Από τη στιγμή της γέννησής μας η λέξη που μας συνοδεύει είναι η ευτυχία. «Να είσαι ευτυχισμένος» μας εύχονται και ευχόμαστε, χωρίς τις περισσότερες φορές να έχουμε την παραμικρή ιδέα πώς να λύσουμε τον γρίφο της και να την κατακτήσουμε. Κοινωνικά κλισέ και στερεότυπα που έχουν να κάνουν με οικονομική ευμάρεια, ειδυλλιακές προσωπικές σχέσεις, πετυχημένους γάμους, δυνατές καριέρες και δημιουργικότητα καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Η υγεία ναι, είναι ένας δυνατός συντελεστής της ευτυχίας, αλλά σπάνια τον λαμβάνουμε υπόψη. Το αποτέλεσμα; Όποια κι αν είναι η οικονομική, προσωπική και επαγγελματική μας κατάσταση, οι περισσότεροι από εμάς αδυνατούμε να νιώσουμε ευτυχισμένοι. Αντιθέτως υποφέρουμε από burn out, στρες, αγχώδεις διαταραχές, κρίσεις πανικού, κατάθλιψη. Και όχι μόνο εμείς, αλλά και εκείνοι που φαινομενικά έχουν τα πάντα. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα λαμπερών σταρ που ο ένας μετά τον άλλο τα τελευταία χρόνια αποκαλύπτουν τις μάχες τους με τα ψυχικά προβλήματα. Ανάμεσά τους οι Sophie Turner, Cara Delevingne, Ariana Grande και Lady Gaga. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, μάλιστα, επισημαίνει μετά από μελέτες του ότι τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ραγδαία αύξηση των ψυχικών νόσων. Ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από καταθλιπτική διαταραχή ξεπερνά τα 150 εκατ. παγκοσμίως, ενώ η κατάθλιψη το 2020 αναμένεται να αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου.
Συντονίσου με τη χαρά
Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο μαύρα. Οι ειδικοί συμβουλεύουν ότι ένα μεγάλο μέρος της ευτυχίας και του χαμόγελου που αναζητάμε βρίσκεται στα δικά μας χέρια. Αρκεί να ξεκινήσουμε από τα βασικά: Τι είναι η ευτυχία και πόσο συχνά περιμένουμε να τη βιώνουμε; Η Jill Stark, συγγραφέας του βιβλίου When You ‘re Not OK (Όταν δεν είσαι καλά, εκδ. Scribe) δίνει την απάντηση: «Η ζωή μας είναι μάχη και χαρά. Είναι φυσιολογικό να περνάμε περιόδους λύπης, απογοήτευσης και θλίψης, όλες τις καταστάσεις που συνιστούν την ανθρώπινη οντότητά μας. Ωστόσο από νεαρή ηλικία έχουμε διδαχτεί ότι η ευτυχία είναι ο υπέρτατος στόχος. Και αυτή η αέναη αναζήτηση μας κάνει δυστυχισμένους. Πάντα αναζητούμε αυτό το οποίο δεν μπορούμε να κατακτήσουμε». Και η ίδια διηγείται την προσωπική της εμπειρία: «Είχα ένα φοβερό breakdown σε μια στιγμή της ζωής μου που όλα πήγαιναν τέλεια: είχα μόλις γράψει ένα best seller, είχα έναν πολύ γοητευτικό σύντροφο, δικό μου σπίτι, τέλειους φίλους και οικογένεια. Παρ’ όλα αυτά εγώ κατέρρευσα. Το μήνυμα που μας έχουν περάσει είναι ότι με το που θα βάλεις “v” σε όλα αυτά τα κουτάκια θα είσαι ευτυχισμένος. Όμως εγώ αναζητούσα την τελειότητα σε όλους αυτούς τους εξωγενείς παράγοντες για να καλύψω το κενό μέσα μου». Πώς βρήκε όμως η ίδια την ευτυχία; «Δεν την αναζητώ πια. Μόνο μια αίσθηση πληρότητας και να μπορώ να αποδέχομαι όλη την γκάμα των συναισθημάτων μου. Δεν ψάχνω την ευτυχία του “για πάντα”, αλλά μερικές μικρές στιγμές χαράς. Αυτό είναι ζωή», καταλήγει. Την ίδια άποψη έχει και η Lea Waters, ψυχολόγος και διευθύντρια του Κέντρου Θετικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης: «Μπορούμε να συντονιστούμε με αυτές τις σύντομες στιγμές θετικότητας. Δεν χρειάζεται να παλεύουμε με μια ψυχική ασθένεια για να υιοθετήσουμε μια θετική ψυχολογία. Το να σκεφτόμαστε θετικά θα μας χαρίσει καλύτερη ψυχική υγεία, χαρά, ευγνωμοσύνη, θα κάνει τον μικρόκοσμό μας ωραιότερο».
Go with the Flow
Ροή. Άραγε πόσοι από εμάς καταλαβαίνουμε τι ακριβώς σημαίνει αλλά και ποια ευεργετική επίδραση μπορεί να έχει στην καθημερινότητά μας; O διάσημος Αμερικανός ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την έννοια της Ροής στην ψυχολογία. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι όταν βρίσκονται στη ροή, σε μια κατάσταση εσωτερικής έμπνευσης που τους κάνει να συγκεντρώνονται, να εστιάζουν σε μια ασχολία. Οι ειδικοί, λοιπόν, μας προτρέπουν να εντοπίσουμε αυτή τη «δημιουργική ροή» μέσα από δραστηριότητες που μας δίνουν ευχαρίστηση και απαιτούν συγκέντρωση και αγάπη: αυτές μπορεί να είναι η γιόγκα, ένα άθλημα, η ζωγραφική, η κηπουρική, ακόμα και το σεξ ή η δουλειά. Εκτός από την ικανοποίηση, μάλιστα, τέτοιους είδους ασχολίες απογειώνουν τα χημικά του εγκεφάλου μας που σχετίζονται με την ευχαρίστηση, όπως η ντοπαμίνη. Κι αν δεν μπορούμε ακριβώς να εντοπίσουμε πού βρίσκεται η ροή μας, ας σκεφτούμε ως εξής: είναι το ιδανικό σημείο ανάμεσα σε αυτό που μας φαίνεται πολύ δύσκολο και στρεσογόνο και σε εκείνο που μοιάζει πολύ εύκολο και βαρετό. Από την άλλη, η ευτυχία δεν είναι μια κονσέρβα χωρίς ημερομηνία λήξης που θα κρατήσει για πάντα. Αντιθέτως ας τη δούμε σαν μικρά γλυκά επιβράβευσης, τα οποία απολαμβάνουμε για όσο διάστημα λιώνουν στο στόμα μας. «Εστιάστε την προσοχή σας σε στιγμές ικανοποίησης κατά τη διάρκεια της ημέρας» μας προτρέπει η Waters και συνεχίζει: «Οι πρώτες σταγόνες ζεστού νερού με το που μπαίνετε στο ντους, η αίσθηση του ήλιου στο δέρμα, η μυρωδιά του καφέ, το να ξαπλώνετε σε ένα φρεσκοστρωμένο κρεβάτι με καθαρά σεντόνια, την αγκαλιά που σας δίνει ο σκύλος σας όταν επιστρέφετε στο σπίτι. Όλοι έχουμε στην καθημερινότητά μας αυτές τις μικρές στιγμές ικανοποίησης. Το να μάθουμε να τις “καταναλώνουμε” είναι μια τεχνική που φέρνει χαρά». Ταυτόχρονα η ψυχολόγος κάνει λόγο και για τη «μεταδοτική χαρά». Αυτή που δεν την έχουμε, αλλά μπορούμε, σαν ιό, να την κολλήσουμε από τους άλλους, βλέποντας έναν σκύλο να κάνει αστείους μορφασμούς, παρακολουθώντας μια κωμική σειρά ή κάνοντας παρέα με τον συνάδελφο στη δουλειά που έχει φοβερό χιούμορ. «Όλα αυτά αυξάνουν τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη μας και μας δίνουν μια σύντομη διέξοδο». Ακόμη όμως κι αν όλα τα παραπάνω δεν λειτουργούν, υπάρχει πάντα και η εξωτερική βοήθεια. Το να επισκεφτούμε έναν ειδικό δεν είναι πλέον ούτε κάτι που θεωρείται αλλόκοτο και κατακριτέο, ούτε μόδα, ούτε κάτι περιττό. Είναι ανάγκη. Ποια είναι η κατάλληλη στιγμή; «Όταν φτάσεις στο σημείο να πεις “όχι, δεν μπορώ να τα καταφέρω μόνος μου”», συμβουλεύουν οι ψυχολόγοι.
Έρευνες δείχνουν ότι 15′ έντονης άσκησης την ημέρα μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα κατάθλιψης κατά 26%
Call to action
H Lea Waters, ψυχολόγος, συγγραφέας και ερευνήτρια, μας δείχνει κάποια εύκολα και γρήγορα βήματα για να φέρουμε πιο εύκολα το χαμόγελο στην καθημερινότητά μας.
Νιώθουμε ευγνωμοσύνη… για τα ωραία πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας. Αυτό επηρεάζει τον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει δραστηριότητες όπως το φαγητό και ο ύπνος. Έτσι αισθανόμαστε όμορφα με το σώμα μας, κοιμόμαστε καλύτερα, βελτιώνουμε τις σχέσεις μας και γεμίζουμε αισιοδοξία. «Δεν μπορούμε να λέμε στους εαυτούς μας ότι όλα είναι καλά, όταν η ζωή μας καταρρέει. Όμως το να καταγράφουμε τα πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες και να ανατρέχουμε σε αυτά, μας προσφέρει μια αχτίδα φωτός στις πολύ σκοτεινές μέρες. Όσο περισσότερο εξασκούμε την ευγνωμοσύνη, τόσο περισσότερο το μυαλό μας αρχίζει να την αντιλαμβάνεται», αναφέρει η Stark.
«Ανεβάζουμε» τον εαυτό μας. Κάθε φορά που πετυχαίνουμε κάτι, καλό είναι να το καταγράφουμε. Έτσι, όταν νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να καταφέρουμε αυτό που έχουμε στον νου μας ρίχνουμε μια ματιά στα επιτεύγματά μας και παίρνουμε δύναμη.
