Αριστεράς ποιος πρέπει να είναι; Κατά τον ίδιο, να ξεφύγει από το παλιό μοντέλο που διατηρεί από τη δεκαετία του ‘60 και να κατευθύνει τη δράση της προς τη δημιουργία μιας κοινωνίας των πολιτών, η οποία θα βασίζεται στους μηχανισμούς πρόνοιας. Κι αυτό πρέπει να γίνει άμεσα. Αμεσότατα! Γιατί, όπως επισημαίνει, «όταν έχουμε 50% νεανική ανεργία, υπονομεύεται μια βασική σχέση μας με τους άλλους ανθρώπους. Και αυτό είναι το πολύ επικίνδυνο μ’ αυτή την κρίση». Το να στερείς από τους νέους ανθρώπους τη δουλειά, τα όνειρα, την ελευθερία, την ίδια τους τη ζωή είναι -για να δανειστώ μια πολύ επιτυχημένη μεταφορά από το εξαιρετικό βιβλίο του Πολ Μέισον Ο Κόσμος σε Εξέγερση– σαν να βάζεις στο φούρνο μικροκυμάτων ένα τεράστιο σακούλι με ποπκόρν δυσαρέσκειας και να ρυθμίζεις τη θερμοκρασία στο μάξιμουμ.
3, 2, 1… ΜΠΟΥΜ!
Φλώρα Τζημάκα
ftzimaka@pegasus.gr
