Cover Photo: Θανάσης Κρίκης/10ΑΜ
Με µεγάλο ενδιαφέρον και µε ένα αίσθηµα άβολου αιφνιδιασµού -το οµολογώ-, κυρίως γιατί δεν ήταν κάτι που είχα καθίσει να σκεφτώ σε βάθος πρωτύτερα, διάβασα τη δήλωση της δικηγόρου Αντωνίας Λεγάκη στο θέµα που φιλοξενούµε στο τεύχος Φεβρουαρίου για την «εκδικητική πορνογραφία», ένα ακόµη παρακλάδι της έµφυλης βίας. Σύµφωνα µε την ειδικό, ο παραπάνω όρος, ο οποίος χρησιµοποιείται κατά κόρον για το συγκεκριµένο αδίκηµα, είναι εκ προοιµίου λάθος. Ο σωστός είναι «σεξουαλική κακοποίηση δια της εικόνας». Και αυτό γιατί ο όρος «revenge» προϋποθέτει ότι το θύµα είχε κάνει κάτι κακό στον δράστη και γι’ αυτό εκείνος το εκδικείται ανεβάζοντας σεξουαλικό υλικό στο διαδίκτυο, ενώ και η λέξη πορνό (porn), πάλι επί της ουσίας δεν µπορεί να σταθεί, γιατί το συγκεκριµένο υλικό δεν τραβήχτηκε εξαρχής για να διεγείρει τρίτους, πέρα από το ζευγάρι που το δηµιούργησε. Και η ορολογία που έχει επικρατήσει για κάτι είναι απείρως σηµαντική, διότι δεν µας αφήνει να δούµε µε διαύγεια αυτό που συµβαίνει. Τον Ιανουάριο, η επικαιρότητα καθηµερινά βάραινε µε νέες υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και καταγγελίες βιασµών. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έµφυλης βίας, αντί, χωρίς κανένα αχρείαστο σχόλιο και σκέψη, να ταχθούµε στο πλευρό των θυµάτων και να σταθούµε απέναντι στους θύτες, µπαίναµε πολύ συχνά σε λάθος µονοπάτια.
Δεν ξέρω τι είδους πολιτική ορθότητα ή πολιτική σφαλερότητα µας πιάνει και αναζητάµε µια εξήγηση πίσω από όλα. «Τι δουλειά είχε µια 24χρονη στη σουίτα παραµονή Πρωτοχρονιάς;», «τι την ήθελε τη µίνι φούστα για να πάει στο µπαρ;», «καλά, χαζή ήταν και τον άφησε να την τραβήξει βίντεο;», κι άλλες ρητορικές ερωτήσεις εκτός τόπου και χρόνου. Σε ένα παλιότερο άρθρο της στον Guardian, η Αµερικανίδα δηµοσιογράφος και συγγραφέας Maia Szalavitz εξετάζει ακριβώς αυτό το φαινόµενο. Για ποιο λόγο έχουµε πολύ συχνά την τάση να κατηγορούµε τα θύµατα γι’ αυτό που τους συνέβη, το λεγόµενο victim-blaming. Αναφέρει, λοιπόν, ότι η επίρριψη ευθυνών στα θύµατα σεξουαλικών εγκληµάτων, σύµφωνα µε τους ερευνητές, αποτελεί µια παρενέργεια της ανθρώπινης ανάγκης για δικαιοσύνη.
«Θέλουµε να πιστεύουµε ότι αν κάνουµε το σωστό, όλα θα πάνε καλά. Όταν βλέπουµε ότι σε κάποιους ανθρώπους συµβαίνει κάτι κακό, αυτό µας φοβίζει και προσπαθούµε να βρούµε µια εξήγηση, ώστε αυτή η εµπειρία να µη συµβεί και σε εµάς», αναφέρει στο ίδιο άρθρο η Sherry Hamby, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήµιο του Sewanee στις ΗΠΑ. Αυτή η επιστηµονική εξήγηση ίσως µας ξαλαφρώνει. Μπορεί το γεγονός ότι το ανθρώπινο DNA µάς οδηγεί προγραµµατισµένα στο victim-blaming να µας γλιτώνει από περιττές τύψεις. Και πάλι, όµως, αυτή η ερµηνεία δεν νοµίζω ότι µας κάνει. Αν µάθω ότι το θύµα ενός βιασµού φορούσε κοντή φούστα και εγώ στο εξής φοράω µακριά, αυτό δεν θα µε γλιτώσει από τα χέρια ενός βιαστή. Το θέµα µας δεν είναι τι δεν θα φοράνε οι γυναίκες ή οι άντρες για να µην κακοποιηθούν/βιαστούν/δολοφονηθούν. Το θέµα είναι η κοινωνία στο εξής να γεννά µυαλά χωρίς πατριαρχικές προκαταλήψεις, χωρίς παλιωµένα κόµπλεξ, χωρίς τη χειριστική αλαζονεία µιας δύναµης που τρέφεται µόνο µε τη βία. Να γεννά µυαλά µε ενσυναίσθηση, µε σεβασµό, µε αγάπη, µε κατανόηση. Μυαλά καθαρά. Και ένα καθαρό µυαλό µπορεί να νικήσει ακόµη και το πιο «ισχυρό» DNA…
My List:
Έκθεση: Νίκος Εγγονόπουλος, Ο Ορφέας του Υπερρεαλισµού
Μια αναδροµική παρουσίαση του έργου του σπουδαίου ζωγράφου, µια βουτιά στο σουρεαλιστικό σύµπαν του, όπου συναντιούνται η µυθολογία, η λογοτεχνία, η Ιστορία και η ποίηση. Ίδρυµα Θεοχαράκη, µέχρι 5/6.
Βιβλίο: Η Μητέρα του Σκύλου (εκδ. Καστανιώτη)
Το µεγάλο µυθιστόρηµα του Παύλου Μάτεσι, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1990, επανεκδίδεται σε σκληρόδετο τόµο. Πρόκειται για ένα έργο που κέρδισε Έλληνες και ξένους κριτικούς και παραµένει ανεξίτηλο στη µνήµη όσων το έχουν ήδη διαβάσει.
Έκδοση: Dior by John Galliano (εκδ. Assouline)
To πέµπτο βιβλίο της σειράς που εξερευνά τα βήµατα των σπουδαίων καλλιτεχνικών διευθυντών του Dior είναι αφιερωµένο στον Βρετανό σχεδιαστή ο οποίος, µε τις «µεγαλειώδεις» δηµιουργίες του, έµπλεξε στα catwalks την ποπ διάθεση, την τέχνη και µια αναπάντεχη θεατρικότητα.
Mαρία Πατούχα
mpatoucha@alphamag.gr
