Φωτογράφιση: Θανάσης Κρίκης/10 ΑΜ
Με καθυστέρηση 11 χρόνων, η πολιτεία δείχνει αποφασισμένη να εφαρμόσει το μέτρο διακοπής του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για την προστασία όλων μας, καπνιστών και μη. Τα οφέλη είναι πολλά για την υγεία μας. Ενδεικτικά, καινούριες μελέτες δείχνουν ότι ακόμα και με 1-2 τσιγάρα καθημερινά αυξάνεται ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου, ενώ όσοι καπνίζουμε παθητικά απλά επειδή βρισκόμαστε δίπλα σε καπνιστές έχουμε 30% αυξημένες πιθανότητες καρκίνου του πνεύμονα. Επομένως οι παραπάνω κίνδυνοι μειώνονται. Μιλήσαμε με γιατρούς που εξηγούν τι θεραπείες υπάρχουν σε ένα ιατρείο διακοπής καπνίσματος αλλά και ποιες μη φαρμακευτικές μέθοδοι δουλεύουν.
Ραντεβού με τον πνευμονολόγο
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι είναι πιο αποτελεσματικό να απευθυνθούμε σε ιατρείο διακοπής καπνίσματος και να μην ξεκινήσουμε μόνοι μας την προσπάθεια. Όπως εξηγεί η πνευμονολόγος Αγγελική Φλώρου, επιστημονική υπεύθυνη ενός τέτοιου ιατρείου στο Ευγενίδειο θεραπευτήριο, στην πρώτη συνάντηση ο γιατρός λαμβάνει το ιατρικό ιστορικό του ενδιαφερόμενου, μαθαίνει τι φάρμακα παίρνει, ενώ ακολουθεί η μέτρηση εξάρτησης με ένα διεθνές ερωτηματολόγιο και μια εξέταση που αφορά τη μέτρηση εισπνεόμενου μονοξειδίου του άνθρακα. «Όσο περισσότερο καπνίζει ένας άνθρωπος τόσο μεγαλύτερη είναι η τιμή. Συμπληρωματικά ίσως κάνουμε και σπιρομέτρηση, εξέταση που εκτιμά την αναπνευστική λειτουργία. Όταν σε κάποιον είναι ελαττωματική, αυτό είναι το μεγαλύτερο κίνητρο που θα του δώσουμε για να τα καταφέρει» συμπληρώνει η κα Φλώρου. Το επόμενο βήμα στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος είναι η βοήθεια να το κόψουμε μέσω φαρμακοθεραπείας ή μη. «Η μέθοδος με τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας είναι ο συνδυασμός συμβουλευτικής από τον πνευμονολόγο, ενίοτε και τον ψυχολόγο, μαζί με φαρμακοθεραπεία. Στην συμβουλευτική, ενημερώνουμε κάθε ενδιαφερόμενο για το κάπνισμα και τις βλάβες στην υγεία του, πόσο διάστημα θα έχει συμπτώματα, τυχόν παρενέργειες των φαρμάκων, αποτελεσματικότητα της κάθε μεθόδου και τους τρόπους να διαχειριστεί όσα θα προκύψουν ώστε να μειώσει τις πιθανότητες υποτροπής. Τονίζουμε ότι από τις πρώτες ώρες θα παρουσιάσει στερητικά συμπτώματα όπως νεύρα, άγχος, μελαγχολία, κακή διάθεση, όρεξη για φαγητό, τα οποία γίνονται έντονα τις επόμενες 2-3 εβδομάδες και μπορεί να διαρκέσουν και για δύο μήνες. Λέμε σε όλους να πίνουν νερό, να τρώνε φρούτα, να αποφεύγουν τον καφέ ή να τον καταναλώνουν γρήγορα. Το θετικό είναι ότι τα σύγχρονα φάρμακα μειώνουν τα συμπτώματα». Ποια είναι όμως η αγωγή;
Οι μέθοδοι διακοπής
Φαρμακευτικές και εναλλακτικές μέθοδοι προτείνονται για τη διακοπή του καπνίσματος. Ειδικότερα:
1.Τα χάπια: Η λήψη φαρμάκων δεν είναι υποχρεωτική, όμως με αυτά μειώνεται η επιθυμία για κάπνισμα ενώ μπορεί και να δημιουργηθεί η αίσθηση κορεσμού σε βαθμό που το τσιγάρο να είναι δυσάρεστο. Τα φάρμακα χορηγούνται για 3 μήνες περίπου. Πρόκειται για τις ουσίες βαρενικλίνη (εντάσσεται στην κατηγορία μερικός αγωνιστής και ανταγωνιστής νικοτίνης και αντενδείκνυται σε περιπτώσεις που έχετε νευρολογικό νόσημα ή κρίσεις πανικού) και υδροχλωρική βουπροπιόνη που δρα και αντικαταθλιπτικά. Ο πνευμονολόγος καθορίζει τη δοσολογία. Το πλεονέκτημα που προσφέρουν είναι ότι επιτρέπουν την σταδιακή διακοπή του καπνίσματος. Οι παρενέργειες των φαρμάκων είναι ελεγχόμενες όπως αναφέρει η γιατρός και περιλαμβάνουν εμετό, διαταραχές ύπνου (εφιάλτες) κ.ά. Τα φάρμακα δεν συνταγογραφούνται.
2.Τα υποκατάστατα νικοτίνης: Θεωρούνται και αυτά φάρμακα και περιλαμβάνουν τσίχλα, καραμέλα και πατς νικοτίνης, ενώ η λήψη τους απαιτεί τη διακοπή καπνίσματος. Όπως τονίζει η ειδικός και αυτά πρέπει να συστήνονται από πνευμονολόγο που θα καθορίσει τη δόση.
Σύμφωνα με μελέτες, από τα παραπάνω φάρμακα, πιο αποτελεσματική είναι η βαρενικλίνη με ποσοστό διακοπής το α’ τρίμηνο 55-60% και σε 1 χρόνο (χωρίς υποτροπή) 30-40%. Όπως επισημαίνει η κ. Φλώρου, οι λόγοι της υποτροπής συνήθως είναι ότι ειδικά αν καπνίζουμε χρόνια, διατηρούμε την ανάμνηση του καπνίσματος το οποίο συνδυάζουμε με κάποιες συνήθειες (π.χ. τσιγάρο και καφές). Σίγουρα το να κάνει κάποιος μόνος του την προσπάθεια έχει λιγότερες πιθανότητες επιτυχίας (5%).
3.Ο βελονισμός: Μειώνει τα στερητικά συμπτώματα και όταν συνδυαστεί με συμβουλευτική, εκπαίδευση για το κάπνισμα και τα οφέλη από τη διακοπή του η μέθοδος είναι πιο αποτελεσματική ως προς τα ποσοστά υποτροπής. Αυτό έδειξε μια μετα-ανάλυση 24 μελετών με 3984 συμμετέχοντες.
4.Βιοανάδραση & νευροανάδραση: Δύο πιλοτικές δοκιμές στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος SmokeFreeBrain συνεχίζονται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (με επιστημονικό υπεύθυνο τον αναπληρωτή καθηγητή ιατρικής κ. Μπαμίδη). Σκοπός είναι να εφαρμοστούν φαρμακευτικές και μη μέθοδοι σε ανθρώπους που θέλουν να κόψουν το κάπνισμα. Στην πρώτη δοκιμή εντάσσεται η χρήση βαρενικλίνης (το κόστος του φαρμάκου βαρύνει τον ενδιαφερόμενο) και στη δεύτερη γίνονται συνεδρίες βιοανάδρασης (μέθοδος που έχει φανεί ότι μειώνει το στρες που είναι αυξημένο στους καπνιστές) και νευροανάδρασης (μελέτες δείχνουν ότι ελαττώνει τον εθισμό). Όπως αναφέρει στο ELLE η Νίκη Πανδριά, υποψήφια διδάκτωρ και ερευνήτρια στη μη φαρμακολογική προσέγγιση: «Τα πρώτα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι 27 άνθρωποι που ολοκλήρωσαν τις συνεδρίες βιοανάδρασης παρουσίασαν μειωμένα επίπεδα εξάρτησης από τη νικοτίνη. Στο επόμενο στάδιο, εκείνο της νευροανάδρασης, τους εκπαιδεύσαμε να ενισχύσουν τα κύματα θήτα (σσ. παράγονται από τον εγκέφαλο στην πιο δημιουργική φάση του) έναντι των άλφα με τα μάτια κλειστά, κάτι που έχει εφαρμοστεί σε άλλους εθισμούς. Με την ολοκλήρωση των συνεδριών παρατηρήθηκαν μεταβολές στις συνδέσεις του εγκεφάλου και μείωση των συμπτωμάτων του άγχους». Τα ευρήματα είναι σημαντικά γιατί οι καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στρες, οπότε η διαχείριση ενός τέτοιου συμπτώματος διευκολύνει και τη διακοπή του καπνίσματος. Τα συμπεράσματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Behavioural Neurology το 2018.
Info: Ενημερωθείτε για τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος καλώντας στη γραμμή 1142 και για τις πιλοτικές δοκιμές στο 2310 999217.
Να θυμάστε:
● Οι πιθανότητες διακοπής του καπνίσματος αυξάνονται μετά από μερικές προσπάθειες. Μην απογοητεύεστε.
● Ακόμα και το άτμισμα είναι επιβλαβές καθώς ενοχοποιείται για νέες μορφές πνευμονοπάθειας.
● Συνδέστε τις συνήθειές σας π.χ. τον πρωινό καφέ με μια άλλη δραστηριότητα αντί για το κάπνισμα (π.χ. ξεκινήστε τρέξιμο πριν ή μετά ή βγείτε βόλτα)
