Επιμέλεια: Virginie Dolata, Κuan Υi Ηsu
Στο blockbuster φιλµ Aquaman και στο επερχόµενο σίκουελ, ο Jason Momoa διαθέτει υπερδυνάµεις. Στην πραγµατική ζωή, η µεγαλύτερη δύναµη αυτού του εραστή της Μητέρας Φύσης είναι η φωνή και η έντονη δράση του. Ως αληθινός θαλασσόφιλος και αρωγός του Περιβαλλοντικού Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών, αγωνίζεται ενάντια στα πλαστικά µίας χρήσης, για την αποκατάσταση των ωκεανών και την υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων. «Mahalo (ευγνωµοσύνη στα χαβανέζικα) σ’ εκείνους που δηµιουργούν κύµατα», λέει.
Πότε και πώς πληροφορηθήκατε για την κλιµατική κρίση;
Από µικρός ένιωθα µεγάλη σύνδεση µε τον πλανήτη µας. Γεννήθηκα στη Χαβάη, ο πατέρας µου είναι Χαβανέζος αλλά µεγάλωσα µε τη µητέρα µου στην Αϊόβα, στις κεντρικές ΗΠΑ. Η ζωή εκεί και τα καλοκαίρια που περνούσα στη Χαβάη ήταν υπέροχα. Ο πατέρας µου είχε µια βάρκα κι εγώ αγάπησα από τότε τον ωκεανό. Αυτή η αγάπη οδήγησε στο πάθος µου για την περιβαλλοντική µελέτη. Ανατράφηκα έχοντας βαθιά εκτίµηση και σεβασµό για τη γη και τη θάλασσα, τόσο όµορφα και τα δύο και τόσο σηµαντικά για την επιβίωσή µας! Βαρέθηκα να βλέπω παντού πλαστικά µπουκάλια του νερού που στο τέλος καταλήγουν στον ωκεανό προκαλώντας τεράστιο πλήγµα στο περιβάλλον αλλά και στην υγεία των ανθρώπων και της άγριας ζωής. Μιλάω πολύ για την αποστολή µου που είναι να εξαφανιστούν τα πλαστικά µίας χρήσης. Μιλάω επίσης και για το τι µπορούµε να κάνουµε για την αποκατάσταση των ωκεανών και για το πώς µπορούµε να στηρίξουµε τις τοπικές κοινωνίες που εξαρτώνται από τον ωκεανό. Αυτή η αποστολή είναι το επίκεντρο σε οτιδήποτε κάνω: από τις επιχειρηµατικές µου προσπάθειες, που πάντα ευθυγραµµίζονται µε τον τρόπο ζωής µου και τις αξίες µου -ειδικά γύρω από τη βιωσιµότητα, ώστε να αλλάξουν τα πράγµατα προς το καλύτερο-, µέχρι τους ρόλους µου στον κινηµατογράφο.
Πώς εκδηλώνεται η δέσµευσή σας για το περιβάλλον στο επάγγελµά σας;
Είµαι ιδρυτικό µέλος της ένωσης Screen Actors Guild’s, του πρώτου «πράσινου» σωµατείου, σκοπός του οποίου είναι η εφαρµογή νέων κανονισµών σχετικά µε την οικολογική ψυχαγωγία και υπευθυνότητα, ώστε να διασφαλιστεί ότι η παραγωγή πολιτιστικού περιεχοµένου έχει θετικό οικολογικό πρόσηµο. Πρόσφατα ήµουν ο αφηγητής σε ένα 8 ντοκιµαντέρ για τις επιπτώσεις των υποθαλάσσιων εξορύξεων, µε την ελπίδα ότι τα παγκόσµια κέντρα λήψης αποφάσεων και οι επιχειρήσεις θα µάθουν περισσότερα γι’ αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις προτού θελήσουν να εξερευνήσουν ακόµα πιο πολύ τους ωκεανούς. Όσο περισσότερα γνωρίζω για το θέµα εγώ ο ίδιος, τόσο πιο ξεκάθαρο µου γίνεται ότι η αποστολή µου είναι ακόµα µεγαλύτερη απ’ όσο πίστευα αρχικά.
Με ποιον τρόπο θα φέρετε την αλλαγή;
Ο κόσµος καίγεται. Τεράστια ποτάµια στον πλανήτη στεγνώνουν, οι ξηρασίες διαρκούν δεκαετίες, ενώ συµβαίνουν δυσανάλογα µεγάλες πληµµύρες και οι παγετώνες λιώνουν. Όλα αυτά επιδεινώνονται από φυσικές καταστροφές όπως ο πρόσφατος σεισµός στην Τουρκία και τη Συρία, αλλά και από τους πολέµους και τις ανισότητες. Η κλιµατική καταστροφή συµβαίνει µπροστά στα µάτια µας και η αλλαγή εξαρτάται από εµάς. Αν µπορώ να χρησιµοποιήσω τις… υπερδυνάµεις µου για καλό σκοπό, θα διοχετεύσω όλη µου την ενέργεια για τη µεγάλη αλλαγή δουλεύοντας µε στρατηγική, µαζί µε οργανισµούς, κυβερνήσεις και ανθρώπους πρόθυµους να ακούσουν, να µάθουν και να συµφωνήσουν ότι αυτή η αλλαγή είναι για καλό, για να σωθεί ο πλανήτης. Αντιλαµβάνοµαι ότι δεν γίνεται να αλλάξουν όλα µέσα σε µια νύχτα και ότι οι βιαστικές λύσεις δεν είναι τέλειες, αλλά πρέπει να δεσµευτούµε να κάνουµε το σωστό. Τέρµα οι δικαιολογίες. Ήρθε ο καιρός να δράσουµε.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε µε το περιβάλλον, αρχικά σε τοπικό επίπεδο και τώρα σε παγκόσµιο µε τα Ηνωµένα Έθνη;
Το πάθος µου για το περιβάλλον, η επιθυµία και η περιέργειά µου να µάθω από τα µεγαλύτερα επιστηµονικά µυαλά, να συµβάλω στην πληροφόρηση, να ενθαρρύνω καλύτερες πολιτικές και να εµπνεύσω τους ανθρώπους σε όλο τον κόσµο να δράσουν. Έτσι, άρχισα να εξερευνώ τρόπους να επεκτείνω το έργο µου από την κοινότητά µου σε παγκόσµια κλίµακα. Είναι επίσης σηµαντικό για εµένα τα παιδιά µου να βλέπουν τον πατέρα τους να χρησιµοποιεί τη φωνή του, τα κοινωνικά δίκτυα και την επιρροή του για καλό σκοπό. Γι’ αυτό αισθάνοµαι τιµή που είµαι µέλος του Περιβαλλοντικού Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών ως υπερασπιστής του οργανισµού SDG-14 (Life Below Water {η ζωή κάτω από το νερό}). Τα ΗΕ διαθέτουν την πιο αξιόπιστη επιστηµονική γνώση ώστε να βοηθήσουν τους ηγέτες να πάρουν τις σωστές αποφάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Αντιλαµβάνονται, επίσης, τη δύναµη της αφήγησης, κάτι που εµένα είναι το πάθος µου. Αν και έχουµε πολλή δουλειά να κάνουµε, πιστεύω αληθινά ότι µαζί µπορούµε να φέρουµε την αλλαγή. Θέλω να βοηθήσω κι άλλους να µάθουν περισσότερα και να βρουν τρόπους να γίνουν θετικές αλλαγές για τον πλανήτη µας και τις επόµενες γενιές. Έχω µια πλατφόρµα και τη δύναµη να κάνω κάτι γι’ αυτό, οπότε γιατί όχι; Δεν είναι στη φύση µου να κάθοµαι και να µην κάνω τίποτα.
Σε τι εστιάζετε ως υποστηρικτής του Περιβαλλοντικού Προγράµµατος των Ηνωµένων Εθνών Life Below Water;
Όπως τα οικοσυστήµατα του πλανήτη µας συνεργάζονται άψογα, έτσι και οι στόχοι µας για µια βιώσιµη ανάπτυξη πρέπει να είναι αλληλένδετοι µεταξύ τους. Ο ωκεανός έχει ανάγκη από εµάς να δηµιουργήσουµε αυτό που στη µητρική µου, χαβανέζικη γλώσσα λέγεται nalu, ένα µεγάλο κύµα αλλαγής που θα διασφαλίσει στις σηµερινές αλλά και στις επερχόµενες γενιές ότι θα απολαύσουν τα δώρα του. Πρέπει να κοιτάξουµε τις αρχαίες παραδόσεις των ηγετών του νησιού µας, οι οποίοι αγωνίστηκαν για να διαφυλάξουν τη γη και τον ωκεανό τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τις µελλοντικές γενιές. Πρέπει να ακολουθήσουµε τις οδηγίες τους, γιατί έχει αποδειχθεί µέσα στα χρόνια ότι αυτές λειτουργούν ακόµη και σήµερα, παρά το ότι υπονοµεύονται από τις ρυπογόνες συνήθειες και τις µη βιώσιµες πρακτικές µας. Οφείλουµε να δούµε τα λάθη που κάναµε εις βάρος των παιδιών και των εγγονών µας, να αντιστρέψουµε την ανεύθυνη διαχείρισή µας και να χτίσουµε γρήγορα ένα µέλλον στο οποίο η ανθρωπότητα θα µπορεί και πάλι να ζει σε αρµονία µε τη φύση. Έχω δει από πρώτο χέρι στη Χαβάη πώς απέδωσαν αυτές οι δοκιµασµένες µέσα στον χρόνο πρακτικές. Ο λαός µας πάντα ζούσε σε αρµονία µε τη φύση και τώρα ήρθε ο καιρός που οι επιχειρήσεις αρχίζουν να µαθαίνουν από αυτές τις πρακτικές και να τις σέβονται. Ελπίζω να ρίξω περισσότερο φως σ’ αυτή την ανεκτίµητη γνώση που πηγάζει από την παράδοση.
Ποιο είναι το χειρότερο πράγµα που είδατε ως ακτιβιστής για το περιβάλλον;
Όλα τα πλαστικά µίας χρήσης που καταλήγουν στους ωκεανούς. Οφείλουµε να αξιολογήσουµε τις επιλογές µας, τα προϊόντα που αγοράζουµε και τις εταιρείες που στηρίζουµε. Υπάρχουν καλές επιχειρήσεις που φτιάχνουν όµορφα πράγµατα, τα οποία είναι πιο βιώσιµα και δεν είναι συσκευασµένα σε πλαστικό. Θέλω να εξαφανίσω τα πλαστικά µίας χρήσης από τη ζωή µας και να στρέψω τις επιχειρήσεις προς την κυκλικότητα και τα προϊόντα µε ανανεώσιµο κύκλο ζωής. Οι επιλογές µπορεί να µην είναι ακόµη τέλειες, αλλά είναι ζωτικής σηµασίας εµείς -τα άτοµα, οι εταιρείες, οι κυβερνήσεις- επειγόντως να κάνουµε βήµατα ώστε να γίνουµε καλύτεροι. Ένα νέο κοινό όραµα απαιτεί συστηµικές αλλαγές και νέα µονοπάτια που πρέπει να ακολουθήσουµε. Αντιλαµβάνοµαι ότι αυτό είναι µεγάλη πρόκληση, αλλά είµαστε όλοι µαζί σ’ αυτό.
Πιστεύετε ότι η συζήτηση για τα περιβαλλοντικά ζητήµατα έχει αλλάξει τελευταία;
Ναι, το πιστεύω. Οι νέοι µας έχουν να κάνουν πολλά πάνω σ’ αυτό, τα παιδιά µου και η γενιά τους µου δίνουν πολλές ελπίδες. Έχουν περιέργεια, είναι τολµηροί και επιχειρούν. Είναι ωραίο να τους βλέπω να υπερασπίζονται τα πιστεύω τους και να προσπαθούν γι’ αυτά. Αυτοί είναι το µέλλον. Αν µπορώ να χρησιµοποιήσω τη φωνή µου και την πλατφόρµα µου για να γεφυρώσω το χάσµα ανάµεσα στη δική µου γενιά και στη νεότερη, να στρέψω την προσοχή σε επείγοντα θέµατα, όπως είναι η κλιµατική αλλαγή και η ανάγκη να φροντίσουµε τη φύση ώστε κι αυτή να συνεχίσει να φροντίζει εµάς, θα το κάνω. Το αφήγηµα για το κλίµα έχει επίσης αλλάξει. Αντί να µιλάµε για θυσίες, µιλάµε για ευκαιρίες µέσα από την καινοτοµία. Γνωρίζοντας πόσο δηµιουργική είναι η νέα γενιά, νιώθω µεγάλο ενθουσιασµό γι’ αυτό που έπεται.
Αν ήσασταν ο «ειρηνοποιός του πλανήτη», ποιο θα ήταν το σύνθηµά σας;
Η ζωή που γνωρίζουµε πάνω στη Γη δεν θα υπήρχε χωρίς καθαρούς ωκεανούς. Πρέπει να εργαστούµε όλοι µαζί για να προστατέψουµε τη Μητέρα Γη για χάρη των παιδιών µας και των µελλοντικών γενεών.
Ποια είναι τα επαγγελµατικά σχέδιά σας για το 2023;
Το 2023 είναι σπουδαία χρονιά για εµένα. Αυτή τη στιγµή κάνω γυρίσµατα για την επόµενη σειρά του AppleTV+ στην οποία πρωταγωνιστώ, το Chief of War. Είµαι επίσης συν-σκηνοθέτης και συνυπογράφω το σενάριο. Είναι ένα ιστορικό δράµα οχτώ επεισοδίων που εστιάζει στην εποχή της ενοποίησης και του αποικισµού της Χαβάης, µέσα από τα µάτια των ιθαγενών. Προκαλώ το κοινό να έρθει να µε δει στην ταινία Fast X που µόλις έκανε πρεµιέρα (και στις ελληνικές αίθουσες). Ο ρόλος µου δεν έχει καµία σχέση µε οτιδήποτε έχω κάνει µέχρι τώρα και ο κόσµος θα περάσει πολύ καλά. Η χρονιά θα τελειώσει µε το Aquaman 2, µια επική περιπέτεια που όµως στέλνει ένα µήνυµα. Χωρίς αµφιβολία, οι θεατές θα διασκεδάσουν, αλλά θα τους δοθεί και το κίνητρο να µάθουν περισσότερα και να ασχοληθούν µε τα ζητήµατα που αφορούν τον ωκεανό. Ελπίζω ότι όλοι µαζί θα δηµιουργήσουµε το κύµα της αλλαγής και θα κάνουµε το σωστό για τον µοναδικό, όµορφο πλανήτη µας και για τον ωκεανό.
Το κεντρικό θέµα της φετινής Παγκόσµιας Ηµέρας Περιβάλλοντος είναι «Λύσεις για τη Ρύπανση από τα Πλαστικά», ενώ για την Παγκόσµια Ηµέρα Ωκεανού είναι «Αναζωογόνηση: Συλλογική Δράση Για Τον Ωκεανό».
Αν θέλετε να συµµετέχετε στην Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος, τοποθετήστε τη δική σας εκδήλωση στον ειδικό παγκόσµιο χάρτη και χρησιµοποιήστε τα social media για να εµπνεύσετε και άλλους για την αλλαγή. Αποτελούµε όλοι µέρος της λύσης και του κινήµατος #BeatPlasticPollution. Αυτές οι εκδηλώσεις, που προωθούνται από τα Ηνωµένα Έθνη, δίνουν στον καθένα µας, σε κάθε µέρος του κόσµου, πρόσβαση σε πλατφόρµες για να παρακολουθήσουµε την αφήγηση. Στη γειτονιά, στο σχολείο, στη δουλειά. Και µέσα από αυτή την παγκόσµια συζήτηση, να µάθουµε περισσότερα, να κινητοποιηθούµε και να µοιραστούµε ιδέες. – Channel Jason Momoa
Φωτογραφίες: ©JASON ROMAN
