Τι σας ώθησε στη δημιουργία αυτού του οργανισμού;
Ιδρύσαμε το Rainforest Foundation -τώρα λέγεται Rainforest Fund- με τον Sting το 1989, έπειτα από μια επίσκεψή μας στον Αμαζόνιο, όπου γνωρίσαμε κάποιους ανθρώπους που ζουν εκεί. Πετάξαμε από την Μπραζίλια με ένα μικρό, ξεχαρβαλωμένο Cessna και για πέντε ώρες θαυμάζαμε το μαγευτικό, σμαραγδένιο χαλί των δέντρων που απλωνόταν κάτω από τα πόδια μας, ανέγγιχτο μέχρι εκεί που έφτανε το μάτι. Τα χρώματα και η μαγεία της παρθένας φύσης γεννούσαν μέσα μας μια αίσθηση ταπεινότητας και μας ενέπνεαν. Μέχρι που είδαμε καπνούς και μια τεράστια πυρκαγιά μέσα στο δάσος. Σαν να βλέπαμε τον παράδεισο και την κόλαση ταυτόχρονα. Αφού προσγειωθήκαμε, αυτή η αντίθεση έγινε ακόμη πιο έντονη. Αντικρίσαμε ειδυλλιακές σκηνές με ανθρώπους που ζούσαν σε τέλεια αρμονία με τη φύση: έγκυες γυναίκες που πλένονταν σε πεντακάθαρα, κρυστάλλινα ποτάμια, παιδιά που έτρωγαν φρούτα από τα δέντρα, άντρες που ψάρευαν σε αρχαία νερά. Πιο πέρα όμως, εκεί όπου το δάσος είχε καταστραφεί, όλα ήταν πολύ διαφορετικά.
Τι είδατε εκεί;
Οι Xavante ήταν ανάμεσα στους πολλούς ιθαγενείς της Νότιας Αμερικής που υπέφεραν. Φορούσαν κάτι άθλια δυτικά ρούχα και ήταν καχύποπτοι απέναντί μας. Η περιοχή τους είχε καταπατηθεί και καθώς όλο και περισσότερα δέντρα κόβονταν, δεν έβρισκαν πια καταφύγιο και αναγκάζονταν να στριμώχνονται σε τσίγκινες καλύβες για να προστατευτούν από τον ήλιο. Μια τέτοια καλύβα ήταν και το «σχολείο», που φτιάχτηκε από μια ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία ως αντάλλαγμα σε μια άδικη συμφωνία για γεωτρήσεις στη γη των ιθαγενών. Oι Χavante ήταν περήφανοι άνθρωποι, με τις παραδόσεις τους, τις τελετές, τους χορούς, με τον αρχαίο τρόπο ζωής τους. Η αφέλειά τους όμως έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης, η αθωότητά τους ληστεύτηκε
και το πολυτιμότερο αγαθό που είχαν -η γη τους- αρπάχτηκε και καταστράφηκε.
Ποιοι είναι οι στόχοι και τα σχέδια του Rainforest Fund αυτή τη στιγμή;
Εστιάζουμε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα δικαιώματα των ιθαγενών πάνω στα εδάφη τους. Είναι οι φύλακες των δασών, οι ιδανικοί προστάτες της προγονικής γης τους, οι καλύτεροι υποστηρικτές ενός τρόπου ζωής που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε σ’ αυτό το ζωτικό οικοσύστημα του πλανήτη. Το ταμείο μας φέτος θα χρηματοδοτήσει projects σε δεκατρείς χώρες: Δημοκρατία του Κονγκό, Ουγκάντα, Κένυα, Δημοκρατία Κεντρικής Αφρικής, Γουινέα, Βραζιλία, Περού, Εκουαδόρ, Κόστα Ρίκα, Ινδονησία, Φιλιππίνες, Βόρνεο και Παπούα Νέα Γουινέα. Κάθε χρόνο το Rainforest Fund ανταποκρίνεται στις τρέχουσες ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες των ιθαγενών που στηρίζουμε.
Με ποιον τρόπο;
Με την υπεράσπιση της πατρικής γης τους, με τη νομική στήριξη για την απομάκρυνση των εισβολέων, την εκπαίδευση γύρω από τους περιβαλλοντικούς δείκτες, εμποδίζοντας καταπατητές, πετρελαϊκές εταιρείες και εταιρείες εξόρυξης να εισβάλουν στις περιοχές των ιθαγενών, φέρνοντας τους νέους σε επαφή με τις ρίζες τους, ενδυναμώνοντας και ενισχύοντας τα δικαιώματα των γυναικών, προστατεύοντας τους ανθρώπους από δολοφονικές επιθέσεις και φέρνοντας τους δράστες αυτών των επιθέσεων ενώπιον της δικαιοσύνης. Επίσης βοηθάμε όπου υπάρχουν επείγουσες ανάγκες, όπως στην πυρκαγιά του Αμαζονίου, και, φυσικά, σε ό,τι έχει να κάνει με την πανδημία του Covid.
Τι σας σόκαρε περισσότερο;
Σε μια επίσκεψή μου σε κάποιο κέντρο υγείας ρώτησα μια γυναίκα πώς θα μπορούσα να τη βοηθήσω. Η απάντησή της ήταν σοκαριστική: «Φέρτε μου λίγο καθαρό νερό». Ένα τόσο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, δικαίωμα που αναγνωρίστηκε και κατοχυρώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2010. Έτσι, το Rainforest Fund συνεργάστηκε με τη Unicef του Εκουαδόρ και τη Frente de la Defensa de Amazonia (σ.σ.: οργανισμός του Εκουαδόρ που εδώ και δεκαετίες κινείται νομικά εναντίον της πετρελαϊκής εταιρείας Chevron), συγκεντρώνοντας 1,4 εκατ. δολάρια για την εγκατάσταση χιλιάδων συστημάτων φιλτραρίσματος νερού, ώστε σχολεία, νοσοκομεία και κατοικίες να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Τριάντα χιλιάδες προσβεβλημένοι ιθαγενείς του Εκουαδόρ προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να πείσουν τη Chevron να πληρώσει για τον καθαρισμό της γης και των υδάτων τους, αλλά μάταια. Η μάχη μεταξύ «Δαβίδ και Γολιάθ» δόθηκε σε πολλές αίθουσες δικαστηρίων στον κόσμο από το 1993 μέχρι το 2018. Το 2011 το δικαστήριο στο Εκουαδόρ έκρινε τη Chevron ένοχη για περιβαλλοντικά εγκλήματα επιβάλλοντάς της πρόστιμο 9 δις δολαρίων και το 2013 το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας επικύρωσε την ετυμηγορία. Ωστόσο η εταιρεία αρνείται να πληρώσει και έπειτα από δύο δικαστικές αποφάσεις των ΗΠΑ που υποστηρίζουν την προσφυγή της, το Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης γνωμοδότησε υπέρ της Chevron το 2018.
Και ποιο είναι το πιο ελπιδοφόρο που ζήσατε;
Είμαι πολύ περήφανη για το project του καθαρού νερού στο Εκουαδόρ. Η ζωή χιλιάδων ανθρώπων βελτιώθηκε. Αυτό προέκυψε από τη συνεργασία του Rainforest Fund, της τοπικής Unicef και της Frente de la Defensa Amazonia και ήταν μια εμπειρία απίστευτα θετική. Υπάρχουν τόσες ΜΚΟ, όλες κάνουν μια πολύ σημαντική δουλειά, αλλά καθεμία έχει το πρόγραμμά της. Η συνεργασία με τοπικούς οργανισμούς είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να δίνεται πρωταρχική σημασία στα προβλήματα και όχι στην πολιτική.
