Το εντυπωσιακό στις εκλογές δεν ήταν μόνο τα αποτελέσματα, ο θρίαμβος της ΝΔ και η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και το πώς προέκυψαν αυτά έπειτα από μια τρικυμιώδη τετραετία που τα είχε όλα: πανδημία, θανάτους, φωτιές, ακρίβεια, πληθωρισμό, το ένα τέταρτο του ελληνικού πληθυσμού στο όριο της φτώχειας, σκάνδαλα, παρακολουθήσεις και τραγωδίες. Μεγάλες! Τέμπη, ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου και τόσα άλλα… Τίποτα από τα παραπάνω δεν προβλημάτισε τους ψηφοφόρους της ΝΔ; Ίσως ναι, αλλά η ασφάλεια που προσφέρει ή πείθει ότι προσφέρει η πρώην κυβέρνηση είναι μια εξήγηση. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Απ’ ό,τι φαίνεται, σ’ αυτή την τετραετία δεν αύξησε μόνο η αστική τάξη (5% του ελληνικού πληθυσμού) τα κέρδη της, αλλά και το 35% των μεσαίων και μικρομεσαίων στρωμάτων κατάφερε να επιβιώσει και να έχει και κάτι παραπάνω, όπως εξηγεί ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Β. Λιόσης στο άρθρο του Πόσο Βαθιά Έχει Προχωρήσει η Συντηρητικοποίηση της Ελληνικής Κοινωνίας;«Επίσης, η ανάπτυξη του τουρισμού σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, το Airbnb, η επιδοματική πολιτική δημιούργησαν κλίμα σχετικής ασφάλειας, ίσως και ευγνωμοσύνης. Τα κάθε είδους κουπόνια για τρόφιμα, βενζίνη, αγορά ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ. και οι επιδοτήσεις στη διάρκεια της καραντίνας λειτούργησαν αποτελεσματικά», καταλήγει ο ίδιος.
Κάπως έτσι, με τα πολλά, τα λιγότερα και τα ελάχιστα που κατάφερε να αποσπάσει ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, ο ελληνικός λαός παραχώρησε λευκή επιταγή στη ΝΔ να επιβάλει και να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων: ιδιωτικοποίηση νερού, υγείας και παιδείας και ό,τι άλλο υπάρχει στη δημόσια περιουσία και μπορεί να «αξιοποιηθεί». Οι ψηφοφόροι, στις συνθήκες ανασφάλειας στην οποία οδηγήθηκαν με όλα όσα έχουν συμβεί τα προηγούμενα χρόνια, προτίμησαν να μην αλλάξει τίποτα. «Κι έτσι καλά είναι…», ίσως σκέφτονται.
Ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης, αναπτυξιακός και κοινωνικός ψυχολόγος, γράφει σε ανάρτησή του στο Facebook: «Ο άνθρωπος του καιρού μας είναι έτοιμος να θυσιάσει τα όρια του εαυτού του, δηλαδή, την αίσθηση του ποιος είναι, καθώς και τις αληθινές ανάγκες του, αρκεί να εισπράξει μια μικρή δόση ασφάλειας».
Σε δημοσκόπηση της Prorata τέσσερις μέρες πριν από τις πρώτες εκλογές, στην ερώτηση «ποιο συναίσθημα σας προκαλεί η προοπτική να κυβερνηθεί η χώρα την επόμενη τετραετία από τη ΝΔ»; η απάντηση του 37% ήταν «ελπίδα» ή «ανακούφιση». Το ποσοστό αυτό είναι κοντά στο εκλογικό αποτέλεσμα της ΝΔ από την πρώτη κάλπη. «Βρισκόμαστε εντός ενός κοινωνικού συντηρητικού κύματος που είναι παρατεταμένο, βαθύ και κινείται με ένταση», γράφει ο Β. Λιόσης. «Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες έχουν δουλευτεί για ολόκληρες δεκαετίες στα πανεπιστήμια, στα ΜΜΕ, στα κόμματα κι έξω απ’ αυτά. Ο κόσμος έχει πειστεί σε μεγάλο βαθμό για την αναγκαιότητα της αξιολόγησης, της άρσης της μονιμότητας στο δημόσιο και των ιδιωτικοποιήσεων, για την ατομική ευθύνη – ακρογωνιαίο λίθο του νεοφιλελευθερισμού. Έχει πειστεί, επίσης, για την αξία του ατομικού έναντι του συλλογικού, πράγμα που συμβάλλει στη γενικότερη αποστράτευση», διαπιστώνει ο ίδιος.
Σε συνέντευξή του στο left.gr, ο καθηγητής Κοινωνικής Ιστορίας Πολυμέρης Βόγλης μιλάει για τη «μεγάλη απόσυρση»: «Υπάρχει ένα συνολικότερο ζήτημα που αφορά την απροθυμία των ανθρώπων να συμμετέχουν σε συλλογικές διαδικασίες. Αυτή είναι η ”μεγάλη απόσυρση”, η απόσυρση από το συλλογικό στο ατομικό, η κυριαρχία του ατομικισμού. Και είναι ένα κρίσιμο ερώτημα της εποχής μας, τι θα μπορέσει να επανακινητοποιήσει τους ανθρώπους να συμμετέχουν στο ευρύτερο πεδίο της πολιτικής. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Οι άνθρωποι αποσύρονται στον μικρόκοσμό τους, που είναι οι φίλοι, η οικογένεια, τα κοινωνικά δίκτυα. Πώς γκρεμίζεις το τείχος της αδιαφορίας που χτίζουν ο ατομικισμός και η ιδιώτευση, δημιουργώντας σχέσεις συλλογικές και δεσμούς αλληλεγγύης. Αυτό είναι το στοίχημα».
Ο δημοσιογράφος Τάσος Τσακίρογλου, σε ένα από τα τελευταία του podcast στην Εφ.Συν. με τίτλο Ελπίδα ή Συμβιβασμός και Εγκατάλειψη;, λέει ότι στο αβέβαιο μέλλον που προβάλλει, χρειάζεται η πεισματική αναζήτηση μιας εναλλακτικής, με όραμα, σχέδιο και πυξίδα. Αυτό είναι που λείπει και όχι ποιος θα είναι καλύτερος διαχειριστής ενός συστήματος που καταστρέφει συστηματικά τον πλανήτη, την ανθρωπότητα -και τις ψυχές μας- θα συμπλήρωνα εγώ.
Γιατί, τι άλλο εκτός από ψυχικό τραύμα είναι αυτό που ζούμε από το 2010 και μετά; Αυτό υποστηρίζει και ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης στο άρθρο του Το Αόρατο Τραύμα της Πολιτικής – Ασφάλεια ή Αξιοπρέπεια; «Τα Μνημόνια, όπως και η εργαλειοποίηση της πανδημίας, αποτελούν μια αφήγηση, μια ιστορία, για το ”ανήκειν”. Δηλαδή αποτελούν μια αφήγηση για την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια. Τα Μνημόνια και η πανδημία είπαν ποιος ανήκει και ποιος όχι. Ποιος είναι σε
θέση να λάβει τους αναγκαίους πόρους και ποιος δεν μπορεί και γιατί. Στην πραγματικότητα, τα Μνημόνια και η πανδημία έπλασαν μια ιστορία για το ποιος αξίζει και ποιος όχι να μοιραστούμε μαζί του τους πόρους του τόπου μας. Με άλλα λόγια, ενεργοποίησαν τον φόβο ως κεντρικό στοιχείο της πολιτικής. Και αυτό είναι το τραύμα της πολιτικής κακοποίησης που, όπως πάντα, ενεργοποιεί αυτόν ακριβώς τον φόβο. Και να γιατί, τώρα, τα κοινωνικά κινήματα χρειάζεται, είναι
εξαιρετικά επείγον, να πουν μια ιστορία για το ανήκειν που δεν έχει ειπωθεί ακόμη».
Φλώρα Τζηµάκα
ftzimaka@atticamedia.gr
Κεντρική φωτογραφία: Pexels
