Της Αλεξίας Σβώλου. Φωτογράφος: GEORGES ANTONI. Styling: DANNIELLE CARTISANO.
Στη ζωή έρχονται στιγμές που πρέπει να κρατήσουμε την αναπνοή μας, κάτι που απαιτεί γερούς και υγιείς πνεύμονες. Η Covid-19 μας δίδαξε τη σημασία της πνευμονικής υγείας, αλλά για να την κατακτήσουμε, δεν αρκεί η προστασία του οργανισμού μας από τις λοιμώξεις. Γιατί οι απειλές των πνευμόνων δεν περιλαμβάνουν μονάχα ιούς και μικρόβια, αλλά και το κάπνισμα, την ατμοσφαιρική ρύπανση, την κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης, παράγοντες που σχετίζονται πρωτίστως με τον πνευμονικό καρκίνο. Πρόκειται για το ογκολογικό νόσημα που είναι πιο στενά συνδεδεμένο με το κάπνισμα, με την πατρίδα μας να κατέχει όχι μία, αλλά δύο αρνητικές πρωτιές: Καταρχάς είμαστε «πρωταθλητές Ευρώπης» στους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα, καθώς ετησίως χάνονται στην Ελλάδα περισσότερες από 9.000 ζωές από τη συγκεκριμένη ασθένεια. Επίσης, ενώ καταφέραμε τα τελευταία χρόνια -έστω και με μεγάλη καθυστέρηση- να μειώσουμε τον αντρικό πληθυσμό των καπνιστών, οι Ελληνίδες εξακολουθούν να καπνίζουν μανιωδώς σε υψηλό ποσοστό και τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι εκείνες δεν το κόβουν, είτε γιατί αρνούνται είτε γιατί δυσκολεύονται περισσότερο από τους άντρες.
Οι απαραίτητες εξετάσεις
Για την υγεία των πνευμόνων, μια ζωή χωρίς τσιγάρο αποδεικνύεται μονόδρομος και ο Νοέμβριος είναι διεθνώς αφιερωμένος στην πρόληψη του πνευμονικού καρκίνου με μια καμπάνια ευαισθητοποίησης βαμμένη σε χρώμα μπλε. Ταυτόχρονα, ο Νοέμβριος είναι ο μήνας των Μαραθώνιων, διαδίδοντας το σύνθημα πως η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πνευμονική υγεία.
Στη χώρα μας, όπως εξηγεί ο Ιωάννης Μπουκοβίνας, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), δεν υπάρχει δυστυχώς πρόγραμμα προ-ασυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου των πνευμόνων, όπως αντίστοιχα εφαρμόζεται για τον καρκίνο του μαστού με την ετήσια ψηφιακή μαστογραφία, ή για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας με το τεστ ΠΑΠ και το τεστ DNA HPV. Ωστόσο, υπάρχει διαγνωστικό τεστ το οποίο μπορεί να εντοπίσει έγκαιρα τον καρκίνο στους πνεύμονες σε πολύ πρώιμο στάδιο, ώστε να έχει επιτυχημένη έκβαση η θεραπεία του ασθενούς. Πρόκειται για την αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης, η οποία θα πρέπει να πραγματοποιείται ετησίως από άντρες και γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών που υπήρξαν για δεκαετίες ή και παραμένουν καπνιστές. Από το νοσοκομείο Σωτηρία, ο καθηγητής Παθολογίας και Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, ΕΚΠΑ Κωνσταντίνος Συρίγος, διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Κλινικής, εξηγεί ότι χώρες σαν τη Δανία που έχουν εντάξει το πρόγραμμα προ-ασυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο των πνευμόνων στο ετήσιο προληπτικό τσεκάπ των πολιτών τους, με τη συγκεκριμένη εξέταση κατάφεραν να μειώσουν δραματικά τη νοσηρότητα και τη θνητότητα από το πιο διαδεδομένο ογκολογικό νόσημα.
Η Ελλάδα δυστυχώς αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στη θνητότητα από τον καρκίνο του πνεύμονα όχι μόνο εξαιτίας της υψηλής διάδοσης του καπνίσματος, αλλά κι επειδή το συγκεκριμένο ογκολογικό νόσημα διαγιγνώσκεται συνήθως με μεγάλη καθυστέρηση, όταν πια η νόσος έχει γίνει μεταστατική. Η πανδημία της Covid-19 επιδείνωσε την κατάσταση στην πατρίδα μας και σε όλο τον κόσμο, καθώς άντρες και γυναίκες περιόρισαν δραματικά τις προληπτικές εξετάσεις, κόβοντας τις επισκέψεις σε γιατρούς και διαγνωστικά κέντρα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 19 μηνών. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις εκτιμήσεις της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, τα προσεχή χρόνια τα ογκολογικά νοσήματα θα παρουσιάσουν αύξηση κατά τουλάχιστον 30% λόγω των καθυστερημένων διαγνώσεων που θα προκαλέσει η μειωμένη επισκεψιμότητα σε δομές uγείας και η παραμέληση του προληπτικού τσεκάπ. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Συρίγος επισημαίνει πως το Σύστημα Υγείας δεν πρέπει ποτέ να ξαναγίνει «μονοθεματικό», δηλαδή να περιστρέφεται μόνο γύρω από μία πάθηση (εν προκειμένω τον κορονοϊό), καθώς τότε, τα υπόλοιπα χρόνια νοσήματα παραγκωνίζονται και, φυσικά, αυτό έχει μεγάλες επιπτώσεις στην ατομική αλλά και στη δημόσια υγεία.
Ιατρεία διακοπής καπνίσματος για να το κόψετε μαχαίρι
Το κάπνισμα ετησίως κοστίζει τη ζωή σε 8 εκατ. ανθρώπους στον κόσμο που πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα, άλλους καρκίνους, καρδιοπάθειες, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια κι άλλα σχετιζόμενα με το τσιγάρο νοσήματα. Για εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο η διακοπή του καπνίσματος αναδεικνύεται άθλος και ο αγώνας λήγει άνισα με πολλούς καπνιστές -και ακόμη περισσότερες καπνίστριες- να μην μπορούν να το σταματήσουν ή απλά να μη θέλουν. Μελέτη που έγινε στην Ελλάδα την εποχή των περιοριστικών μέτρων έδειξε ότι από τους συνειδητοποιημένα πρώην καπνιστές, τουλάχιστον 155.000 ξανάρχισαν να καπνίζουν από το άγχος, τον εγκλεισμό και τη στέρηση δραστηριοτήτων.
Ο πιο επιτυχημένος τρόπος για να κόψει κανείς το τσιγάρο δεν είναι να το προσπαθήσει μόνος του. Για τον σκοπό αυτό λειτουργούν σε όλα τα δημόσια και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία ιατρεία διακοπής καπνίσματος, στα οποία ο ασθενής έχει ολιστική στήριξη και αντιμετώπιση και, αν χρειαστεί, λαμβάνει συμπληρωματικά φαρμακευτική αγωγή.
Ανοσοθεραπεία: μια μεγάλη ελπίδα
Αν ο καρκίνος του πνεύμονα διαγνωστεί σε προχωρημένο ή μεταστατικό στάδιο, δυστυχώς η εξέλιξη για την πλειονότητα των ασθενών δεν είναι καλή, παρότι τα «όπλα» που έχουμε στη φαρέτρα μας είναι εντυπωσιακά. Σε ό,τι αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης, μαζί με τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία, τη χειρουργική αφαίρεση και τις στοχευμένες θεραπείες, στο ιατρικό οπλοστάσιο έχει προστεθεί το «βαρύ πυροβολικό» της ανοσοθεραπείας με αρκετούς ανοσοθεραπευτικούς παράγοντες να παρουσιάζουν εξαιρετική δράση στους όγκους του πνεύμονα, είτε συρρικνώνοντας είτε εξαφανίζοντάς τους. Ωστόσο ο παράγοντας που καθορίζει την έκβαση ήταν και παραμένει η έγκαιρη διάγνωση.
