Δώρα, μαμά εδώ και δύο μήνες
«Είμαι μαμά εδώ και δύο μήνες. Έχω δύο μήνες να κοιμηθώ πάνω από δύο ώρες συνεχόμενες. Πονάει το χέρι μου, έχουν επιστρέψει οι ημικρανίες και δεν μπορώ να πάρω τα χάπια μου επειδή θηλάζω. Δεν ξέρω γιατί αυτά είναι τα πρώτα πράγματα που λέω όταν με ρωτάνε πώς είμαι. Αλλά αυτά αισθάνομαι. Νιώθω κουρασμένη, είμαι συνεχώς άυπνη και πολλές φορές έχω την αίσθηση ότι χάνω το σώμα μου, σαν να καταρρέει ακόμη και όταν κάθομαι στην πολυθρόνα όπου θηλάζω. Για τον μικρό δεν έχω ακόμα χαρακτηριστικά που μπορώ να του αποδώσω. Ανήσυχος είναι. Δεν του έχω πει “σ’ αγαπώ”, ούτε από μέσα μου. Ξέρω όμως ότι εξαρτάται από εμένα και θέλω να νιώθει ασφαλής ότι θα κάνω το καλύτερό μου. Προς το παρόν αυτό αρκεί.
Γνωρίζω ότι αυτές οι μέρες δεν είναι οι καλύτερες, ότι δεν είναι ενδεικτικές της μητρότητας και ότι το έχω μετανιώσει που δεν δέχτηκα τη βοήθεια της μαμάς μου και του συζύγου μου. Πριν από λίγες μέρες, ο μικρός έκλαιγε ασταμάτητα -θα είχε μάλλον αυτούς του κολικούς που τον ταλαιπωρούν- και τον πήγαινα πέρα δώθε στο σαλόνι. Κάποια στιγμή, τον κουνούσα τόσο δυνατά, που τρόμαξα και εγώ από τη σφοδρότητα των κινήσεών μου. Το πρωί πήρα τη μητέρα μου να ανέβει από το χωριό και είπα και στον Δημήτρη, τον άντρα μου, ότι τον χρειάζομαι. Ζήτησα βοήθεια και από αυτόν. Γενικά, ζήτησα βοήθεια και στήριξη».
Ελίνα, single mother με εξωσωματική
«Πάντα έλεγα ότι ήθελα να κάνω παιδιά. Η βαθιά ανάγκη όμως μέσα μου έγινε ξεκάθαρη όταν έκλεισα τα σαράντα. Τότε δεν είχα κάποια σχέση που θα μπορούσε να με οδηγήσει στην απόκτηση ενός παιδιού. Ήξερα ότι θεωρητικά υπάρχει η δυνατότητα μια γυναίκα να μπει σε διαδικασία εξωσωματικής με δότη μέσα από τράπεζα σπέρματος. Η τελική απόφαση πάρθηκε μέσα σε ένα μόλις λεπτό στα σαράντα ένα μου. Έκανα έναν γυναικολογικό έλεγχο για να ξέρω πού βρίσκεται ο οργανισµός µου αναπαραγωγικά και µου είπαν ότι κάθε χρόνος που περνάει μετά τα σαράντα γίνεται όλο και πιο επιβαρυντικός για την ποιότητα και την ποσότητα των ωαρίων. Τότε συνειδητοποίησα ότι ή παίρνω την απόφαση και προχωράω ή συμφιλιώνομαι με την ιδέα ότι δεν θα γίνω μαμά. Το να βρω έναν σύντροφο απλώς για να κάνω παιδί δεν ήταν στις επιλογές μου. Δεν σκεφτόμουν τη μητρότητα απαραίτητα σε συνάρτηση με κάποιον σύντροφο. Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μου και αποδείχτηκε όντως πολύ δύσκολο. Κατάφερα να μείνω έγκυος στα 44.
Έκανα αρκετές εξωσωματικές. Φάρμακα, ενέσεις, ορμόνες και άλλα πολλά, που αν μου έλεγαν παλιότερα ότι θα τα έκανα, θα απαντούσα “αποκλείεται“. Κάθε φορά, έπειτα από μια αποτυχημένη προσπάθεια, σκεφτόμουν “πάμε στην επόμενη”. Δεν απογοητευόμουν. Η θέληση δεν με άφηνε να τα παρατήσω. Γιατί είναι πράγματι δύσκολη και σκληρή πορεία, τόσο για το σώμα όσο και για την ψυχολογία. Θα ήταν το ίδιο σκληρή, όμως, ακόμη και αν είχα δίπλα μου έναν σύζυγο. Νιώθω ότι αυτή η προσπάθεια, έτσι κι αλλιώς είναι μοναχική για μια γυναίκα. Κανένας σύντροφος δεν μπορεί να καταλάβει όλη αυτή τη διαδικασία των φαρμάκων, της αναμονής και του τι συμβαίνει στο σώμα σου. Δεν πιστεύω ότι θα άλλαζε και πολλά στην ψυχολογία μου. Και η αλήθεια είναι ότι η διαδικασία μπορεί να γίνει ψυχολογικά πολύ απαιτητική, ιδιαίτερα όταν η μια αποτυχημένη προσπάθεια διαδέχεται την άλλη. Έπειτα από μια αποτυχία, άφηνα να περάσει το μίνιμουμ χρόνου που έπρεπε και προχωρούσα στην επόμενη. Τα κατάφερα με την έκτη. Η κόρη μου γιόρτασε τον περασμένο Μάρτιο τα πρώτα της γενέθλια. Όλο αυτό το διάστημα δεν αντιμετώπισα κάποια συμπεριφορά που να με έφερε σε δύσκολη θέση. Μάλιστα, συνειδητοποίησα ότι μπορεί κοινωνικά αυτό το θέμα -το να γίνει, δηλαδή, μια γυναίκα μόνη της μητέρα-, για τα ελληνικά δεδομένα να παραμένει ταμπού, αλλά υπάρχουν πολλές γυναίκες που επιλέγουν αυτό τον δρόμο. Πολύ περισσότερες από ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Ούτε γραφειοκρατικά αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα. Όταν γέννησα, είπα απλώς ότι είμαι μόνη μου. Το παιδί πήρε κατευθείαν το όνομά μου. Δεν είχα κανένα πρόβλημα, τουλάχιστον μέχρι τώρα.
Πριν ξεκινήσω τη διαδικασία, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να ρωτήσω πώς θα εξηγήσω στο παιδί την επιλογή μου και την οικογενειακή μας κατάσταση. Με ενημέρωσαν, λοιπόν, πως υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία για το πότε και πώς ακριβώς του λες την αλήθεια. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό και ανακουφιστικό και έτσι δεν έχω ούτε με αυτό το θέμα άγχος. Ανεξάρτητα από το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί, εκείνο που έχει ανάγκη είναι αυτό το περιβάλλον να είναι ασφαλές. Δεν έχω κανένα άγχος γι’ αυτό. Καμία αγωνία. Και αυτό πηγάζει και από το ίδιο το παιδί, που μου δείχνει πόσο χαρούμενο νιώθει και πόση αγάπη εισπράττει καθημερινά από όλους μας.
Για τη μικρή, θέλω έναν κόσμο όμορφο. Όσο περνάει από το χέρι μου θέλω να της δείχνω τη θετική πλευρά των πραγμάτων. Αυτό θα είναι το μέλημά μου. Να ξέρει ότι υπάρχει και το φως. Γνωρίζω ότι ο κόσμος δεν είναι πάντα εύκολος για τα κορίτσια. Αλλά οι γυναίκες, τα τελευταία χρόνια διεκδικούμε περισσότερα, ορθώνουμε το ανάστημά μας, συνεργαζόμαστε και υποστηρίζουμε η μία την άλλη. Το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα έχει γίνει και πιστεύω ότι αυτό θα έχει αντίκτυπο στη ζωή των γυναικών, άρα και της κόρης μου.
Όλο αυτό το ταξίδι της μητρότητας για εμένα ήταν δύσκολο, αλλά και μαγικό. Μόνο έτσι μπορώ να το περιγράψω. Και δεν το λέω ρομαντικά. Η πραγματικότητα ήταν και συνεχίζει να είναι δύσκολη και απαιτητική, αλλά η χαρά, η ενέργεια και το χαμόγελο του παιδιού μου τα σβήνει όλα. Τα σβήνει όλα και αφήνει μόνο τη μαγεία. Καμία άλλη λέξη δεν μπορεί να περιγράψει αυτό που ζω».
Κωνσταντίνα Μίγδου, μητέρα στο Παιδικό Χωριό SOS της Βάρης
«Πρέπει να είσαι πολύ συνειδητοποιημένη για να γίνεις μαμά σε ένα Παιδικό Χωριό SOS. Ήθελα, από τη στιγμή που τα κορίτσια μου θα τελείωναν τις σπουδές τους, να γίνω μαμά στα χωριά SOS. Είχα περίσσευμα αγάπης να δώσω και επιθυμούσα να τη χαρίσω σε παιδιά που την έχουν στερηθεί.
Είμαι μια τέτοια μαμά εδώ και έξι χρόνια. Μένω στο σπίτι μας 24/24 μαζί με τα πέντε παιδιά μου, που δεν τα ξεχωρίζω από τα βιολογικά μου. Τα έχω αφήσει ελεύθερα να με αποκαλούν όπως θέλουν. Κάποια με φωνάζουν μαμά, κάποια θεία…
Όμως είμαι η μαμά τους. Μου λένε πράγματα που θα έλεγαν μόνο σε εκείνη. Επιστρέφω στην έξω οικογένειά μου για οχτώ ημέρες κάθε μήνα. Το 24ωρό μου δεν απέχει πολύ από αυτό μιας τυπικής μαμάς. Βέβαια, εδώ μεγαλώνεις παιδιά που έχουν περάσει δύσκολες και άσχημες καταστάσεις. Παιδιά κακοποιημένα, παραμελημένα, που δεν ένιωθαν ασφάλεια στο σπίτι τους και είναι κυρίως αυτή η ασφάλεια που πρέπει να τα κάνεις να αισθανθούν. Με τη φροντίδα και τη σχέση που δημιουργείς μαζί τους, τα ξαναγεννάς. Πρέπει να τους θυμίσεις το γεγονός ότι είναι παιδιά. Προέρχονται από πολύ δύσκολα περιβάλλοντα, όπου το τι σημαίνει να είσαι παιδί έχει χάσει τον ορισμό του.
Το πιο συνταρακτικό που συμβαίνει -ιδιαίτερα στην αρχή- είναι ότι κάθε φορά που τους δείχνεις αγάπη και τρυφερότητα, βλέπεις στα μάτια τους ότι δεν τη θεωρούν δεδομένη, ξαφνιάζονται, και αυτό σε πληγώνει. Εγώ μεγάλωσα σε μια οικογένεια με έξι αδέρφια. Για εμάς η αγάπη ήταν αυτονόητη στο σπίτι μας. Το ίδιο διασφάλισα και στη δική μου οικογένεια. Το ίδιο προσπαθώ να πετύχω και εδώ.
Πρέπει να είσαι πολύ ισορροπημένη για να επιλέξεις να γίνεις μαμά στα χωριά SOS. Η μητρότητα σε όλες τις εκδοχές της χρειάζεται απόφαση και είναι επιλογή. Αυτό λέω και στις κόρες μου».
Αγγελική, μέλλουσα μαμα έξι μηνών έγκυος
«Είμαι έξι μηνών. Πάντα υπήρχε στο μυαλό μου η μητρότητα ως πιθανότητα, αλλά δεν είχα αφιερώσει πολλή σκέψη γύρω από αυτήν. Ήξερα ότι δεν ήθελα να έρθει τυχαία, αλλά ότι θα ήταν αποτέλεσμα μιας απόφασης μια δεδομένη χρονική στιγμή. Βρέθηκα με έναν σύντροφο που ένιωθα καλά μαζί του, συγκατοικήσαμε και κάποια στιγμή το συζητήσαμε. Κανείς από την παρέα μας δεν έχει παιδί, ούτε από τους κοινούς μας φίλους ούτε κάποια από τις φίλες μου. Οπότε ήταν κάπως περίεργο, μιας και δεν είχα το αφήγημα από κάποια γυναίκα που να εμπιστεύομαι. Όλους αυτούς τους μήνες, όμως, μου έρχονται πληροφορίες που δεν έχω ζητήσει καν. Ακόμη και άντρες μού έχουν δώσει συμβουλές μητρότητας!
Είμαι έγκυος και ακόμη και που το λέω δεν ξέρω αν μπορώ να με πω “μητέρα”. Πολλές φορές, από τη στιγμή που έγινε πλέον εμφανές στο σώμα μου, με έχουν αποκαλέσει “μαμά”. “Να περάσει πρώτα η μαμά”, μου έχουν πει στην τράπεζα. Στον καθρέφτη μου δεν βλέπω κάποια μαμά. Βλέπω μια γυναίκα που φοράει τα λιγότερo αγαπημένα της ρούχα και δεν μπορώ να πω ότι έχω νιώσει κάποια σύνδεση με αυτό το… κάτι που μεγαλώνει -κάπως επιθετικά η αλήθεια είναι- μέσα μου, ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες. Απλώς μου συμβαίνει. Απλώς είμαι έγκυος. Προς το παρόν με απασχολεί το ότι δεν θέλω να μείνω πίσω στη δουλειά μου, για την οποία έχω προσπαθήσει πολύ. Και θέλω αυτό να μπορώ να το λέω.
Γνωρίζω, επίσης, ότι τα πράγματα δεν θα είναι ρόδινα. Διαβάζω για τις σωματικές και ψυχολογικές απαιτήσεις και για τις δυνάμεις που χρειάζονται, αλλά κατά βάθος ξέρω πως όσα και να διαβάσω, θα παραμείνει κάτι εντελώς άγνωστο και πρωτόγνωρο. Ακούω και για ένα νέο είδος αγάπης που γεννιέται παράλληλα. Γι’ αυτή την αγάπη ανυπομονώ. Δεν μπορώ να φανταστώ τι μαμά θα είμαι για το μωρό. Θα ήθελα όμως να είμαι αρκετή. Για εκείνο, για εμένα, για τον σύντροφό μου, τη δουλειά μου, τις φίλες μου. Να είμαι μια αρκετή, ολόκληρη γυναίκα».
Ειρήνη Συµεωνίδου, µητέρα ίντερσεξ/διαφυλικού παιδιού
«Ήταν µια καθ’ όλα ήρεµη εγκυµοσύνη µέχρι το τέλος του 5ου µήνα, όταν η αµνιοκέντηση έδειξε ότι το µωρό έχει ένα επιπλέον Χ στο χρωµόσωµα του φύλου, δηλαδή δεν θα ήταν 46ΧΧ (όπως είναι τα περισσότερα κορίτσια), ούτε 46ΧΥ (όπως τα περισσότερα αγόρια), αλλά 47ΧΧΥ. Αυτό ήταν ένα γνωστικό σοκ αρχικά, καθώς τότε δεν γνωρίζαµε για τη φυσική ποικιλοµορφία των χαρακτηριστικών του φύλου, ωστόσο ηρεµήσαµε αµέσως µόλις το ερευνήσαµε. Γνωρίσαµε υπέροχους ανθρώπους σαν το µωρό µας και βεβαιωθήκαµε ότι δεν πρόκειται για πρόβληµα. Το πιο γερό και άσχηµο σοκ, όµως, ήρθε όταν -γι’ αυτό το επιπλέον Χ- δύο τοπικοί γιατροί “παλαιάς κοπής” µάς πίεσαν µε οµοφοβικά “επιχειρήµατα” να τερµατήσουµε το υγιέστατο και πολύ επιθυµητό µας µωράκι, αποκαλώντας το “τέρας” και “λάθος της φύσης”, χωρίς καµία απολύτως επιστηµονική εξήγηση. Αργότερα µάθαµε ότι το ίδιο πρωτόκολλο επιλεκτικών τερµατισµών (κοινώς ευγονική) εφαρµόζεται µέχρι σήµερα στις περισσότερες “πολιτισµένες” χώρες, στο µεγαλύτερο ποσοστό των διαγνωσµένων ίντερσεξ κυηµάτων…
Ίντερσεξ (διαφυλικός,-ή,-ό) είναι ένας όρος-οµπρέλα που χρησιµοποιείται για να περιγράψει ένα ευρύ φάσµα φυσικών σωµατικών παραλλαγών. Τα ίντερσεξ παιδιά γεννιούνται µε χαρακτηριστικά φύλου που (σύµφωνα µε τις ιατρικές νόρµες) είναι είτε θηλυκά και αρσενικά ταυτόχρονα, είτε όχι απόλυτα θηλυκά ή αρσενικά, είτε ούτε θηλυκά ούτε αρσενικά. Τα χαρακτηριστικά του φύλου των ίντερσεξ ανθρώπων και τα σώµατά τους είναι υγιείς παραλλαγές του ανθρώπινου φύλου και µπορεί να γίνουν εµφανή στη γέννηση ή κατά τη διάρκεια της παιδικής ή εφηβικής ηλικίας τους ή ακόµη και της ενήλικης ζωής. Τέτοιες παραλλαγές ενδέχεται να είναι εµφανείς ή τόσο µικρές, που µπορεί κάποιος να µη συνειδητοποιήσει ποτέ ότι είναι ίντερσεξ. Τα άτοµα αυτά στο παρελθόν αποκαλούνταν µε τον προσβλητικό και ιστορικά κακοποιητικό όρο “ερµαφρόδιτα”.
Η δική µου εκδοχή µητρότητας γέννησε µαζί της και τον ακτιβισµό. Αναγκαστικά, αν και δεν θα έπρεπε. Αντί δηλαδή να ακούσουµε “συγχαρητήρια, έχετε ένα υγιέστατο ίντερσεξ µωράκι!”, υποστήκαµε όλη την άκυρη ιατρική παραπληροφόρηση και τροµοκρατία. Βλέπετε, από το 2006, η ιατρική κοινότητα αντικατέστησε τον όρο “ίντερσεξ“ µε “διαταραχή“ ή “διαφοροποίηση της ανάπτυξης φύλου“ (Disorder/difference of sex development, DSD) ώστε να παρουσιάζεται η διαφυλικότητα σαν “λάθος” που χρήζει ιατρικής διόρθωσης και χειρουργικής “κανονικοποίησης”. Πέραν, δηλαδή, του επιλεκτικού τερµατισµού που µας ζητήθηκε, τέτοιες χειρουργικές, µη αναστρέψιµες, µη ιατρικά αναγκαίες και ουσιαστικά κοσµητικές επεµβάσεις προτείνονται στους γονείς πολλών (γεννηµένων) ίντερσεξ µωρών και οι γονείς -αν δεν γνωρίζουν ή στερούνται ερευνητικής δυνατότητας-, συναινούν, χωρίς να έχουν ιδέα για τις δια βίου ψυχοσωµατικές παρενέργειες στο παιδί τους, ερήµην του.
Ο ΟΗΕ κατατάσσει τέτοιες παρεµβάσεις στα ανθρώπινα βασανιστήρια και καλεί τα κράτη να τις απαγορεύσουν, ωστόσο λίγες µόνο χώρες το έχουν πράξει. Όταν τα συνειδητοποιείς όλα αυτά, φρικάρεις ως γονιός και ως άνθρωπος και ο ακτιβισµός γίνεται µονόδροµος και όχι µόνο για το δικό σου παιδί… Μαζί µε λίγους γονείς σαν κι εµάς και ενήλικα ίντερσεξ άτοµα, αρχίσαµε από το 2013 να ενηµερώνουµε τον κόσµο, αρχικά µέσα στις γονεϊκές οµάδες και αργότερα ανοιχτά (2017) στην Ελληνική Βουλή και στα ΜΜΕ. Δεν είναι λίγες οι φορές, που µέσα από τις οµάδες υποστήριξης που στήσαµε, οι γονείς αποφάσισαν να συνεχίσουν την κύηση ή να ακυρώσουν µια επέµβαση “κανονικοποίησης” στο µωρό τους, µέχρι αυτό να µεγαλώσει και να αποφασίσει (ενηµερωµένα και ελεύθερα) το ίδιο για το σώµα του.
Το “όπλο” µας σε µια κοινωνία ανενηµέρωτη και εγωκεντρική απέναντι σε οτιδήποτε δεν καταλαβαίνει ή δεν έχει συνηθίσει -και στην καλύτερη επιλέγει να αγνοεί- είναι η άρτια και ειλικρινής ενηµέρωση. Μέσα από αυτά αρχίζει και χτίζεται η γνώση, άρα και η ορατότητα για τους ανθρώπους σαν το παιδί µας, η αυτοεκτίµηση και η συµπερίληψή τους, ενάντια στο στίγµα, τη µυστικότητα και την ντροπή που τους επέβαλε µια κατασκευασµένη και άδικη παθολογικοποίηση, κατάλοιπο µιας εξουσιαστικής πατριαρχίας και των έµφυλων στεροτύπων που αυτή µας κληροδότησε. Τα στερεότυπα αυτά είναι αδιανόητο σήµερα να υψώνονται πάνω από τη ζωή και την ευζωία των ανθρώπων. Οι νεότερες γενιές, ωστόσο, αρχίζουν να τα περιφρονούν και κάπως έτσι αλλάζουν οι κοινωνίες, ώστε να µας περιέχουν όλους.
Τα ζητήµατα φύλου και η συµπεριληπτική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση λείπουν από τα σχολεία, άρα ο εκφοβισµός, ο στιγµατισµός και η αορατότητα, όχι µόνο των ίντερσεξ αλλά και όλων των ΛΟΑΤΚΙ παιδιών, καλά κρατούν… Μέσα σ’ αυτό το τοπίο και µε δεδοµένο πως δεν κάνουµε παιδιά για να τα µάθουµε να κρύβονται (σε κανένα παιδί δεν αξίζει αυτό), ως γονιός αναγκάζεσαι να κάνεις στην αρχή κάθε νέας σχολικής χρονιάς τη δουλειά που δεν κάνει το κράτος όπως οφείλει: να ενηµερώνεις και να επιµορφώνεις ξανά και ξανά το εκπαιδευτικό προσωπικό που διδάσκει το παιδί σου, ώστε να µην κακοποιηθεί, να µην αποκλειστεί και να µπορέσει να ανθίσει. Έχουµε πολύ δρόµο ακόµα για έναν ιδανικό κόσµο, αλλά τουλάχιστον η αρχή έχει γίνει. Σήµερα η πανελλαδική µας οργάνωση Intersex Greece συγκεντρώνει πάνω από 250 οικογένειες µε ίντερσεξ παιδιά ή ενήλικα άτοµα, απαιτώντας πλέον κοινωνικά και θεσµικά την αναγνώριση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωµάτων τους, όπως η σωµατική τους ακεραιότητα, η αποπαθολογικοποίηση, η ορατότητα, ο αυτοπροσδιορισµός και η ισότιµη συµπερίληψή τους στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην εργασία, στην κοινωνία».
*Κάποιες μαμάδες δεν ήθελαν να γίνει γνωστό ολόκληρο το όνομά τους.
