Ο Άρης Σερβετάλης δίνει μία ακόμα έντονη, απόλυτα μελετημένη ερμηνεία, υποδυόμενος ένα ον-προϊόν του πειραματισμού ενός επιστήμονα, το οποίο προκύπτει από τη μεταμόσχευση της υπόφυσης και των όρχεων ενός νεκρού άντρα σε έναν αδέσποτο σκύλο ονόματι Σάρικ, με τη φιλοδοξία να δημιουργηθεί ένα νέο μοντέλο ανθρώπου. Μέσα σε αυτό το φρανκενσταϊνικό σύμπαν, το έργο θέτει ερωτήματα για τη σχέση ηθικής και επιστήμης, για τον τρόμο και τη γελοιότητα ως εργαλεία ελέγχου, αλλά και για τη διεκδίκηση της ταυτότητας. Μιλήσαμε για όλα αυτά με τον πρωταγωνιστή της παράστασης που ανέβηκε πρόσφατα στο Θέατρο Κιβωτός σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα.
Η Καρδιά του Σκύλου ανήκει στο φρανκεσταϊνικό σύμπαν που κυριαρχεί και στο Poor Things του Γιώργου Λάνθιμου. Έδεσαν πολύ παράξενα αυτά τα δύο έργα την παρούσα στιγμή.
Υπάρχει μάλλον ένας κοινός τόπος προβληματισμού σε σχέση με την επικαιρότητα και με το τι συμβαίνει. Τουλάχιστον εμάς αυτό μας εκκίνησε όταν διαβάσαμε το έργο. Η θεματολογία έχει να κάνει πολύ με την επιστήμη και την ηθική. Με την ανθρώπινη φιλοδοξία και με το πώς κινείται ο άνθρωπος στην περιοχή της ματαιότητας, ο οποίος σαν να ζαλίζεται, σαν να μουδιάζει από την ακόρεστη διάθεση να φτάσει κάπου. Νομίζω ότι αυτή είναι η αφετηρία του συγκεκριμένου έργου του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ.
Ζαλίζεται και αυτή η ζάλη τον κάνει να ξεχνάει. Έτσι συμβαίνει και εδώ…
Η ατάκα του γιατρού που λέει «δώστε στον άνθρωπο λίγη εξουσία και να ένας τύραννος», νομίζω ότι τα λέει όλα για το ανθρώπινο είδος. Όχι μόνο για εκείνους που είναι στην εξουσία, αλλά και για όλους εμάς. Στον μικρόκοσμό μας, όταν αισθανθούμε ότι έχουμε το πάνω χέρι, πολλές φορές μας βγαίνει ένας εαυτός πολύ άσχημος και συχνά μη ανιχνεύσιμος. Κάνουμε πως δεν τον βλέπουμε.
ΖΑΚΈΤΑ, ALL SAINTS, ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ, ACNE STUDIOS, ΚΑΙ ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ DSQUARED2, ΟΛΑ ATTICA. ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ ΚΑΙ ΜΠΟΤΕΣ, ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
Είναι η εξουσία η ουρά που κυνηγάμε;
Ο άνθρωπος είναι ένα ελλειμματικό πλάσμα. Όσο δεν αντιλαμβάνεται αυτή την ελλειμματικότητα, τόσο κυνηγάει την ουρά του. Αυτή η παραδοχή από μόνη της είναι σαν να γεμίζει ένα κενό. Η παραδοχή ότι είμαστε αδύναμα πλάσματα και ότι χρειαζόμαστε τον άλλο, ότι είμαστε σε σχέση με κάτι. Η γνώση ότι δεν είμαστε αυτόφωτοι, αλλά ετερόφωτοι. Πολλές φορές έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να κατακτήσουμε τα πάντα μόνοι μας και με τις δικές μας μονάχα δυνάμεις. Αλλά αυτό είναι μια ψευδαίσθηση, και εκεί πιστεύω ότι παρεκτρέπεται κανείς. Η Ιστορία έχει δείξει ότι ο άνθρωπος δεν έχει μέτρο. Για να έχει χρειάζεται μια πνευματική καλλιέργεια, μια αντίσταση, η οποία όμως δεν καλλιεργείται ούτε προωθείται. Ειδικά λέξεις όπως «εγκράτεια» ή «αντίσταση» είναι άγνωστες. Τώρα βρισκόμαστε στη διαδικασία του «θέλω κι άλλο, κι άλλο…». Είναι η εποχή της απόλαυσης και της υπερηδονής.
Ποια θα ήταν μια ιδανική ουρά για να την κυνηγάμε;
Οιπολύτιμοι λίθοι που έχουμε μέσα μας και πέραν του κόσμου αυτού. Εμένα με συγκινεί όταν βλέπω τοπογραφικά μηχανήματα που παίρνουν τα μέτρα σε διάφορους δρόμους για να χτιστεί κάτι. Έχουν μια σταθερά, αλλιώς δεν μπορούν να μετρήσουν. Αυτή η αίσθηση της σταθεράς λείπει στην τοποθέτησή μας, στην καθημερινότητά μας και στη νοοτροπία μας. Μια σταθερά έξω από αυτό τον κόσμο που θα οριοθετήσει την πορεία μας. Αυτό θα έπρεπε να κυνηγήσουμε.
Ωστόσο, η σταθερά μπορεί να βρίσκεται και μέσα μας. Μπορεί να είναι οι ρίζες μας, η καταγωγή μας. Ο σκύλος στο έργο τις ξεχνάει και έτσι κάπως διαλύεται.
Ο σκύλος, που όταν ξεκίνησε να μιλάει έλεγε για τους οδοκαθαριστές ότι είναι η χειρότερη ράτσα και όταν σε βρουν σε σκοτώνουν και σε θερίζουν, γίνεται και ο ίδιος σαν αυτούς για ένα άλλο είδος, τις γάτες. Ασκεί εξουσία πάνω τους. Ο άνθρωπος, όταν του παρέχονται πράγματα και δεν υπάρχει η πνευματική υποδομή για να τα επεξεργαστεί, μπορεί να γίνει χειρότερος από ό,τι ήταν πριν, μέχρι να αποκτήσει κάποια συνείδηση.
ΠΑΛΤΟ, MAX & CO, ATTICA.
Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο σχόλιο για το καπιταλιστικό σύστημα. Ήταν κάτι που θέλατε να υπογραμμίσετε;
Είναι ένα στοιχείο βαθιά πανανθρώπινο, και εφόσον είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό, μεταβιβάζεται και στα ανθρώπινα συστήματα όπως είναι και το καπιταλιστικό. Ένα σύστημα που ξέρει καλά πώς να δημιουργεί ανάγκες. Λειτουργεί κατασκευάζοντας υλικά τα οποία μας οδηγούν να καταναλώνουμε και να συνδεόμαστε μαζί τους, ώστε να μην μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά. Αυτό είναι το πρόσταγμα της εποχής.
Μία από τις λέξεις που ακούγεται συχνά στο έργο είναι ο τρόμος.
Ο τρόμος, όπως λέει και ο γιατρός, παραλύει το νευρικό σύστημα και μπορεί να γίνει πολύτιμο όπλο για οποιοδήποτε καθεστώς. Μπορεί να χειραγωγήσει. Από την άλλη, είναι ένα εργαλείο, όπως και η γελοιότητα. Έχουμε δει ότι και αυτή έχει γίνει ένα εργαλείο του συστήματος. Όταν θέλουμε να χτυπήσουμε και να εξασθενήσουμε κάτι, το γελοιοποιούμε, με αποτέλεσμα κάπως να θολώνει η αξία του. Έχουμε πολλούς γελοίους ηγέτες. Ίσως αυτοί να μου αξίζουν. Ίσως και εγώ να μην είμαι καλύτερος. Νομίζω ότι η κοινωνία μπαίνει σε μια διαδικασία εξέλιξης όταν ο άνθρωπος μάχεται με τον εαυτό του και στη μικρή του περιοχή, ώστε να επανατοποθετηθεί και να μετατοπιστεί. Τότε μόνο νομίζω ότι τα πράγματα σιγά σιγά αλλάζουν. Προφανώς αυτοί οι ηγέτες μάς αξίζουν και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει τον καθένα ξεχωριστά. Αυτά τα πράγματα δεν αλλάζουν μαζικά. Αλλάζουν πρώτα ατομικά.
Δεν πρέπει όμως αυτές οι ατομικότητες να γίνουν συλλογικές;
Η συλλογικότητα προκύπτει μόνο σε ένα υγιές περιβάλλον. Οι συλλογικότητες που προέρχονται από ατομικότητες που νοσούν, δημιουργούν νοσηρές και ασθενείς καταστάσεις. Παράγουν κάτι άρρωστο.
Μια άλλη πολύ δυνατή έννοια στο έργο είναι ο τόπος. Ο χώρος που έχουμε μέσα μας, αυτός που καταλαμβάνουμε και το πώς τον αξιοποιούμε. Και ταυτόχρονα υπάρχει ένα έντονο πολιτικό σχόλιο για τον αστικό χώρο σήμερα.
Το έργο κάνει ένα ξεκάθαρο σχόλιο για τον τόπο και τον χώρο βάζοντας την επιτροπή διαχείρισης του κτιρίου που μένει ο γιατρός να αιτηθεί να περιοριστεί ο χώρος που καταλαμβάνει το σπίτι του. Δεν μπορούμε να έχουμε περισσότερο χώρο από ό,τι μας χρειάζεται, όταν την ίδια στιγμή δεν περισσεύει χώρος για κάποιον άλλον. Όμως, το σχόλιο έχει να κάνει και με τον περιορισμό του εσωτερικού χώρου, αλλά και με την προσπάθεια των καθεστώτων και των νοοτροπιών να περιορίσουν αυτό το θερμοκήπιο όπου καλλιεργούνται οι αρετές, οι ιδέες, οι σκέψεις, με σκοπό να το ελέγξουν, να το δαμάσουν.
BOMBER JACKET, ZARA. ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ, ACNE STUDIOS, ΚΑΙ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ, ZEUS + DIONE, ΟΛΑ ATTICA. ΜΟΚΑΣΊΝΙΑ, CAMPER.
Ο Σκύλος στο έργο και η Bella στο Poor Things έχουν προκύψει από τον πειραματισμό δύο δημιουργών. Η Bella ξεφεύγει και αναζητά την ελευθερία της. Πώς θα περιγράφατε εσείς τη πορεία του Σκύλου από τη στιγμή που ράβεται πάνω του η καινούρια του φύση;
Όταν αρχίζει να αποκτάει συνείδηση, η αναζήτησή του, νομίζω, είναι να αποκτήσει ταυτότητα και κυριολεκτικά, να έχει έγγραφα. Αλλά και πιο ουσιαστικά, επιθυμεί να συμμετέχει ως οντότητα, να βρει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Το περιβάλλον τον οδηγεί να φορέσει το κοστούμι του προλετάριου, έχει το ένστικτο, τα κατάλοιπα του σκύλου, τις απαγορεύσεις του δημιουργού του, αλλά και το γενετικό υλικό του δότη της υπόφυσης, ο οποίος είχε προβλήματα αλκοολισμού και ένα παρελθόν με παραβατικές συμπεριφορές. Από αυτά ορίζεται η ταυτότητά του. Αυτήν αναζητά ο Σκύλος, ενώνοντας όλα αυτά.
Πώς θα έμοιαζε ένας ιδανικός δημιουργός;
Ένας τέλειος δημιουργός κατασκευάζει ένα πλάσμα και του δίνει τη δυνατότητα να τον αρνηθεί. Του δίνει όλες τις προϋποθέσεις να επιλέξει το ίδιο τον τρόπο που θα συσχετιστεί με αυτό το αγαθό που λέγεται ζωή και να τη διαμορφώσει μόνο του. Να αρνηθεί τον δημιουργό τους, αλλά να έχει απόλυτη σχέση μαζί του. Για εμένα ένας τέτοιος δημιουργός είναι ο Θεός.
Εσείς γίνεστε δημιουργός;
Φτιάχνω μικρά έπιπλα, αλλά είμαι και δημιουργός όσο περνάει από το χέρι μου στα έργα που συμμετέχω μέσα από την κατασκευή των χαρακτήρων και τη διαδικασία των προβών. Είμαι δημιουργός των μικρο-συνθηκών της καθημερινότητάς μου με συμμετοχές σε κατασκευές στις οποίες συμμετέχουν και άλλοι άνθρωποι.
ΖΑΚΕΤΑ, ALL SAINTS, ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ, ACNE STUDIOS, ΚΑΙ ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ DSQUARED2, ΟΛΑ ATTICA
Αν αυτός ο σκύλος συναντιόταν με εκείνον που είχατε υποδυθεί στη Μήδεια του Δημήτρη Παπαϊωάννου πριν από χρόνια, τι θα γάβγιζε ο ένας στον άλλο;
Είναι δύο αρσενικά σκυλιά, οπότε στην αρχή θα ήταν κάπως ανταγωνιστικά. Έχουν το στοιχείο της αγέλης και της ιεραρχίας. Από τη στιγμή που θα έβρισκαν τη θέση τους, θα τα πηγαίνανε πολύ καλά. Θα γάβγιζαν παρέα.
Ο τρόπος που υπάρχετε στη σκηνή από την αρχή της καριέρας σας είναι έντονα σωματικός. Σπάνια το σώμα ξεπερνά τις λέξεις σε μια παράσταση.
Από την αρχή με συγκινούσε ένα σώμα που παλεύει πάνω στη σκηνή. Μου λέει πολύ περισσότερα πράγματα από ένα στόμα που εκφέρει λέξεις. Όταν αυτά συνδυάζονται αρμονικά, είναι μια πολύ όμορφη και συγκινητική συγκυρία. Πολλές φορές μιλάμε και ξεχνάμε το σώμα μας, τον τόπο μας, τον χώρο που καταλαμβάνουμε.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΛΑΝΙΔΗΣ/THIS IS NOT ANOTHER AGENCY
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ
STYLING ΒΙΒΙΑΝ ΡΟΥΒΕΛΑ
GROOMING: ΠΩΛΙΝΑ ΜΑΛΛΙΩΤΑΚΗ
