Τα επιστημονικά άλματα στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δίνουν τη δυνατότητα σε όλο και περισσότερες γυναίκες να χαρούν τη μητρότητα. Πέρα από τις αμιγώς επιστημονικές εξελίξεις, όμως, οι οποίες δίνουν ελπίδες για την επίτευξη εγκυμοσύνης και τεκνοποίησης ακόμη και σε ζευγάρια που έχουν βιώσει επανειλημμένες αποβολές, υπάρχει πλέον ένα νέο νομικό πλαίσιο που τα κάνει όλα πιο απλά και πιο εύκολα στην εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ένα νέο πλαίσιο
Το υπουργείο Υγείας, μετά τις εισηγήσεις της Εθνικής Αρχής για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, πέρασε νέες νομοθετικές ρυθμίσεις που δίνουν σε περισσότερες γυναίκες τη δυνατότητα να σφίξουν στην αγκαλιά τους ένα δικό τους μωρό, ώστε περισσότερες ευτυχισμένες ιστορίες να γραφτούν στη Βίβλο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα μπορεί να καταστεί παγκόσμιος πόλος έλξης για τα υπογόνιμα ζευγάρια, καθώς μέχρι τώρα, τα αυστηρότερα όρια που υπήρχαν στην ηλικία των γυναικών οι οποίες μπορούσαν να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, όπως και κάποια άλλα, αναχρονιστικά θεσμικά ζητήματα που παρέμεναν σε ισχύ, έκαναν άλλες χώρες, όπως την Αλβανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Μ. Βρετανία, να προσελκύουν τα υπογόνιμα ζευγάρια προσφέροντας καλύτερες συνθήκες για τεκνοποίηση από την πατρίδα μας.
Παγκοσμίως ένα στα έξι ζευγάρια θεωρείται υπογόνιμο και στην Ελλάδα τουλάχιστον 200.000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας, με τον καθηγητή Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νίκο Βλάχο από τη Β’ Γυναικολογική-Μαιευτική Κλινική του Αρεταίειου νοσοκομείου να υπενθυμίζει ότι για το περίπου 50% των περιστατικών υπογονιμότητας ευθύνεται ο άντρας και πως δεν πρόκειται για αυστηρά γυναικεία υπόθεση. Οι νέες τεχνικές που υιοθετούνται στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αντιμετωπίζουν και τα αντρικά προβλήματα υπογονιμότητας, δίνοντας μάλιστα στα ζευγάρια τη δυνατότητα να παρακολουθούν μέσω κάμερας όλη την εξέλιξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης πριν από την εμφύτευση των εμβρύων (ή του εμβρύου) σε αληθινό χρόνο!
Από θεσμικής πλευράς, το υπουργείο Υγείας εκσυγχρονίζει το πλαίσιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, διασφαλίζοντας τα δικαιώματα της γυναίκας. Η πρώτη σημαντική αλλαγή είναι πως το όριο ηλικίας αυξάνεται στα 54 έτη, από τα 52 που ήταν έως τώρα, με αποτέλεσμα να μπορούν να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση πολύ περισσότερες γυναίκες. Το ίδιο ηλικιακό όριο ισχύει και για την παρένθετη μητρότητα, όταν δηλαδή η εγκυμοσύνη επιτυγχάνεται στη μήτρα μιας άλλης γυναίκας (και με δανεικά ωάρια), σε εκείνες τις περιπτώσεις που η μέλλουσα μητέρα γεννήθηκε χωρίς μήτρα ή αναγκάστηκε να την αφαιρέσει έπειτα από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του ενδομητρίου.
Επίσης, με νόμο επιτρέπεται η κρυοσυντήρηση των ωαρίων όχι μόνο για ιατρικούς λόγους, αλλά και για κοινωνικούς. Έως τώρα, η κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) ωαρίων ή ωοθηκικού ιστού γινόταν σε περιπτώσεις που η γυναίκα έπασχε από κάποιο νόσημα (π.χ. καρκίνο) και έπρεπε να υποβληθεί σε θεραπείες που καταστρέφουν το αναπαραγωγικό υλικό. Γι αυτό, προτού ξεκινήσει τη θεραπεία, μπορούσε να κρατήσει αναπαραγωγικό υλικό στην κατάψυξη, ανταλλάσσοντας αναπαραγωγικά χρόνια με χρόνια θεραπείας, ώστε όταν γινόταν καλά να αποκτούσε το δικό της παιδί. Πλέον η Πολιτεία αναγνωρίζει πως η δημιουργία οικογένειας δεν ξεκινά σε νεαρές ηλικίες, καθώς η ανάγκη για επαγγελματική αποκατάσταση και οικονομική ανεξαρτησία, η ανασφάλεια, ο παράγοντας τύχη (αργούν οι άνθρωποι καμιά φορά να βρουν τον ιδανικό σύντροφο) μπαίνουν εμπόδιο στην τεκνοποίηση.
Συνεπώς επιβάλλεται να δοθεί το πράσινο φως στο λεγόμενο social freezing (την κοινωνική κατάψυξη ωαρίων ή ωοθηκικού ιστού) ώστε, όταν οι συγκυρίες το επιτρέψουν, να μπορεί το ζευγάρι να αποκτήσει παιδί ευκολότερα, γιατί η ηλικία έχει αρνητικό αντίκτυπο και στον αριθμό των διαθέσιμων ωαρίων και στην ποιότητά τους. Αν, λοιπόν, μια γυναίκα βρει τον άντρα της ζωής της στα 48 της χρόνια, θα γίνει μητέρα πιο εύκολα αν έχει κρατήσει ωάρια στην κατάψυξη από τότε που ήταν, για παράδειγμα, 30 ετών.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι με το νέο θεσμικό πλαίσιο διορθώθηκε μια αδικία δεκαετιών, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες που κρυοσυντηρούσαν ωάρια δεν μπορούσαν μετά τη λύση του γάμου ή της σχέσης να τα χρησιμοποιήσουν, παρότι ήταν δικό τους αναπαραγωγικό υλικό, όπως επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Νίκος Βραχνής, πρόεδρος της Εθνικής Αρχής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Πλέον, όπως τονίζει η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα, οι γυναίκες που καταψύχουν τα ωάριά τους μπορούν να κάνουν χρήση αυτών όποτε το επιθυμούν, καθώς καταργείται η απαιτούμενη συναίνεση του συζύγου για την κρυοσυντήρηση ωαρίων και επιτρέπεται στη διαζευγμένη γυναίκα να κάνει χρήση τους και πάλι χωρίς τη συναίνεση του συζύγου ή του συντρόφου – του πρώην και του νυν.
Επίσης διασφαλίζεται η δυνατότητα των ανθρώπων που πάσχουν από HIV/AIDS (οροθετικοί) να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Τα ζευγάρια στα οποία υπάρχει οροθετικό άτομο ήταν για πολλά χρόνια περιθωριοποιημένα, ωστόσο με τις θεραπείες μπορούν πλέον να έχουν μια απόλυτα φυσιολογική ζωή, επιτυγχάνοντας βαθιά μοριακή ύφεση, κατά την οποία ο ιός HIV δεν είναι πια ανιχνεύσιμος.
Ένα ελληνικό success story
Το μεγάλο ατού της Ελλάδας σε όλους τους επιστημονικούς τομείς -ειδικά στην Ιατρική- είναι το άριστα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό της. Έχουμε εξαιρετικούς μαιευτήρες γυναικολόγους, κλινικούς εμβρυολόγους, γενετιστές και το ιδανικό κλίμα, το οποίο βοηθάει πολύ στη χαλάρωση του ζευγαριού και στην αποβολή του στρες, κάτι που θεωρείται πολύ σημαντικό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, για την επίτευξη μιας εγκυμοσύνης.
Γι’ αυτό, λοιπόν, ο ιατρικός τουρισμός της εξωσωματικής -όπως λέγεται η προσέλκυση υπογόνιμων ζευγαριών από το εξωτερικό- αποτελεί για την πατρίδα μας ένα εξαιρετικό επιστημονικό πεδίο που μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αύξηση του ΑΕΠ της χώρας, σαν μια τονωτική ένεση στην εθνική οικονομία. Τα success stories που έχουν γραφτεί σε κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η καλύτερη διαφήμιση για την Ελλάδα και τα έσοδα από αυτήν την τουριστική-ιατρική κίνηση δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Για παράδειγμα, στην Ισπανία, ο ιατρικός τουρισμός αναπαραγωγής αποδίδει ετησίως 5 δισεκατομμύρια ευρώ στον κρατικό κουμπαρά! Στην πατρίδα μας υπάρχουν περισσότερες από 56 Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, με το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών να είναι το πρώτο στρατιωτικό νοσοκομείο που απέκτησε τέτοια μονάδα.
Επίσης, στις Μονάδες που λειτουργούν στην επικράτεια γεννιούνται ετησίως τουλάχιστον 2.500-3.000 παιδιά με μεθόδους της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Αυτές οι γεννήσεις αντιστοιχούν στο 4% των συνολικών και αντιπροσωπεύουν ένα πολύ σημαντικό ποσοστό που συμβάλλει στην ενίσχυση του πληθυσμού σε εποχές που οι γεννήσεις μειώνονται διαρκώς σε σύγκριση με τους θανάτους, με το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας να εξελίσσεται σε μείζον ζήτημα, όπως επισημαίνει ο κος Βραχνής.
Οι αισιόδοξες ειδήσεις
Πέρα από την αναπροσαρμογή του θεσμικού πλαισίου, έχουν γίνει άλματα τα τελευταία χρόνια και στην επίτευξη εγκυμοσύνης σε δύσκολες περιπτώσεις. Έτσι, λοιπόν, με τη μέθοδο της μεταφοράς της μητρικής ατράκτου που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Institute of Life του Ομίλου Ιασώ, έχουν ήδη γεννηθεί περισσότερα από 6 μωρά. Η συγκεκριμένη τεχνική επιτρέπει στις γυναίκες που έχουν μιτοχονδριακές βλάβες να αποκτήσουν παιδί, αφού αυτές «επισκευασθούν» με δανεικό μιτοχονδριακό DNA από άλλη δότρια. Τα μιτοχόνδρια είναι από τα πλέον σημαντικά οργανίδια του κυττάρου, καθώς αποτελούν την «μπαταρία» που το φορτίζει με ενέργεια.
Έτσι καταφέρνουν να αποκτήσουν παιδί εκείνες οι γυναίκες που είχαν πολλές παλίνδρομες κυήσεις, δηλαδή έμεναν με κόπο έγκυες με εξωσωματική γονιμοποίηση, αλλά δεν κατάφερναν να κρατήσουν το έμβρυο. Επίσης άλματα έχουν γίνει σε ό,τι αφορά την αντρική υπογονιμότητα, όπως εξηγεί ο κος Βλάχος. Μπορεί στα σπερματοζωάρια ο χρόνος που περνά να μην έχει τόσο καταλυτική επίδραση όσο στα ωάρια, αλλά υπάρχουν γενετικές παθήσεις και επιβαρυντικοί παράγοντες από τον τρόπο ζωής και το περιβάλλον, που προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην αντρική γονιμότητα.
Αυτό το «μείγμα» επιστημονικών εξελίξεων, με το νέο βοηθητικό θεσμικό πλαίσιο, το κλίμα της πατρίδας μας και το stress free (κατά το δυνατόν) περιβάλλον δίνει σε περισσότερα υπογόνιμα ζευγάρια την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να σφίξουν στην αγκαλιά τους το δικό τους μωρό. Όπως εύστοχα επισημαίνει και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Inc Άλμπερτ Μπουρλά, «όποιο κι αν είναι το πρόβλημα, η επιστήμη θα νικήσει»!
Φωτογράφος: Martin Traynor
Styling: Marina Rulli
