«Κανέναν άντρα συνάδελφο δεν τον ρωτούν πώς είναι να κάνει stand up comedy επειδή είναι άντρας, οπότε το θεωρώ ξεπερασμένο να ρωτούν εμάς. Δεν υπάρχει πλέον διαφορά στην αντιμετώπιση του κοινού απέναντι σε μια γυναίκα κωμικό. Η αντιμετώπιση ήταν παράξενη παλιότερα, αλλά και πάλι όχι από το κοινό, αλλά από τους ανθρώπους που είχαν τους χώρους που μας φιλοξενούσαν. Πλέον δεν υπάρχουν διαφορές. Αν είσαι καλός ή καλή, γελάει ο κόσμος». Έτσι ξεκινάει η κουβέντα. Με τα λόγια της Χρύσας Κατσαρίνη. Μαζί της συμφωνεί και η Χριστίνα: «Συμβαίνει ό,τι και σε έναν οποινοδήποτε άλλο κλάδο. Εμείς τυγχάνει να είμαστε κωμικοί». Τι είναι όμως ένα κωμικός; «Το πιο δύσκολο είναι να καταλάβει ο πολύς κόσμος ότι είμαστε κωμικοί και αυτό είναι μια τέχνη που είναι και δουλειά. Μέσα από αυτήν πρέπει να μπορώ να πληρώνω το νοίκι μου”. Η Χρύσα πιστεύει πως αυτό είναι πιο δύσκολο για τους καλλιτέχνες: “Η τέχνη δεν είναι χόμπι. Είναι εκνευριστικό που πολλές φορές με ρωτούν “με τι ασχολείσαι;”, τους απαντάω ότι είμαι κωμικός και με ρωτούν ξανά “και τι δουλειά κάνεις;”. Και δεν το κάνουν ειρωνικά οι άνθρωποι. Υπάρχει ακόμα αυτό το κενό μεταξύ τέχνης και βιοπορισμού. Αν τους απαντούσα “γιατρός”, δεν θα έκαναν την επόμενη ερώτηση. Η τέχνη μας είναι η δουλειά μας», καταλήγει. Η Χριστίνα προσθέτει: «Το stand up έχει να κάνει με το πώς δομείς ένα υλικό πάνω στη σκηνή. Έχει να κάνει με τον σεβασμό προς τον κόσμο που έρχεται να σε δει πληρώνοντας εισιτήριο. Υπάρχει μια ολόκληρη αξία γύρω από όλη τη διαδικασία. Δεν είναι μόνο το ποσό που θα πληρωθείς. Είναι μια αλυσίδα πραγμάτων που αφορά εμάς τους καλλιτέχνες, το κοινό, τους συναδέλφους, ολόκληρη τη σκηνή». Πάντα, βέβαια, στόχος είναι να γελάσει το κοινό. «Μα, φυσικά» λέει η Χρύσα και συνεχίζει: «Αν καταφέρουμε, όμως, μέσα από αυτά που λέμε να περάσουμε κάτι όμορφο, μια όμορφη ιδέα και αξίες, ακόμη καλύτερα. Δεν το εννοώ με politically correct όρους, αλλά με ανθρώπινους. Να περνάμε ωραία μηνύματα. Δεν είναι πάντα αυτός ο στόχος, αλλά όταν συμβαίνει είναι πολύ όμορφο και τρυφερό. Δεν γράφω κείμενα νομίζοντας ότι θα αλλάξω τον κόσμο, γράφω κείμενα ως κωμικός και όταν προκύπτει κάτι όμορφο λέω “Α, τι ωραία που θα ακουστεί και αυτό στην παράσταση”».
Φωτογράφος: Νικόλ Μπαρτζώκα, D-TALES CREATIVE AGENCY, styling: Βίβιαν Ρουβέλα, Μακιγιάζ: Πωλίνα Μαλλιτάκη, Μαλλιά: Κωνσταντίνος Σακκάς/D-ΤALES CREATIVE AGENCY
Επίσης, η Χριστίνα πιστεύει ότι αυτό που φέρει κάποιος στη σκηνή είναι κάτι πολύ δικό του, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. «Δεν γίνεται να μην ανεβαίνουν μαζί σου στη σκηνή στοιχεία της ταυτότητάς σου: από το ότι είσαι γυναίκα μέχρι το ότι έχεις μεγαλώσει στην επαρχία. Ο καθένας φέρει τον εαυτό του σαν βίωμα, σαν εμπειρία πάνω στη σκηνή και αυτό από μόνο του πολλές φορές δημιουργεί δυναμικές. Αλλά είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι κάνουμε κωμωδία και όχι πολιτική. Ακόμα και αν εγώ κάνω αστεία για βούρτσες, παραμένω μια λεσβία στη σκηνή. Αυτό δεν αλλάζει. Αλλά δεν χρειάζεται να λέω αστεία για λεσβίες για σαράντα λεπτά. Δεν το έχει ανάγκη κανείς μας. Φέρω το κομμάτι της ταυτότητας που μου αναλογεί. Δεν νιώθω εκπρόσωπος κανενός», παραδέχεται η Χριστίνα. Η Χρύσα το κάνει πιο σαφές: «Στη σκηνή, φυσικά φέρεις και ό,τι πρεσβεύεις. Εγώ στην παράστασή μου δεν κάνω πολιτική σάτιρα, αλλά μέσω των social media, όλοι ξέρουν τις πολιτικές μου πεποιθήσεις». Υπάρχει, βέβαια, και η έμφυλη διάσταση σε αυτό. «Ο κάθε άνθρωπος που ανεβαίνει στη σκηνή έχει ένα προσωπικό βάρος. Τυγχάνει οι γυναίκες αυτό το βάρος να το κουβαλούν πιο βαριά. Όχι να το έχουν οι ίδιες. Να το φορτώνονται λίγο παραπάνω. Γιατί, μην ξεχνάμε ότι η αντικειμενική ματιά είναι η αντρική ματιά, πάντα. Όσο η κοινωνία παραμένει άνιση, αυτό το βάρος θα το κουβαλάμε. Έχουμε να κάνουμε catch up πολλά χρόνια στα οποία δεν ήμασταν καν οι γυναίκες στον εργασιακό χάρτη. Τρέχουμε έναν μαραθώνιο στον οποιοδήποτε εργασιακό χώρο, είτε κάποια είναι εργάτρια, είτε επιστημόνισσα. Δεν υπάρχει απάντηση για το πώς θα αλλάξει όλο αυτό. Μπορούμε να δημιουργούμε χώρους, με όρους σωματείου, διεκδικήσεις και όρους πολιτειακούς», λέει η Χριστίνα. Η Χρύσα τη συμπληρώνει: «Η αλήθεια είναι πως τρέχουμε να καλύψουμε μια διαφορά. Δεν θα προλάβει η δική μας γενιά να την καλύψει. Είναι τεράστια. Παλεύουμε όχι μόνο μαζικά, αλλά και ατομικά. Καθεμία με τον τρόπο της. Παλεύουμε να καλύψουμε ένα κενό που δεν υπάρχει μόνο στον δικό μας χώρο. Δεν εκπροσωπούμε όλες τις γυναίκες, ούτε καν όλες τις γυναίκες κωμικούς. Καθεμία είναι αυθύπαρκτη και αυτόφωτη. Κουβαλάμε ό,τι πρεσβεύουμε, ό,τι πιστεύουμε, τις δικές μας αξίες και ιδεολογίες και ως εκεί». Η Χριστίνα βάζει στο συλλογισμό και κάτι ακόμα: «Όσο αφορά τη γυναικεία ταυτότητα στο σύνολό της, μην ξεχνάμε ότι έχουμε να επιτελέσουμε ρόλους και κοινωνικά, πέρα από την εργασία μας, ακριβώς επειδή είμαστε γυναίκες. Για παράδειγμα, έχω την ευθύνη του μπαμπά μου. Επίσης, δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα με δυο παιδιά να κάνει τέχνη στην Ελλάδα σήμερα. Υπάρχει ένα βαρύ κοινωνικό κενό. Το αν υπάρχει σεξισμός στη σκηνή περνάει σε δεύτερο επίπεδο. Γιατί, πριν από όλα, το πρόβλημα είναι συστημικό». Η Χρύσα συμπληρώνει: «Και είναι πάντα ταξικό το πρόβλημα που πρέπει να λυθεί. Μετά έρχεται ο σεξισμός, η ομοφοβία που χαρακτηρίζει μια κοινωνία».
Τι θα άλλαζαν όσον αφορά τη κωμωδία; «Στο μέλλον θα ήθελα ο κόσμος να μη γελάει με κακοποιητικά αστεία. Να σταματήσουν οι άνθρωποι να δίνουν τα λεφτά τους σε τέτοιο χιούμορ. Το άλλο είναι να μπουν στην κωμωδία άνθρωποι με διαφορετικές φωνές. Και, φυσικά, να μπορούμε όλοι οι κωμικοί να πληρώνουμε το νοίκι μας». Έχει δίκιο η Χριστίνα, λέει η Χρύσα και συνεχίζει: «Όσο περισσότερες φωνές μπουν στην κωμωδία τόσο πιο εύκολο θα είναι να αποδεχτούμε τις διαφορές. Πολλές φορές δεν γνωρίζουμε τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει μια μειονότητα. Η κωμωδία μπορεί να γίνει το μέσο μεταφοράς αυτών των προβληματισμών. Έτσι, ο κόσμος μπορεί να μάθει τι μπορεί να αντιμετωπίζει ένας μετανάστης, μια τρανς γυναίκα, ή ένας τρανς άντρας. Αυτό θα μπορούσε να κάνει μια κοινωνία πιο τρυφερή απέναντι σε μια μειονότητα. Η κωμωδία έχει αυτή τη μαγεία. Μπορεί να μεταφέρει πολύ σκληρές αλήθειες και να τις εξανθρωπίσει. Όσες περισσότερες φωνές μπουν, τόσο καλύτερα για την ίδια την κωμωδία και την κοινωνία. Και αυτό θα οδηγήσει και κάπου αλλού: δεν θα γελάμε πια με κακοποιητικά αστεία. Θα έχεις ακούσει αυτούς τους προβληματισμούς, τις αντιλήψεις και δεν θα γελάς πια με κάτι που θα μπορούσε να πληγώσει».
Τι γίνεται όμως με το τραύμα και τον κωμικό που το φέρει πάνω στη σκηνή; «Το να μετουσιώνεις ένα τραύμα σε κωμωδία είναι θεραπευτικό. Γιατί το απομυθοποιείς. Όσο είναι μέσα στο μυαλό σου, μεγαλώνει. Όταν αυτό μετατρέπεται σε γέλιο, τότε μπορείς να αντιληφθείς ότι είναι διαχειρίσιμο. Οπότε, ναι, για εμένα το stand up έχει γίνει θεραπευτικό με έναν τρόπο. Δεν το κάνω γι’ αυτόν το σκοπό, δεν το κάνω σαν ψυχανάλυση, αλλά λειτουργεί». Η Χριστίνα είναι επιφυλακτική: «Για να λειτουργήσει έτσι η κωμωδία, για να φέρω δηλαδή εγώ κάτι τραυματικό πάνω στη σκηνή, πρέπει να πρώτα να το έχω λύσει. Όχι να το έχω θεραπεύσει απαραίτητα, αλλά να το έχω τοποθετήσει κάπου ασφαλές μέσα μου». Η Χρύσα προσθέτει: «Το να το μεταφέρεις στη σκηνή δεν είναι θεραπευτικό από μόνο του, είναι απελευθερωτικό». Η Χριστίνα επισημαίνει: «Πολλές φορές υπάρχει η ανάποδη πορεία. Αναπτύσσεις χιούμορ λόγω του τραύματος και δεν κάνεις χιούμορ με το τραύμα».
Τι πιστεύουν για τη σκηνή του stand up comedy στην Ελλάδα; «Δεν πιστεύω ότι ζούμε τη χρυσή μας εποχή. Έχουμε σίγουρα ανοδική πορεία, αλλά και πάρα πολύ δρόμο ακόμα. Γίνεται πολύ ωραία δουλειά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Snatch, το comic club που έχει δημιουργήσει η Χριστίνα, που είναι πρωτοπόρο για την Ελλάδα. Είμαι πολύ περήφανη για εκείνη. Δίνει χώρο σε κωμικούς που μέχρι στιγμής δεν έχουμε συνηθίσει να ακούμε τη φωνή τους, τις εμπειρίες, το χιούμορ τους στην προκειμένη περίπτωση. Επιτέλους, ακούμε και διαφορετικές ιστορίες. Διαφορετικούς φόβους, σκέψεις. Είναι πολύ σημαντικό και θα διευρύνει και τον ορίζοντα της ίδιας της σκηνής, αλλά και του κοινού. Έχει μια αλληλεγγύη αυτό το εγχείρημα». Η Χριστίνα ανταποδίδει τα καλά λόγια: «Με τη Χρύσα δουλεύουμε μαζί και έχουμε στηρίξει η μια την άλλη αρκετές φορές. Έρχεται, για παράδειγμα, στο Snatch και δεν δέχεται να πληρωθεί. Η αλληλεγγύη, όμως, που έχουμε ανάγκη είναι πέρα από αυτό. Έχει σημασία ακόμη και αν δεν είχαμε δουλέψει με τη Χρύσα αν ήξερα ότι είχε ανάγκη να την στήριζα. Η αλληλεγγύη δεν είναι κάτι που χτίζεται. Υπάρχει λίγο μέσα στον καθένα μας. Γιατί μπορεί να χρειαστεί να είσαι αλληλέγγυος με αυτόν που δεν συμπαθείς καθόλου. Η αλληλεγγύη δεν εξαρτάται ακριβώς από το ποιος είναι ο άλλος. Είναι πολύ παραπάνω από το ότι εγώ με τη Χρύσα είμαστε συναδέλφισσες, φίλες και βοηθάμε η μια την άλλη». Η Χρύσα είναι ξεκάθαρη ότι η αλληλεγγύη είναι απαραίτητη στις μέρες μας: «Σήμερα, σε τόσο σκληρές εποχές που η τέχνη βάλλεται κατά το δοκούν, είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι έχουμε ο ένας τον άλλο και η μια την άλλη, το ένα το άλλο», καταλήγει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ.
