«Πριν από πέντε χρόνια σταμάτησα να κάνω μπάνιο» είναι η πρώτη φράση του βιβλίου Clean, The New Science of Skin (Καθαρό, η νέα επιστήμη του δέρματος, εκδ. Riverhead books) του James Hamlin, έγκριτου δημοσιογράφου για θέματα υγείας στο αμερικανικό περιοδικό The Atlantic και συγγραφέα πολλών βιβλίων. Η δήλωση αυτή προκάλεσε αίσθηση, ειδικά σε μια περίοδο που όλοι είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι με την απολύμανση και την υγιεινή. Στην πραγματικότητα αυτό που υποστηρίζει ο Hamlin είναι ότι ο πολιτισμός μας διακατέχεται από μια κοινωνικά επιβεβλημένη μανία με την καθαριότητα του σώματος, η οποία όμως δεν ωφελεί την υγεία μας αλλά, αντίθετα, τη βλάπτει. Εξαίρεση αποτελεί -και το υπογραμμίζει σε κάθε δυνατή ευκαιρία- η σχολαστική καθαριότητα των χεριών που είναι άκρως απαραίτητη και ο πιο σημαντικός τρόπος να προστατευτούμε από τον Covid-19.
Μια «πράσινη» ζωή;
Όπως εξηγεί αναλυτικά στο βιβλίο του, μιλώντας με δερματολόγους, επιδημιολόγους και βιολόγους, τα πολύ συχνά ντους, εκτός από το ότι καταναλώνουν υπερβολικά πολύ νερό και σαπούνι επιβαρύνοντας το περιβάλλον, κλονίζουν την ισορροπία του οικοσυστήματος της επιδερμίδας μας καθώς απομακρύνουν τα φυσικά έλαια και τα ωφέλιμα βακτήρια που κατοικούν σε αυτή. «Πράγματι, τα συχνά ντους διαταράσσουν προσωρινά το οικοσύστημα του μικροβιώματος του δέρματος, αφαιρώντας μαζί με το επιδερμικό υδρολιπιδικό φιλμ και τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται πάνω σε αυτό. Το δέρμα, όμως, δεν αποστειρώνεται εντελώς με αποτέλεσμα το μικροβίωμα να αναπαράγεται μέσα σε λίγες ώρες και να ανακτά τόσο τα καλά όσο και τα βλαβερά μικρόβιά του», διευκρινίζει ο δερματολόγος Γεώργιος Ζολώτας.
Η ελαχιστοποίηση του αριθμού των ντους εξελίχθηκε σε τάση που καταγράφηκε από την εφημερίδα Guardian μέχρι τους New York Times και υιοθετήθηκε από ανθρώπους που ήθελαν να δοκιμάσουν έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής, πιο φιλικό προς το περιβάλλον, με μικρότερη κατανάλωση νερού και λιγότερα προϊόντα με parabens. Έναν τρόπο ζωής που θα εξασφάλιζε στο δέρμα τους μεγαλύτερη ισορροπία και θα στους ίδιους δύο ολόκληρα χρόνια ζωής επιπλέον. Τόσα έχει υπολογίσει ο Hamlin ότι περνάμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας στο ντους. Όσο, μάλιστα, ερευνούσε το θέμα, αποφάσισε να το δοκιμάσει και ο ίδιος. «Στην αρχή ήμουν ένα λιγδερό και δύσοσμο τέρας», γράφει ο Hamlin. «Μετά από λίγο καιρό, όμως, σταμάτησα να μυρίζω. Δεν εννοώ πως μύριζα τριαντάφυλλο ή λεβάντα, αλλά μύριζα σαν άνθρωπος», συνεχίζει ο ίδιος. Σε μια εποχή που οι φωνές για την καταστροφή του περιβάλλοντος είναι κυρίαρχες και συνεχώς διαπιστώνεται η ανάγκη επιστροφής σε έναν πιο απλό τρόπο ζωής, το έδαφος ήταν πρόσφορο για πιο σκληροπυρηνικές απόψεις και πρακτικές. Πού βρίσκεται όμως η αλήθεια;
Η χρυσή τομή
Τα σαπούνια, τα απολυμαντικά, τα αντιβιοτικά και οι καθαροί και αποστειρωμένοι χώροι στους οποίους ζούμε οι σύγχρονοι άνθρωποι, μακριά από τους ρύπους, τα ζώα και την ύπαιθρο που περιέβαλλαν τους προγόνους μας, έχουν αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα που αποτυγχάνει να διαχειριστεί «άκακους εισβολείς» και αντιδρά υπερβολικά σε αθώα ερεθίσματα τα οποία αντιλαμβάνεται σαν απειλή. «Υπάρχει μια υπερβολική αποστείρωση του κόσμου μας τα τελευταία χρόνια που, αν και έχει θετικά αποτελέσματα, έχει οδηγήσει και σε μια διαταραχή του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Αντί αυτό να ασχολείται με τις φυσιολογικά αναμενόμενες εισβολές από μικρόβια, μύκητες και παράσιτα, εξαιτίας της αποστείρωσης δεν έχει πια αντικείμενο, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται αυτοάνοσα νοσήματα, αλλεργίες ή να βλέπουμε μικρά παιδιά να πάσχουν από άσθμα, αλλεργίες ή άλλα προβλήματα στο δέρμα και το αναπνευστικό», σημειώνει ο Γεώργιος Ζολώτας. Και συνεχίζει: «Πάντως στη δερματολογία δεν υπάρχει κάποια κρατούσα άποψη που να λέει ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποδυναμώνεται από τα συχνά ντους. Όλες οι επιδερμίδες δεν είναι το ίδιο και η επιβάρυνση για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετική, οπότε δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε», καταλήγει.
Η υπερβολή με την καθαριότητα, η μεγάλη συχνότητα των ντους και η χρήση σαπουνιών θεωρείται πως μπορούν να πυροδοτήσουν σοβαρές δερματικές παθήσεις, όπως έκζεμα σε ανθρώπους που έχουν γενετική προδιάθεση να το εκδηλώσουν. «Αυτό μπορεί να συμβεί αλλά υπό προϋποθέσεις. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει το πώς πλένεται κανείς. Η θερμοκρασία και η ποιότητα του νερού, η διάρκεια του ντους, το είδος του σαπουνιού που χρησιμοποιεί. Οι υπερβολές μπορεί να δημιουργήσουν διαταραχή του φραγμού του δέρματος αλλά αν κάποιος κινείται σε φυσιολογικά πλαίσια κάνοντας ένα δύο ντους την ημέρα δεν διατρέχει κίνδυνο. Σε άτομα με διαταραγμένο επιδερμικό φραγμό πρέπει να υπάρξει διαφορετική διαχείριση της καθαριότητας. Μειωμένη συχνότητα, απαλά σαπούνια -κυκλοφορούν πια πολλά στο εμπόριο- και χρήση γαλακτώματος για να αποκατασταθεί η υγρασία», αναφέρει ειδικός.
Η υπερβολική υγιεινή δημιουργεί προβλήματα στο μικροβίωμα της επιδερμίδας που έχει τη δική του οικολογία, την οποία οι επιστήμονες πρόσφατα άρχισαν να κατανοούν. Η διδάκτωρ του MIT και επικεφαλής των ερευνών στο National Human Genome Research Institute στο Μέριλαντ των ΗΠΑ, Julie Segre, ειδικεύεται στα βακτήρια και τους μύκητες που ζουν στο ανθρώπινο δέρμα και στην προστασία τους. «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα βακτήρια του εντέρου τους και διαφορετικά αυτά του δέρματός τους. Από τη μια επιδιώκουν να τρώνε γιαούρτι με προβιοτικά για να ενισχύουν την πανίδα του εντέρου τους και από την άλλη χρησιμοποιούν προϊόντα που καταστρέφουν την πανίδα του δέρματός τους», δηλώνει. Εδώ και κάποια χρόνια κυκλοφορούν στην αγορά σκευάσματα, κυρίως γαλακτώματα, τα οποία σέβονται το μικροβίωμα του δέρματος και το ενισχύουν με προσθήκη προβιοτικών. «Απευθύνονται κυρίως σε άτομα που έχουν πρόβλημα με την ανοχή του δέρματός τους, μπορεί να έχουν ατοπική δερματίτιδα, ξηροδερμία ή να πάσχουν από καταστάσεις που απαιτούν συχνή λίπανση του δέρματος. Επιπλέον, τα προβιοτικά δημιουργούν και μία ασπίδα άμυνας έναντι ασθενειών σε ανθρώπους με μειωμένο μικροβίωμα», εξηγεί ο κ. Ζολώτας.
Ασυνήθιστη, οικολογικά συνειδητοποιημένη ή ακραία η αποχή του Hamlin από το ντους και οι απόψεις που αναλύει στο βιβλίο του, σίγουρα δεν μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι το να απολαμβάνουμε ένα μπάνιο, να ενυδατώνουμε και να αρωματίζουμε το σώμα μας δεν είναι μόνο θέμα υγείας ή υγιεινής αλλά ένδειξη σεβασμού προς στους άλλους αλλά και μια από τις σημαντικότερες τελετουργίες φροντίδας και αγάπης για τον εαυτό μας. Και ως τέτοια δεν θα μπορούσαμε να τη βγάλουμε από την ημέρα μας. Ιδιαίτερα σε δύσκολες και στρεσογόνες εποχές όπως η σημερινή.
Περισσότερες wellness ιδέες:
