Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα θέμα που ακόμη και στο 2021 απασχολεί πολλά παιδιά. Ακόμη και με κλειστά σχολεία, το bullying παίρνει άλλη μορφή και συνεχίζει να υπάρχει ακόμη και χωρίς τη φυσική παρουσία του θύτη και του θύματος. Μέσα σε όλα θετικά που έχει επιφέρει η εξέλιξη του διαδικτύου και των Social Media, μεταξύ των οποίων και η επικοινωνία με αγαπημένα μας πρόσωπα κατα τη διάρκεια της καραντίνας, δυστυχώς έχει γίνει το μέσο και για το bullying να πάρει διαδικτυακή μορφή. Το cyber bullying, μπορεί να είναι εξίσου επίμονο και επίπονο για ένα παιδί χωρίς αυτό να προϋποθέτει την φυσική παρουσία του θύτη και του θύματος σε ένα περιβάλλον σχολείου.
Η αδιάκοπη παρενόχληση είτε μέσω μηνυμάτων, είτε μέσω βλαβερών απειλητικών ή ακόμη και ταπεινωτικών δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποτελούν την πραγματική ταυτότητα του cyber bullying. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, πως για έναν έφηβο ή ένα παιδί που βίωνε το bullying καθημερινά στο σχολείο, ούτε το σπίτι του αποτελεί ασφαλές μέρος ακόμη και κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Ας μη γελιόμαστε. Το bullying όπως και όλες οι μορφές ψυχικής παρενόχλησης, έχουν τη δυνατότητα να μεταλλάσσονται. Άλλες φορές σε κραυγαλέες και προφανείς μορφές και άλλες σε ύπουλες και υποχθόνιες. Όλες οι μορφές όμως, μπορούν να ασκήσουν τεράστια ψυχολογική πίεση σε ένα παιδί.
Cyber bullying μπορεί να είναι ο σκόπιμος αποκλεισμός ενός ατόμου από ένα chat ή μια φωτογραφία και τα έμμεσα σχόλια κάτω από δημοσιεύσεις που ξεκάθαρα αναφέρονται στο θύμα χωρίς να αναφέρεται το όνομά του. Άλλες πιο χαρακτηριστικές μορφές cyber bullying μπορεί να είναι η άκριτη δημοσίευση προσωπικών δεδομένων (π.χ. διευθύνσεις, φωτογραφίες και βίντεο) χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος, αλλά και οι απειλές για τη δημοσίευσή ακατάλληλων προσωπικών στιγμών ή και μηνυμάτων. Οι πράξεις αυτές κατακρεουργούν την ψυχολογία του θύματος, έχοντας πιθανότατα μακροχρόνιες επιπτώσεις ψυχικού τραύματος και κάνουν τους θύτες (ειδικά τους διαδικτυακούς που πιθανότητατα κρύβονται πίσω απο την ασφάλεια της οθόνης τους ή ενός ψεύτικου προφίλ) να αισθάνονται αδυσώπητοι.
Πως μπορεί ένας γονιός να βοηθήσει το παιδί του;
1. Καλοί ακροατές
Εφόσον βλέπεις πως το παιδί σου δυσανασχετεί για ένα θέμα που περιλαμβάνει τα Social Media ή τους φίλους του, πρέπει να το ενθαρρύνεις να σου μιλήσει. Το να ακούμε το παιδί μας δίχως προκαταλήψεις ακόμη και αν αυτό που θα ακούσουμε δε μας φαίνεται “σωστό” πρέπει να είναι υποχρέωση ενός γονιού και όχι επιλογή. Το να λειτουργεί ο γονιός σαν ασπίδα και “safe place” για το παιδί του, είναι πιο δυνατό από κάθε μορφή bullying.
2. Προσοχή στα προσωπικά δεδομένα
Οι φιλίες των παιδιών στις ευαίσθητες ηλικίε του σχολείου είναι για εκείνα η οικογένεια που έχουν επιλέξει. Έτσι χωρίς να το συνειδητοποιούν, μοιράζονται αυθαίτετα τους κωδικούς τους ή τις φωτογραφίες σε group chat ή σε πολλά άτομα, γεγονός που πιθανότατα μελλοντικά να τους φέρει σε δύσκολη θέση. Με προσοχή και χωρίς να προσβάλλουμε το φιλικό περιβάλλον του παιδιού, πρέπει να υπενθυμίζουμε καθημερινά στα παιδιά πως τα προσωπικά δεδομένα είναι κάτι που πρέπει να προστατεύουν.
3. Αποκλεισμός των εκφοβιστών
Είναι προφανές πως όταν κάποιος έχει απειλητική συμπεριφορά απέναντί μας, πρέπει να αποκλείεται τόσο από το διαδικτυακό περιβάλλον όσο και από το φιλικό. Όμως πολλά παιδιά επιμένουν να παραμένουν και να γνωρίζουν τι αναρτούν οι θύτες, κυρίως λόγω του αισθήματος του φόβου που τους παραλύει. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν τα παιδιά πως αφότου αποστασιοποιηθούν πλήρως από την κατάσταση, οι εκφοβιστές κατά πάσα πιθανότητα θα σταματήσουνε να ασχολούνται με το θύμα, μιας και πολλοί θύτες παίρνουν ευχαρίστηση από την ψυχολογική κατάπτωση και αντίδραση που προκαλούν στα θύματά τους. Εφόσον τα θύματα αποκοπούν από αυτόν τον φαύλο κύκλο, ο θύτης πιθανότατα να μην έχει πλέον κανένα συμφέρον για να συνεχίσει να παρενοχλεί.
4. Κατάγγειλέ το
Όντας ενήλικας και γονιός εφόσον μιλήσεις με το παιδί σου, κατάγγειλε δημόσια τον εκφοβισμό στο σχολείο και έπειτα στις αρμόδιες αρχές. Εφόσον το bullying έχει σεξιστική, ρατσιστική, ομοφοβική ή θρησκευτική μορφή, πιθανότατα να υπάρξουν και κυρώσεις.
5. Υπεράσπιση των θυμάτων
Η ενσυναίσθηση είναι μεγάλη αρετή τόσο για ένα παιδί όσο και για έναν ενήλικα. Ενθάρρυνε το παιδί σου να μη φοβάται και να υπερασπίζεται τα άτομα που βιώνουν bullying παίρνοντας θέση δημόσια απέναντι στους θύτες.
6. Ενθάρρυνση και βοήθεια
Βοήθησε το παιδί σου να έχει μεγάλη αυτοεκτίμηση επαινώντας το και συζητώντας μαζί του επι του πρακτέου για σοβαρά θέματα. Είναι επίσημα αποδεδειγμένο πως οι έφηβοι με μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, είναι λιγότερο πιθανό να πέσουν θύματα bullying και σχεδόν απίθανο να γίνουν οι ίδιοι θύτες. Εαν αυτό δεν είναι αρκετο, μη φοβηθείς να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια από έναν ψυχολόγο. Τα παιδιά που είναι θύματα bullying, βιώνουν τρομερό άγχος και ψυχολογική πίεση που μπορεί και να οδηγήσει σε κατάθλιψη, ενώ δεν είναι εύκολο να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματα αυτά ακόμη και σε έναν δικό τους άνθρωπο.
Κλείνοντας, να πούμε πως όλες οι μορφές παρενόχλησης μπορούν δυνητικά να αγγίξουν όλους τους ανθρώπους και να έχουν πραγματικές επίπονες ψυχικές συνέπειες που έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ψυχικό τραύμα. Ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά, οι γονείς πρέπει να κρατούν τα αυτιά τους και τα μάτια τους ανοιχτά και να βρίσκονται εκεί έτοιμοι να βοηθήσουν και σε καμία περίπτωση να μην κατηγορούν το θύμα για την κατάσταση. Το να είσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου για να προστατεύσεις το παιδί σου, είναι μια επιλογή που οφείλεις να κάνεις.
Δωρεάν ψυχο-εκπαιδευτικά σεμινάρια διοργανώνει διαδικτυακά το Συμβουλευτικό Κέντρο του «Μαζί για το Παιδί» για τον σχολικό εκφοβισμό.
