Ας είμαστε ειλικρινείς: Από πολλές απόψεις, το 2022 μοιάζει σαν ένας ζωντανός εφιάλτης (δες οποιοδήποτε δελτίο ειδήσεων). Όταν τα τρέχοντα γεγονότα επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο τη ψυχική μας υγεία, η καλή νυχτερινή ανάπαυση είναι βασικό στοιχείο για τη διατήρηση της εσωτερικής μας γαλήνης. Έτσι, αν τα τρομακτικά όνειρα έχουν γίνει και δικός σου τακτικός επισκέπτης τη νύχτα, ένας ψυχολόγος λέει ότι υπάρχουν τρεις τύποι εφιαλτών που πρέπει να γνωρίζεις και μερικά βασικά βήματα που μπορείς να κάνεις για να τους κρατήσεις μακριά.
«Οι εφιάλτες αναφέρονται συχνά ως παραυπνία», λέει ο ψυχοθεραπευτής Lee Phillips, LCSW, EdD. (Η παραϋπνία είναι ένας γενικός όρος για πολλές διαταραχές ύπνου που περιλαμβάνουν εφιάλτες, υπνοβασία και υπνική παράλυση.) «Οι εφιάλτες μπορεί να εμφανιστούν ενώ το άτομο αποκοιμιέται, κατά τη διάρκεια του ύπνου ή όταν ξυπνάει», σημειώνει ο Δρ. Phillips. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρουν ότι έχουν εφιάλτες κατά τη διάρκεια του ύπνου με γρήγορη κίνηση των ματιών (REM), ένα στάδιο ύπνου που χαρακτηρίζεται από αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και ταχύτερη αναπνοή.
Το τι προκαλεί τους εφιάλτες είναι λίγο μυστήριο. Γνωρίζουμε σίγουρα ότι δεν είναι ο Vecna που σε παρασύρει στο Upside Down, αλλά οι μελέτες αρχίζουν σιγά σιγά να αποκαλύπτουν περισσότερα για αυτό το θέμα. «Η έρευνα δείχνει ότι οι εφιάλτες μπορεί να προκληθούν από τραύμα, έλλειψη ύπνου, φάρμακα, χρήση ουσιών, την προβολή ταινιών τρόμου, την ανάγνωση τρομακτικών βιβλίων και άλλες διαταραχές», αναφέρει ο Δρ. Phillips, προσθέτωντας ότι οι δικοί του πελάτες έχουν βιώσει εφιάλτες σε συνδυασμό με άγχος, στρες και κατάθλιψη.
Αν και η επιστήμη των εφιαλτών βρίσκεται ακόμα στα αρχικά της στάδια, οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν τρεις συγκεκριμένους τύπους. Παρακάτω, ο Δρ. Phillips τους αναλύει και εξηγεί γιατί μπορεί να τους αντιμετωπίζεις. Επιπλέον, προσφέρει μερικούς τρόπους για να προσπαθήσεις να κρατήσεις τον ύπνο σου γεμάτο καλά όνειρα. Απλώς θυμήσου: Εάν οι εφιάλτες σου εμποδίζουν τον καλό ύπνο ή επιμένουν, είναι καλή ιδέα να μιλήσεις με το γιατρό σου για να μάθεις ποιες εξατομικευμένες αλλαγές μπορείς να κάνεις για να διατηρήσεις τον χρόνο που περνάς στο κρεβάτι πιο ήρεμο.
Τα τρία είδη εφιαλτών
Ιδιοπαθείς εφιάλτες
Οι ιδιοπαθείς εφιάλτες είναι ευφάνταστες ακολουθίες ονείρων που δεν είναι αποτέλεσμα τραύματος. (Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος διαταραγμένων ονείρων.) Ένα άτομο αρχίζει συχνά να βλέπει αυτό το είδος ονείρου στην παιδική του ηλικία και μπορεί να το ακολουθήσει μέχρι τα ενήλικα χρόνια του. «Οι ιδιοπαθείς εφιάλτες εμφανίζονται όταν ένα άτομο είναι πολύ στρεσαρισμένο», λέει ο Δρ. Phillips. «Το άτομο μπορεί επίσης να έχει τέτοιου είδους εφιάλτες λόγω άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή και ψυχωσικές διαταραχές».
Ο γιατρός λέει ότι οι ιδιοπαθείς εφιάλτες μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθηματική ευερεθιστότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας. «Λόγω των υψηλών επιπέδων στρες, το άτομο μπορεί να βιώσει συναισθηματική αστάθεια που του προκαλεί την αρχική –δεν μπορεί να αποκοιμηθεί– και τη μέση αϋπνία– ξύπνημα στη μέση του ύπνου REM».
Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες
Όπως υποδηλώνει το όνομα, οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες είναι εφιάλτες που επαναλαμβάνονται σε ημι-συχνή βάση. Τα επαναλαμβανόμενα όνειρα είναι κοινά σε περιόδους ανεξέλεγκτου στρες και μπορεί να αντικατοπτρίζουν συνεχείς συγκρούσεις που δεν μπορείς ή δεν θέλεις να επιλύσεις. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι ένα όνειρο όπου εμφανίζεσαι στο σχολείο γυμνός επειδή αισθάνεσαι απροετοίμαστη για αυτό που σου επιφυλάσσει η μέρα. Εάν συνεχίσεις να αισθάνεσαι έτσι και για τη δουλειά σου, αυτά τα όνειρα μπορεί να συνεχίσουν να σε επισκέπτονται.
«Οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες μπορεί να προκαλέσουν ευερεθιστότητα λόγω έλλειψης ύπνου. Συχνά, οι άνθρωποι ενοχλούνται επειδή βλέπουν το ίδιο όνειρο επανειλημμένα», λέει ο Δρ. Phillips. «Μπορούν επίσης να βιώσουν άγχος και ανησυχία επειδή φοβούνται ότι οι εφιάλτες δεν θα τελειώσουν».
Μετατραυματικοί εφιάλτες
Οι μετατραυματικοί εφιάλτες ουσιαστικά αναπαράγουν μια τραυματική στιγμή με ζωηρές λεπτομέρειες και είναι πολύ συνηθισμένοι σε άτομα που έχουν διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). «Οι μετατραυματικοί εφιάλτες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα άγχους και πανικού. Το άτομο μπορεί επίσης να βιώσει ευερεθιστότητα και κατάθλιψη», λέει ο Δρ. Phillips. Προσθέτει ότι αυτό το είδος ονείρου θα οδηγήσει σε προβλήματα με τον ύπνο και τη διατήρηση του. Στις χειρότερες περιπτώσεις, οι πάσχοντες μπορεί να κάνουν αυτοθεραπεία για να βοηθήσουν τους εαυτούς τους να κοιμηθούν (ένα μέτρο που θα κάνει τα πράγματα χειρότερα).
Ευτυχώς, οι ερευνητές αρχίζουν να αναπτύσσουν θεραπευτικές επιλογές για ανθρώπους των οποίων το παρελθόν εμφανίζεται στα όνειρά τους. Αν αυτό σου φαίνεται οικείο, καλό είναι να συνεργαστείς απευθείας με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Πώς να αντιμετωπίσεις το ότι οι νυχτερινές σου ώρες μαστίζονται από άσχημα όνειρα
Εάν φοβάσαι την ώρα του ύπνου, ο Δρ. Phillips συνιστά να δίνεις προτεραιότητα στη φροντίδα του εαυτού σου πάνω από όλα. «Οι εφιάλτες τείνουν να παίρνουν τη δική τους πορεία δράσης και μπορεί να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να μην μπορούμε να τους σταματήσουμε, αλλά μπορεί να είμαστε σε θέση να τους ηρεμήσουμε με τη φροντίδα του εαυτού μας μέσω της άσκησης, της ενσυνειδητότητας, των υγιεινών διατροφικών συνηθειών και της ψυχοθεραπείας», λέει.
Συνιστά επίσης να αποφεύγεις το ποτό και να βεβαιωθείς ότι αφήνεις τουλάχιστον μερικές ώρες μεταξύ της στιγμής που τρως την τελευταία σου μπουκιά για δείπνο και της στιγμής που πηγαίνεις για ύπνο. Μπορείς, επίσης, να δοκιμάσεις να κάνεις διαλογισμό κάτω από τα σκεπάσματα, να ακούς μια ιστορία ύπνου ή να κάνεις κάτι άλλο που σε κάνει να αισθάνεσαι χαλαρή και ασφαλής. Και σε περίπτωση που δεν τονίσαμε πραγματικά αυτό το σημείο, φρόντισε να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια εάν τα όνειρά σου ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Σου αξίζει ένας καλός ύπνος και μία σωστή ξεκούραση!
Cover photo: istockphoto.com
