Γιατί οι κούκλες μάς φαίνονται τόσο τρομακτικές;

Αυτά τα παιδικά παιχνίδια που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να δείχνουν χαριτωμένα και διασκεδαστικά σε κάποιες περιπτώσεις μάς προκαλούν εφιάλτες. Οι ειδικοί εξηγούν το γιατί.

Elle 25 Νοε. 16
Γιατί οι κούκλες μάς φαίνονται τόσο τρομακτικές;

Από τα αφιερώματα για «τα πιο ανατριχιαστικά αξιοθέατα στον κόσμο» δεν λείπει ποτέ το Νησί με τις Κούκλες ή Isla de las Munecas στο Μεξικό, όπου οι τουρίστες συρρέουν για να δουν από κοντά παλιές, ξεχαρβαλωμένες και συχνά αποκεφαλισμένες κούκλες να κρέμονται από τα δέντρα. Ο θρύλος λέει ότι τοποθετήθηκαν εκεί για να εξευμενίσουν το πνεύμα ενός κοριτσιού που πνίγηκε στην περιοχή και το οποίο έχει στοιχειώσει το νησί.

Δεν είναι μόνο η ιστορία που συνοδεύει το μέρος, αλλά και τα ανδρείκελά του που δημιουργούν μια τόσο ανατριχιαστική ατμόσφαιρα. Γεγονός που μας κάνει να αναρωτηθούμε: Γιατί οι κούκλες, ιδιαίτερα οι πορσελάνινες, δείχνουν τόσο creepy; Σίγουρα οι σχετικές αναφορές στην ποπ κουλτούρα έχουν παίξει το ρόλο τους (αρκεί να θυμηθούμε τον «Τσάκι» από την Κούκλα του Σατανά ή την «Annabelle» από το ομώνυμο θρίλερ), ωστόσο δεν αρκούν για να εξηγήσουν την παιδιοφοβία (pediophobia), όπως αποκαλείται η αποστροφή έως και φοβία που μας προκαλούν κάποια από τα συγκεκριμένα παιχνίδια.

Εδώ και δεκαετίες οι ειδικοί προσπαθούν να ανακαλύψουν τα αίτια του παραπάνω φαινομένου. Για παράδειγμα ήδη από το 1970 ο Ιάπωνας μηχανικός ρομποτικής Masahiro Mori είχε προτείνει τον όρο «κοιλάδα του αφύσικου» (uncanny valley) για να περιγράψει την αλλόκοτη εκείνη περιοχή μεταξύ του ζωντανού και του άψυχου, όπου βρίσκουμε αντικείμενα που μοιάζουν με ανθρώπινα αλλά δεν είναι, όπως κούκλες, κέρινες φιγούρες, αγάλματα και φυσικά ρομπότ. Πρόσφατα μια ερευνήτρια, η Linda Rodriguez McRobbie, έγραψε σε μια μελέτη της για την ιστορία της κούκλας ότι η παιδιοφοβία έκανε την εμφάνισή της μόλις το 19ο αιώνα, τότε δηλαδή που άρχισαν να κατασκευάζονται πιο ρεαλιστικά προϊόντα (για παράδειγμα με κινητά βλέφαρα).

«Ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε να “διαβάζει” ένα πρόσωπο αναζητώντας σημαντικές πληροφορίες για προθέσεις, συναισθήματα και δυνητικές απειλές», σχολιάζει η McRobbie, προσθέτοντας: «Και όσο καλά κι αν γνωρίζουμε ότι μια κούκλα (πιθανότατα) δεν συνιστά απειλή, το γεγονός ότι το πρόσωπό της μοιάζει ανθρώπινο αλλά δεν είναι προκαλεί τα βαθύτερα ένστικτά μας».

Με άλλα λόγια, ο φόβος για τις κούκλες έχει κοινό υπόβαθρο με το φόβο για τους κλόουν: Και οι δύο είναι η αυθόρμητη αντίδρασή μας σε ό,τι μάς φαίνεται μια ελαφρώς διαστρεβλωμένη εκδοχή του ανθρώπινου προσώπου. 

Ακολουθήστε το ELLE στο Google News και μάθετε πρώτοι όλα τα νέα!

Σχετικά θέματα:

MHT