Φωτογράφος: Δημήτρης Σκουλός

Νέα δεδομένα φέρνει στη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας, του νευρολογικού νοσήματος που χτυπά περίπου 12.000 ανθρώπους στη χώρα μας, η ουσία κλαδριβίνη που κυκλοφορεί στην Ελλάδα. Τα πιο συχνά συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι θολή όραση, κινητικές δυσκολίες που μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία. Τα δισκία της θεραπείας απευθύνονται σε ενήλικες με υποτροπιάζουσα πολλαπλή σκλήρυνση υψηλής ενεργότητας. Η αγωγή, συνολικής διάρκειας έως 20 ημέρες σε διάστημα δύο ετών, αποδείχθηκε αποτελεσματική και έδειξε ότι 8 στους 10 ασθενείς δεν παρουσίασαν υποτροπή για 4 χρόνια. Μετά το διάστημα αυτό, ο γιατρός έχει μπροστά του ένα άλλο προφίλ ασθενή και εξετάζει από την αρχή την αγωγή που πιθανόν θα χρειαστεί.

Η πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια της θεραπείας είναι η μείωση των λεμφοκυττάρων που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό, γι’ αυτό και η κλαδριβίνη δεν πρέπει να χορηγείται σε ανθρώπους με χρόνιες λοιμώξεις. Τι απαντά όμως για την ουσία ο δρ Σπύρος Κονιτσιώτης, καθηγητής νευρολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων;

Η καινοτομία

Τι καινούριο φέρνει η κλαδριβίνη;
Η κλαδριβίνη φέρνει αρκετά νέα πράγματα. Το πρώτο είναι ο καινοτόμος τρόπος δράσης ο οποίος είναι μοναδικός και δεν τον έχουμε συναντήσει μέχρι τώρα σε άλλα φάρμακα για την σκλήρυνση κατά πλάκας. Χάρη σε αυτόν ο ασθενής μπορεί να πάρει το φάρμακο για πολύ λίγες μέρες σε διάστημα 2 ετών και να είναι καλυμμένος για τη νόσο σε βάθος τουλάχιστον τετραετίας χωρίς να χρειάζεται να πηγαίνει συχνά να κάνει αιματολογικές εξετάσεις μετά τη χορήγηση του φαρμάκου. Η κλαδριβίνη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κυκλοφορεί σχεδόν δύο χρόνια, οπότε τα επόμενα έτη θα δούμε πόσο είναι το βάθος δράσης της. Στις μελέτες έχουμε φτάσει επίσημα στην τετραετία αλλά στην πραγματική ζωή μπορεί να δούμε ότι οι ασθενείς φτάνουν 6 ή 8 χρόνια ελεύθεροι νόσου. Άρα είναι πολύ σημαντικό ότι παίρνοντας για λίγες μέρες λίγα χάπια μπορεί κάποιος να είναι ελεύθερος νόσου για μεγάλο βάθος χρόνου και δεύτερον ότι είναι πάρα πολύ εύκολη η παρακολούθηση μετά, χωρίς να απαιτούνται πολλές εργαστηριακές εξετάσεις.

Τι γνωρίζουμε για την αποτελεσματικότητα της ουσίας;
Με την κλαδριβίνη φάνηκε ότι περίπου στα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά τη χορήγηση οι μισοί ασθενείς ήταν ελεύθεροι από οποιαδήποτε ένδειξη δραστηριότητας της νόσου. Αυτό σημαίνει ότι δε βίωσαν οι ίδιοι κάποιο σύμπτωμα, δεν είχαν κάποια αναπηρία που επιδεινώθηκε και οι μαγνητικές τους τομογραφίες δεν έδειξαν καμία καινούρια βλάβη που να οφείλεται στη νόσο. Αυτό σαφέστατα τοποθετεί την κλαδριβίνη στα πιο αποτελεσματικά φάρμακα που διαθέτουμε αυτή τη στιγμή για την πολλαπλή σκλήρυνση. Ο ασθενής θα πρέπει να περιμένει ότι θα παραμείνει σε αυτό το στάδιο και δεν θα επιδεινωθεί και άλλο. Αν σταθεροποιηθεί η νόσος για πολλά χρόνια δεν αποκλείεται ο ασθενής να δει βελτίωση των συμπτωμάτων του, καθώς ο εγκέφαλος προσπαθεί να επιδιορθώσει τις βλάβες.

Η ουσία είναι αποτελεσματική σε όλους όσοι έχουν σκλήρυνση;
Υπάρχουν ασθενείς που παρά τις θεραπείες που ακολουθούν έχουν επιθετική μορφή της νόσου και γρήγορα συσσωρεύεται αναπηρία και το κυριότερο, μπορεί να έχουν ξεπεράσει ένα πρώτο στάδιο της νόσου με εξάρσεις και υφέσεις και μετά μπαίνουν σε μια δεύτερη φάση της νόσου που λέγεται δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή. Εκεί ο ασθενής δεν έχει υφέσεις και εξάρσεις αλλά μια αργή και προοδευτική επιδείνωση. Δεν έχουμε καλές θεραπείες διαθέσιμες γι’ αυτή τη μορφή σκλήρυνσης και αυτό είναι ένα θεραπευτικό αίτημα για το μέλλον. Υπάρχουν φάρμακα σε εξέλιξη που θα βγουν τα επόμενα 2-5 χρόνια, οπότε θα έχουμε να προσφέρουμε και σε αυτούς τους ασθενείς.

Η ασφάλεια

Τι γνωρίζουμε για το προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου;
Η ασφάλειά του έχει τεκμηριωθεί μετά από παρακολούθηση που έχει ξεπεράσει τα 13 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα δεν διαπιστώθηκε τίποτε ιδιαίτερα ανησυχητικό. Δεν θα πρέπει να χορηγείται σε γυναίκες έγκυες ή που θα μείνουν έγκυες ούτε σε ασθενείς με ενεργή κακοήθεια, με HIV λοίμωξη, ενεργό φυματίωση και ηπατίτιδα. Οι αντενδείξεις είναι ίδιες με εκείνες που ισχύουν για όλα τα ανοσολογικά φάρμακα που δίνουμε για τους ασθενείς με ΣΚΠ.

Τι προβλέπεται για γυναίκες με ΣΚΠ που θέλουν να γίνουν μητέρες;
Πολλές γυναίκες με ΣΚΠ είναι σε ηλικία που θέλουν να κάνουν παιδιά. Η θεραπεία για ΣΚΠ και η ίδια η νόσος δεν είναι απαγορευτικά για να μείνει μια γυναίκα έγκυος. Προσπαθούμε ώστε όλες οι γυναίκες με ΣΚΠ να τεκνοποιήσουν και να κάνουν όχι ένα αλλά και δύο παιδιά με κατάλληλο χειρισμό της θεραπείας, με προγραμματισμό και κατάλληλη αλληλουχία των θεραπειών.

Τι βοηθά τους ασθενείς εκτός από την φαρμακευτική αγωγή;
Πρέπει να διατηρούν τον εαυτό τους και το σώμα τους σε μια καλή κατάσταση. Άσκηση και σωστή διατροφή είναι οι δύο πυλώνες που θα υποστηρίξουν τη φαρμακευτική θεραπεία. Επίσης, το άγχος και η κακή διάθεση επιδρούν αρνητικά σε όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα. Επομένως είναι καλό οι ασθενείς να μάθουν διαχείριση του άγχους, ίσως και με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου.

Ποια συμπτώματα πρέπει να μας κινητοποιήσουν να πάμε στο γιατρό;
Επισήμως λέμε ότι κάποιος πρέπει να απευθυνθεί σε γιατρό εφόσον επιμένουν πάνω από 24 ώρες συμπτώματα που συνδέονται με την σκλήρυνση κατά πλάκας, όπως θολή όραση, διπλή όραση, μούδιασμα ή μια αδυναμία σε ένα πόδια ή χέρι, αστάθεια στο περπάτημα.

Info: Το φάρμακο με την κλαδριβίνη (Merck) ακόμη δεν αποζημιώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία στη χώρα μας και κάποιοι ασθενείς στους οποίους έχει ήδη χορηγηθεί στην Ελλάδα το έλαβαν μέσω της οδού της πρώιμης πρόσβασης από το φαρμακείο του ΕΟΠΥΥ (επειδή δεν ανταποκρίνονταν σε άλλα φάρμακα, παρουσίαζαν παρενέργειες σε άλλη αγωγή κ.ά.).