Ένα μαγικό κουμπί, με το πάτημα του οποίου το μυαλό αδειάζει από καθετί που κάποτε μας πόνεσε πολύ, που ακόμα και στη σκέψη του εξακολουθούμε να ταραζόμαστε, να τρομάζουμε, να μένουμε πίσω… Πόσες φορές δεν ευχηθήκαμε να μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;
Κι όμως, απ' ό,τι φαίνεται, η επιλεκτική διαγραφή της μνήμης είναι εφικτή. Τουλάχιστον, αυτό υποστηρίζουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, οι οποίοι κατόρθωσαν να διαγράψουν μια τρομακτική ανάμνηση από τον εγκέφαλο μιας ομάδας εθελοντών, την οποία είχαν προκαλέσει οι ίδιοι.
Ο δρ Τόμας Άγκρεν, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο και επικεφαλής της μελέτης, διευκρίνισε ότι κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι, δημιουργείται μια μακροχρόνια μνήμη μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται μνημονική εδραίωση. Όταν θυμόμαστε κάτι, η μνήμη αρχικά είναι ασταθής, ωστόσο έπειτα από λίγο σταθεροποιείται εκ νέου με μια επόμενη μνημονική εδραίωση. Πολλές φορές ίσως να μην μπορούμε αρχικά να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας ένα γεγονός, ωστόσο τελικά τα καταφέρνουμε αναλογιζόμενοι περιστατικά, ήχους και εικόνες που σχετίζονται με αυτό.
Στην παραπάνω διεργασία εστίασαν οι επιστήμονες, οι οποίοι διαταράσσοντας τη μνημονική εδραίωση μιας ομάδας ατόμων διαπίστωσαν ότι μπορούν να αλλάξουν τη μνήμη τους. Τι έκαναν; Έδειξαν στους εθελοντές μια ουδέτερη εικόνα και την ίδια ακριβώς στιγμή τούς έκαναν ηλεκτροσόκ. Εύλογα, η εικόνα συσχετίστηκε στο μυαλό τους με το φόβο και κάπως έτσι δημιουργήθηκε μια φοβική μνήμη.
Προκειμένου να την ενισχύσουν, οι ερευνητές τούς έδειξαν ξανά την ίδια εικόνα, χωρίς ωστόσο να τους υποβάλουν στη βάρβαρη διαδικασία της προηγούμενης φάσης. Έπειτα τους χώρισαν σε δύο ομάδες: στη μία έδειχναν ξανά και ξανά την ίδια εικόνα με τέτοια ταχύτητα, ώστε δεν υπήρχε το χρονικό περιθώριο να ολοκληρωθεί η διαδικασία της μνημονικής εδραίωσης, ενώ στην άλλη την έδειξαν τόσο αργά, ώστε αυτό να είναι εφικτό.
Στην πρώτη περίπτωση, ο φόβος που σχετιζόταν με την εικόνα τελικά έσβησε και η ανάλογη ανάμνηση αδρανοποιήθηκε. Αυτό διαπιστώθηκε και μέσω λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), η οποία έδειξε ότι τα σημάδια της φοβικής μνήμης είχαν όντως σβηστεί από τα τμήματα του εγκεφάλου (αμυγδαλή, κροταφικός λοβός) στα οποία αποθηκεύονται οι άσχημες αναμνήσεις μας.
«Τα ευρήματα αυτά αποτελούν σημαντικό βήμα προόδου στην έρευνα για τη μνήμη και το φόβο» δήλωσε ο δρ Άγκρεν. Το μόνο που απομένει είναι να διαπιστωθεί εάν μπορεί να επιτευχθεί αυτό το θαυματουργό «σβήσιμο» και για τις μακροχρόνιες αναμνήσεις, δεδομένου ότι εκείνες των εθελοντών ήταν αρκετά πρόσφατες.
