Αν αισθανθήκατε ιδιαίτερα αμήχανα τη στιγμή που οι Faye Dunaway και Warren Beatty έμαθαν ότι είχαν ανακοινώσει λάθος νικητή για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας στη φετινή τελετή βράβευσης, δεν είστε οι μόνοι. Το άβολο συναίσθημα που μας καταβάλλει για λογαριασμό ενός άλλου ανθρώπου ο οποίος μόλις έκανε κάτι που τον εξέθεσε όχι απλά είναι υπαρκτό, αλλά διαθέτει και τη δική του λέξη στα γερμανικά: fremdscham, που σημαίνει, σε ελεύθερη απόδοση, «αμηχανία από εγγύτητα». Έχει παρατηρηθεί, μάλιστα, σε μια σειρά πειραμάτων που δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση PLOS ONE.
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους εθελοντές να παρακολουθήσουν βιντεάκια με ανθρώπους που κάνουν αμήχανα πράγματα, για παράδειγμα κυκλοφορούν με ανοιχτό το φερμουάρ του παντελονιού τους ή βγάζουν υπερβολικά μακροσκελείς λόγους για τον εαυτό τους προκαλώντας την πλήξη του ακροατηρίου.
Όπως διαπίστωσαν λοιπόν οι επιστήμονες μέσα από νευροαπεικονιστικές τεχνικές, στον εγκέφαλο των εθελοντών ενεργοποιήθηκαν περιοχές που συνδέονται με τον πόνο. Ήταν δηλαδή κυριολεκτικά επώδυνο γι' αυτούς να βλέπουν συνανθρώπους τους να γελοιοποιούνται. Μάλιστα όσοι σκοράρουν ψηλά σε τεστ συμπόνοιας -μπορούν να μπουν ευκολότερα στη θέση του άλλου- βιώνουν πιο έντονα την «αμηχανία από εγγύτητα» σύμφωνα με τους ειδικούς.
