Τα τελευταία έντεκα χρόνια, η ηθοποιός Δήμητρα Βλαγκοπούλου δηλώνει παρούσα σε θεατρικές σκηνές της Αθήνας, δίνοντας τη μία σημαντική ερμηνεία μετά την άλλη. Η σωματική σοφία και η διακριτικά έντονη εσωτερική ενέργειά της την οδήγησαν και στο βραβείο Μελίνα Μερκούρη το 2020. Τα ίδια χαρακτηριστικά φέρει και ως Κάλια στο φιλμ Animal (στις αίθουσες στις 8/2 από τη Weird Wave) της Σοφίας Εξάρχου, που επίσης έφυγε με τον Χρυσό Αλέξανδρο από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ένα βραβείο που δόθηκε σε ελληνική ταινία έπειτα από τριάντα χρόνια. Εκεί, η ηθοποιός υποδύεται σπαρακτικά την ανιματέρ σε ένα all inclusive resort, η οποία γίνεται το θύμα-σύμβολο του καπιταλισμού και των εργασιακών συνθηκών στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Επίσης, από τις 15/12 θα είναι η Νίνα στον Γλάρο του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. Μαζί της αναζητήσαμε το νήμα που ενώνει αυτές τις δύο ηρωίδες. Τη Νίνα, που λαχταρά να γίνει ηθοποιός και μέσα από την τέχνη της πιστεύει ότι δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από τη ζωή, και την Κάλια, μια γυναίκα διαλυμένη από τον φόβο της να επιθυμήσει οτιδήποτε.
Ποιες ποιότητες της Νίνας θέλατε να αναδείξετε;
Ο Γλάρος είναι ένα από τα πρώτα θεατρικά έργα που διάβασα πριν από πολλά χρόνια. Τότε δεν ξέρω τι είχα καταλάβει από αυτό, αλλά θυμάμαι ξεκάθαρα ότι με είχε συγκινήσει πολύ. Με είχε μαγέψει και είχε μείνει πολύ έντονα στη σκέψη μου. Σήμερα, πολλά χρόνια μετά και έχοντας γίνει ηθοποιός, συμμετέχω σε αυτή
την παράσταση και πλέον μπορώ να πω ότι το καταλαβαίνω το έργο, μιας και έχω βιώσει αρκετές ματαιώσεις. Γιατί και εγώ έχω χάσει πολλές φορές το νόημα που με κινεί και το έχω αναζητήσει ξανά και ξανά, όπως συμβαίνει στους ήρωες του Τσέχοφ. Με συγκινεί με τον ίδιο τρόπο που με συγκίνησε εκείνη την πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή μαζί του. Και είμαι πολύ χαρούμενη που συνεργάζομαι για πρώτη φορά με τον Δημήτρη Καραντζά με αφορμή αυτό το έργο. Χαίρομαι που δεν προϋπήρξε καμία συνάντηση. Το ότι παίζω τη Νίνα με συγκινεί επίσης πάρα πολύ. Χαίρομαι που μέσα από αυτή συναντιέμαι με τα υλικά αυτού του κειμένου. Με όλα τα πρόσωπα του Τσέχοφ μπορείς να ταυτιστείς, να συνδεθείς, βαθιά και ουσιαστικά, αλλά η Νίνα λαχταράει να γίνει ηθοποιός. Έχω περάσει από αυτό το σημείο, μέσα από τη δική μου διαδρομή, και θυμάμαι πόσο ισχυρή ήταν αυτή η ανάγκη μέσα μου. Η Νίνα συναντά το όνειρό της, αλλά η ίδια η πραγματικότητα και η ζωή τη διαψεύδουν με σκληρό τρόπο, όπως πολύ συχνά συμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων. Mέσα από ένα πιο ανέμελο, αγνό και πιο φωτεινό βλέμμα διακρίνουμε ένα κομμάτι της που διατηρεί ένα φως, μια ελπίδα, μια πίστη σε κάτι, παρότι βρίσκεται μέσα σε μια ματαίωση. Βλέπω ένα πέταγμα σε αυτή.
Στον Γλάρο, όλοι έχουν διάθεση να αγαπηθούν και να ερωτευτούν, αλλά δεν συναντιούνται.
Ο Τσέχοφ έχει φτιάξει πράγματι ένα γαϊτανάκι ματαίωσης σε σχέση με τον έρωτα που εξελίσσεται παράλληλα με τη ματαίωση μέσα από την τέχνη και την αναζήτηση του νοήματος σε αυτή. Καλλιεργεί το κυνήγι ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, που επίσης δεν μπορούν να ενωθούν και να σμίξουν. Αυτό, μάλιστα, υπογραμμίζεται με χιούμορ από τον Τσέχοφ.
Σακάκι και παντελόνι, και τα δύο AMI PARIS, attica. Πουκάμισο MAX MARA, Max Mara Boutique
Η Νίνα λέει πως όταν σκέφτεται την τέχνη της δεν φοβάται τη ζωή. Μπορεί να σε κάνει η τέχνη ατρόμητο;
Αν έχεις βρει εκείνο στο οποίο πιστεύεις, ανεξάρτητα από το πόσο καλός είσαι ή με πόση δύναμη προσπαθείς να αντεπεξέλθεις σε αυτό, γίνεται το κάτι από το οποίο μπορείς να κρατηθείς στη ζωή. Ταυτίζομαι με αυτό πάρα πολύ. Από το θέατρο κρατιέμαι και εκείνο με προσδιορίζει όταν νιώθω ότι χάνομαι, φοβάμαι, αγωνιώ και απελπίζομαι από ό,τι μπορεί να συμβαίνει γύρω μου και μέσα μου. Οπότε, ταυτίζομαι πολύ με τη Νίνα. Την αγαπώ πολύ γι’ αυτή της την πεποίθηση και την πίστη της.
Κάτι που η Κάλια δεν διαθέτει στο Animal. Μοιάζει να της λείπει το νόημα-συρραπτικό στη ζωή της.
Αυτό είναι το διαφορετικό σε αυτές τις ηρωίδες. Στη ζωή της Κάλιας δεν υπάρχει πουθενά αυτό το νόημα, ώστε να αντλήσει κουράγιο και να συνεχίσει. Νόημα όμως γίνεται και το ίδιο το συρραπτικό που μπορεί να κλείσει τις πληγές μας από τις ματαιώσεις που αναπόφευκτα βιώνουμε, ο τρόπος δηλαδή που επιλέγουμε να προχωράμε με αυτές. Πώς τις επουλώνουμε και πώς τις φροντίζουμε, αλλά και τα ίδια τα κίνητρά μας για να προχωρήσουμε. Για την Κάλια δεν υπάρχει αυτός ο σκοπός. Πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί με τη ζωή και αυτή η στιγμή της συνειδητοποίησης είναι πάντα επίπονη. Την παρακολουθούμε να αντιστέκεται σε όλη την ταινία, αλλά πάντα έρχεται η στιγμή που καλείσαι να πετάξεις.
Άλλο ένα πέταγμα. Τη φαντάζεστε να πετάει τελικά;
Ναι, τη φαντάζομαι να πετάει. Σαν τραυματισμένο πουλί να ανοίγει τα φτερά της, όπως και αν είναι αυτά, ταλαιπωρημένα, μαδημένα. Δεν είναι εύκολο να συμβεί αυτό, αλλά δεν θεωρώ ότι υπάρχει διαφυγή κάπου αλλού. Αν οι άνθρωποι δεν επιχειρούμε πετάγματα, είμαστε παντελώς καταδικασμένοι.
Παίξατε την Κάλια σαν να συμβαίνει μέσα της ένας τριγμός.
Αυτό θέλαμε να πετύχουμε μέσα από τις πρόβες και την καθοδήγηση της Σοφίας Εξάρχου. Δουλέψαμε πάρα πολύ, ώστε να είναι εμφανές το τι συμβαίνει μέσα της. Να φανεί η όποια μετακίνηση, ακόμα και αν είναι απειροελάχιστη. Μέσα σε αυτή την ηρωίδα συνέβαιναν πολύ ισχυρά πράγματα, αλλά υπήρχαν και δυνατές αντιστάσεις που έπρεπε να πάρουν τη θέση που τους αναλογούσε. Γινόταν πολύ σταδιακά η εκτόνωσή της, οπότε όλα τα σινιάλα ήταν πάνω σε μια ζυγαριά, ώστε κάποια να αναδύονται και κάποια να παραμένουν συγκρατημένα, έτοιμα όμως διαρκώς να εκραγούν. Αυτή ήταν η δυναμική της Κάλιας.
Αναρωτιόμουν τι σχέση έχει αυτή η γυναίκα με τον πόνο…
Και εμένα με είχε σοκάρει διαβάζοντας το σενάριο. Δείχνει ότι δεν τον αντιλαμβάνεται. Έχει μουδιάσει, έχει νεκρωθεί τόσο πολύ ψυχικά, που αυτό έχει συμβεί και στο σώμα της. Δεν αντιδρά στον πόνο. Δεν του δίνει καμία σημασία. Η σωματική πληγή της αντικατοπτρίζει την ψυχή της. Δεν τολμά να στρέψει το βλέμμα της μέσα της. Υπάρχει ο συμβολικός χαρακτήρας, αλλά μου αρέσει να βλέπω και την κυριολεξία σε αυτόν. Πολλές φορές παραμελούμε τους πόνους του σώματος και της ψυχής μας. Θυμήθηκα και δικές μου τέτοιες στιγμές, όταν είχα αγνοήσει αυτό που μου συνέβαινε.
Η Κάλια, πάνω από όλα, είναι ένα θύμα του καπιταλισμού και αυτό είναι ξεκάθαρο στην ταινία.
Αυτή ήταν η πρόθεση της ταινίας και της ηρωίδας: να δείξουν τι μπορεί να κάνει αυτό το σύστημα σε μια γυναίκα, σε έναν άνθρωπο. Να δούμε από κοντά πώς μοιάζει ένα θύμα απέναντι σε έναν τόσο ισχυρό και διαβρωτικό εχθρό, όπως είναι το καπιταλιστικό σύστημα. Ένα σύστημα μέσα στο οποίο ζούμε και που δεν το συνειδητοποιούμε ότι είμαστε μέρος του, όντας όλοι μας μοχλοί που το κινούμε και το θρέφουμε σαν να μην έχουμε επιλογή. Και πράγματι, αυτή τη στιγμή δεν έχουμε. Όλοι είμαστε θύματα αυτού του συστήματος και βιώνουμε τις επιπτώσεις του, ανάλογα με τις επιλογές μας. Αλλά όποιες και να είναι αυτές, όποια αντίσταση και να φέρουμε, δεν μπορούμε να διαφύγουμε. Δεν μπορούμε να πετάξουμε μακριά του.
Φόρεμα, MILKWHITE
Γι’ αυτό όλα αυτά τα δίχτυα και τα σύρματα στην ταινία;
Ναι, είναι σαν να εκτυλίσσονται όλα σε μια φυλακή. Οι άνθρωποι στην ταινία είναι σαν ζώα στο κλουβί. Όλοι οι χώροι υπενθυμίζουν διαρκώς το αναπόδραστο.
Την ίδια στιγμή, η Κάλια είναι μια φοβερά ισχυρή γυναικεία παρουσία που δεν ασκεί εξουσία, ενώ θα μπορούσε. Η δύναμή της είναι πολύ σωστά τοποθετημένη σε σχέση με τους άλλους ήρωες και ηρωίδες.
Μου άρεσε πολύ αυτό στο σενάριο της Σοφίας Εξάρχου, η οποία εντόπισε και έβγαλε μπροστά τη δύναμη αυτής της γυναίκας. Μια δύναμη που έχει αποκτηθεί, φυσικά, με έναν πολύ βίαιο τρόπο, προκειμένου να επιβιώσει σε αυτή την καπιταλιστική, πατριαρχική κοινωνία. Την ίδια στιγμή, υπάρχει μεταξύ των ηρωίδων η γυναικεία αλληλεγγύη και κατανόηση. Δεν εκφράζεται λεκτικά, αλλά με έναν πιο λεπτό και βαθύ τρόπο. Με συγκινεί πάρα πολύ η ματιά και η αφήγηση της Σοφίας έτσι όπως αποτυπώνει τη γυναίκα.
Απογυμνωμένη και ενδυναμωμένη ταυτόχρονα. Και υπάρχει και εκείνος ο μικρός γυναικείος κύκλος, ανάμεσα σε ένα κορίτσι, μια έφηβη και μια γυναίκα, την Κάλια, που δεν αντιμετωπίστηκε με παραδοσιακές δυναμικές.
Ανάμεσα στη μικρή Μαίρη, την Εύα και την Κάλια υπάρχει μια γλυκιά συμμαχία. Η καθεμία βλέπει στα μάτια της άλλης το μέλλον ή το παρελθόν της με τρυφερότητα και αποδοχή. Σαν να τις ενώνει κάτι άχρονο και αρχαίο, παραμένοντας όμως τρεις διαφορετικές οντότητες. Η σχέση τους είναι σαν να προϋπήρχε. Χωρίς να έχει κάποιο πρόσημο ή φορτίο, φιλικό, μητρικό ή μονοδιάστατα φροντιστικό. Είναι σαν κάτι βαθύ, αλλά και ταυτόχρονα διακριτικό.
Φόρεμα ZARA
Μέσα σε ένα τέτοιο βίαιο και πολεμικό σύστημα, το ζώο εξημερώνεται ή αγριεύει;
Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που από τη μια αισθάνεσαι ότι κάνει τα πάντα για να σε καταστείλει, αλλά στην πραγματικότητα γεννά μέσα σου τα πιο άγρια ένστικτά σου για επιβίωση. Όταν είσαι ένα τραυματισμένο ζώο σε μια συνθήκη πολέμου, μιας μάχης, και αναγκαστείς να διεκδικήσεις την ελευθερία σου και την ίδια σου τη ζωή, αυτό μπορεί να συμβεί και μέσα από τον δρόμο της βίας. Όταν, μάλιστα, με έναν πολύ προφανή πλέον τρόπο είναι αυτό που υφίστασαι. Μια διαρκή βία από παντού. Οπότε είναι πολύ δύσκολο να μη ξυπνάει η άγρια πλευρά μας και να μη στρεφόμαστε είτε εναντίον των άλλων είτε εναντίον του εαυτού μας.
Υπάρχει κάτι που θα λέγατε στις δύο αυτές ηρωίδες;
Η λέξη «όνειρο» μου έρχεται στο μυαλό. Να συνεχίσουν να ονειρεύονται. Είναι κάτι που θα ήθελα να κάνουν και οι δύο. Αυτό θα ευχόμουν και για εμένα. Να εξακολουθήσουμε να κάνουμε όνειρα μέσα σε αυτή τη δύσκολη, σκληρή, επιθετική πραγματικότητα. Να βρίσκουμε τα πετάγματά μας.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: RIA MORT / THIS IS NOT ANOTHER AGENCY
STYLING: ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ
