Το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε το burnout ως ένα φαινόμενο που παρουσιάζεται στο χώρο εργασίας και που σύμφωνα με την έκθεση του, χαρακτηρίζεται από τρία κύρια συμπτώματα: τη διαρκή εμπειρία άγχους στο χώρο εργασίας που κάνει ένα άτομο να αισθάνεται εξουθενωμένο, αρνητικό προς τη δουλειά του και με μειωμένη παραγωγικότητα. Βασικά, η επαγγελματική εξουθένωση ωθεί το άτομο σε σημείο να είναι πολύ κουρασμένο για να το νοιάζει ο,τιδήποτε. Όμως, ο ορισμός του ΠΟΥ προσδιορίζει το burnout ως κάτι που ισχύει μόνο για εργασιακά περιβάλλοντα και όχι για άλλους τομείς της ζωής, ωστόσο αυτές οι παράμετροι είναι ίσως πολύ περιοριστικές. Ενώ η επαγγελματική εξουθένωση είναι σίγουρα ανεξέλεγκτη στις μέρες μας, υπάρχουν και μορφές burnout που δεν σχετίζονται με την εργασία που χρειάζονται επίσης προσοχή.
Η Erayna Sargent, ιδρύτρια της burnout-focused consultancy Hooky Wellness, λέει ότι ενώ η αυξανόμενη γνώση σχετικά με την επαγγελματική εξουθένωση είναι σημαντική, είναι επίσης κρίσιμο για τους ανθρώπους να μάθουν για τις μορφές εξουθένωσης που δεν σχετίζονται με την εργασία, επειδή αυτές έχουν τη δυνατότητα να θέσουν σε κίνδυνο τα προς το ζην. «Το burnout μπορεί να συμβεί σε διαφορετικές πτυχές της ζωής σας, όπου δίνετε πολλά από τον εαυτό σας ή αφιερώνετε πολλή ενέργεια», εξηγεί.
Τα σημάδια των burnouts που δεν σχετίζονται με την εργασία είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοια με εκείνα της επαγγελματικής εξουθένωσης, προσθέτει η Sargent. Οι βασικοί δείκτες; «Η χρόνια εξάντληση, η απόσυρση και η απόσπαση είναι τα τρία μεγάλα προειδοποιητικά σημάδια», λέει. Εάν, ωστόσο, αντιμετωπίζεις κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, μην ανησυχείς, γιατί μπορείς να το ξεπεράσεις. Πρώτα όμως, είναι σημαντικό να διασφαλίσεις ότι μπορείς να τα αναγνωρίσεις. Παρακάτω ακολουθούν οι 3 αιτίες εξουθένωσης που δεν σχετίζονται με την εργασία και πρέπει να γνωρίζεις.
1. Γονική εξουθένωση
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA), η γονική εξουθένωση έχει αυξηθεί μετά την πανδημία και χαρακτηρίζεται από τέσσερα κύρια συμπτώματα: «εξάντληση με το γονικό ρόλο, αντίθεση με τον προηγούμενο γονικό εαυτό, αισθήματα κούρασης με τον γονικό ρόλο και συναισθηματική αποστασιοποίηση από τα παιδιά ». Στο σημερινό τοπίο της πανδημίας, σημειώνει η APA, οι γονείς είναι επιρρεπείς στο χρόνιο άγχος αφού ανησυχούν για το πώς θα τα καταφέρουν όλα. Αυτό το άγχος, με τη σειρά του, πολύ συχνά διαταράσσει τον ύπνο τους, γεγονός που μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει σε μειωμένη διάθεση και ευερεθιστότητα.
Ένα κλειδί για τη διαχείριση του εγγενούς άγχους που σχετίζεται με τη γονική εξουθένωση σε αυτό το τοπίο είναι να αναγνωρίσεις, όχι να πολεμήσεις, το άγχος. Αποδέξου ότι η ανατροφή των παιδιών είναι μια δύσκολη δουλειά, που επηρεάζει τον χρόνο και την ενέργεια που έχεις για να κάνεις άλλα πράγματα λόγω της φροντίδας, του χρόνου και της ενέργειας που δίνεις στο παιδί σου. «Το να αναγνωρίσεις ότι δεν έχεις πλέον την ενέργεια να τα κάνεις όλα» μπορεί να είναι χρήσιμο στη διαχείριση της γονικής εξουθένωσης, σύμφωνα με τη Sargent.
2. Εξουθένωση φροντιστή
Η εξουθένωση του φροντιστή είναι μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής εξάντλησης που προέρχεται από την εθελοντική φροντίδα κάποιου που αντιμετωπίζει ασθένεια, αναπηρία ή οποιαδήποτε κατάσταση που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Εάν χρησιμοποιείς τον ελεύθερο χρόνο σου για να φροντίσεις έναν ηλικιωμένο γονέα ή για να αλληλεπιδράσεις με ασθενείς σε ένα νοσοκομείο, θεωρείσαι άτυπα φροντιστής. Μια μελέτη του Frontiers in Psychology διαπίστωσε επίσης ότι το να είσαι φροντιστής μπορεί να σε θέσει σε κίνδυνο μειωμένης ψυχικής και σωματικής υγείας.
«Παρατηρείται μια αύξηση στην φροντίδα αυτού του τύπου, επομένως είναι καλό να δίνουμε λίγη προσοχή σε αυτό το είδος εξουθένωσης, επειδή οι άνθρωποι συχνά αφιερώνουν εκεί μεγάλο μέρος από την ενέργειά και το χρόνο τους», λέει η Sargent. Μπορεί να είναι δύσκολο για τους φροντιστές να αποποιηθούν τις ευθύνες που έχουν αναλάβει, καθώς κάποιος άλλος εξαρτάται από αυτούς, αλλά αν είσαι φροντιστής που βιώνει ή κινδυνεύει να βιώσει εξάντληση, μπορεί να σε βοηθήσει να δεσμευτείς να κάνεις κάτι που σου αρέσει, λέει η Sargent, όπως το να επιλέξεις ένα χόμπι. Η έρευνα δείχνει ότι το να κάνεις κάτι που σου αρέσει βοηθάει στην ανακούφιση από το άγχος, η οποία με τη σειρά της είναι χρήσιμη για τη μείωση των συμπτωμάτων εξουθένωσης.
3. Συζυγική εξουθένωση
Μια μελέτη του 2021 για ετεροφυλόφιλα παντρεμένα ζευγάρια από το BioMed Central Women’s Health διαπίστωσε ότι αυτή η μορφή εξουθένωσης που δεν σχετίζεται με την εργασία είναι εξάντληση που προκαλείται από μακροχρόνιες συγκρούσεις μεταξύ των παντρεμένων ζευγαριών και θέτει σε κίνδυνο την ποιότητα της συζυγικής σχέσης. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η συζυγική εξουθένωση μπορεί επίσης να αυξήσει την επιθετική συμπεριφορά και μπορεί να μειώσει την αγάπη μεταξύ των ρομαντικών συντρόφων.
Η Sargent λέει ότι για να μετριάσεις τη συζυγική εξουθένωση, μπορείς να προσπαθήσεις να επανασυνδεθείς με τον σύντροφό σου προγραμματίζοντας να περάσετε χρόνο μαζί. Αυτό μπορεί να φαίνεται πολύ πρακτικό, αλλά είναι λογικό αν το σκεφτείς. Ωστόσο, εάν αυτός ο ποιοτικός χρόνος οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα και άλλες επιλογές όπως η θεραπεία ζευγαριών δεν βοηθούν, ίσως είναι καιρός να εξετάσετε εάν ο γάμος σας μπορεί να σωθεί. Επιπλέον, εάν ο σύντροφός σου γίνει επιθετικός, είτε σχετίζεται με τη συζυγική εξουθένωση είτε όχι, απομακρύνσου αμέσως από την κατάσταση και αναζήτησε ασφάλεια.
