Από τη Νάνσυ Καλλικλή
Πριν από λίγες εβδοµάδες η ηθοποιός Gillian Anderson προέτρεψε από τον λογαριασµό της στο Ιnstagram τις γυναίκες όλου του κόσµου να µοιραστούν µαζί της τις φαντασιώσεις τους. «Οι πιο µύχιες φαντασιώσεις και οι πιο κρυφοί µας φόβοι είναι κλειδωµένα µέσα µας, µέχρι να συναντήσουµε κάποιον που έχει το κλειδί. Ορίστε, λοιπόν, το δικό σας κλειδί», λέει στο βίντεο που δηµοσίευσε στις αρχές Φεβρουαρίου. Η ίδια δήλωσε πως πενήντα χρόνια µετά την κυκλοφορία του βιβλίου της Nancy Friday My Secret Garden: Women’s Sexual Fantasies (Ο µυστικός µου κήπος: οι γυναικείες σεξουαλικές φαντασιώσεις [δεν έχει µεταφραστεί από κάποιον ελληνικό εκδοτικό οίκο]), σκοπεύει να ξαναπιάσει το θέµα των γυναικείων φαντασιώσεων, γράφοντας την αντίστοιχη εκδοχή για τον 21ο αιώνα. Η ιδέα τής ήρθε κατά την προετοιµασία της για τον ρόλο της Jean Milburn, της απίθανης και απελευθερωµένης σεξολόγου στη σειρά Sex Education, για τις ανάγκες του οποίου διάβασε το βιβλίο της Friday.
Καθόλου τυχαία, το My Secret Garden εκδόθηκε για πρώτη φορά στα επαναστατηµένα και απελευθερωµένα ’70s και µέσα στις δεκαετίες αγκαλιάστηκε από εκατοµµύρια γυναίκες, γιατί πολύ απλά έδωσε φωνή στη γυναικεία επιθυµία, έπειτα από αιώνες ενοχών, καταπίεσης και σιωπής. «Εξακολουθούν οι γυναίκες να παραµένουν σιωπηλές; Υποθέτω ότι αυτό είναι ένα από τα πράγµατα που θα ανακαλύψουµε. Ελπίζω ότι οι φωνές σας, από διαφορετικές εθνικότητες και υπόβαθρα, θα ρίξουν φως στο πόσο µακριά έχουµε φτάσει από το 1973», γράφει η Anderson σε άρθρο της στον ξένο Τύπο και το µόνο σίγουρο είναι πως το θέµα των γυναικείων φαντασιώσεων παραµένει έως και σήµερα καυτό όσο και η φλόγα της ηδονής.
«Ο Μυστικός μου Κήπος» σε εκατομμύρια εκδοχές
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια γυναίκα επιχειρεί, όπως τώρα η Gillian Anderson, να συνεχίσει την κληρονομιά της Nancy Friday. Το 2013, σαράντα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του My Secret Garden: Women’s Sexual Fantasies, η Βρετανίδα Emily Dubberley, ψυχολόγος και συγγραφέας 25 βιβλίων με θέμα το σεξ, τον έρωτα και τις σχέσεις, εξέδωσε το βιβλίο Garden of Desires: The Evolution of Women’s Sexual Fantasies (Ο κήπος των επιθυμιών: η εξέλιξη των γυναικείων φαντασιώσεων, εκδ. Black Lace). Δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία του πρώτου μέρους του 50 Αποχρώσεις του Γκρι, η Dubberley θέλησε να δει πώς είχαν διαμορφωθεί πλέον έπειτα από τόσες δεκαετίες οι γυναικείες φαντασιώσεις, συνθέτοντας στη δική της έκδοση αληθινές μαρτυρίες εκατοντάδων γυναικών, όπως είχε κάνει και η Friday. Το αν το βιβλίο της Gillian Anderson θα έχει να προσθέσει κάτι έπειτα από αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν δεν είναι σίγουρο. Είναι σίγουρο, όμως, ότι ο μυστικός κήπος μπορεί να έχει εκατομμύρια εκδοχές, όσες είναι και οι γυναίκες στον πλανήτη. Ελπίζουμε ότι ο ελληνικός εκδοτικός κόσμος θα αγκαλιάσει αυτή την τρίτη προσπάθεια ώστε να ακουστεί χωρίς φίλτρα η θηλυκή φωνή της επιθυμίας και της ηδονής, μεταφράζοντας και στη γλώσσα μας αυτό το τρίτο βιβλίο-ντοκουμέντο των γυναικείων φαντασιώσεων.
A Room of One’s Own
Τι συµβαίνει, λοιπόν, στις πιο σκοτεινές γωνιές του µυαλού και του κορµιού της γυναίκας του 21ου αιώνα; Παρ’ όλη την απελευθέρωση της εποχής που διανύουµε, εξακολουθούν οι φαντασιώσεις να θεωρούνται ταµπού για πολλούς; Σύµφωνα µε την αµερικανική πλατφόρµα Hims & Hers και την έρευνα µε τίτλο Let’s Talk About Sex: The 2022 Report, για ένα θέµα τόσο καυτό όσο είναι το σεξ, που οι αναζητήσεις γι’ αυτό ξεπερνούν τα 11 δις, δηλαδή ακόµα και τον πληθυσµό της Γης, είναι παράδοξο το ότι ακόµα επικρατεί µια µυστικοπάθεια γύρω από αυτό: «Το 1/3 των Αµερικανίδων έχει κάποιο σεξουαλικό βοήθηµα για το οποίο ο σύντροφός τους δεν γνωρίζει», λένε τα αποτελέσµατα της έρευνας. Η δρ Σµαρούλα Κυριαζίδη, σεξολόγος, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια σεξουαλικών δυσλειτουργιών, δίνει τον παλµό στη δική µας πλευρά του Ατλαντικού: «Οι Ελληνίδες πλέον µιλάνε περισσότερο για τις φαντασιώσεις τους, είναι πιο ανοιχτές. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι άντρες ήταν πιο παραστατικοί, ενώ οι γυναίκες δεν έδιναν τόσες λεπτοµέρειες σχετικά µε τις φαντασιώσεις τους. Σήµερα τα πράγµατα δείχνουν να έχουν αλλάξει. Αυτό έχει, βέβαια, να κάνει και µε την ιδιοσυγκρασία κάθε γυναίκας. Υπάρχουν γυναίκες πιο γλαφυρές, άλλες τις χαρακτηρίζει µια συστολή -χαρακτηριστικό ούτως ή άλλως πιο γυναικείο-, αλλά γενικά είναι πιο εκδηλωτικές», τουλάχιστον όσον αφορά την αποκάλυψη των ερωτικών τους σκέψεων στον ψυχολόγο.
Στους συντρόφους µας, όµως, µιλάµε για όσα κατακλύζουν το µυαλό µας και ξυπνούν την ηδονή στο σώµα µας; Με εκείνους που µοιραζόµαστε το κρεβάτι, αλλά και το κορµί µας, άραγε τολµάµε να µοιραστούµε τις φαντασιώσεις µας; «Το ότι π.χ. µεγαλύτερο ποσοστό γυναικών πειραµατίζεται µε τη σεξουαλικότητά του από ό,τι την προηγούµενη πενταετία ή δεκαετία είναι δεδοµένο», αναφέρει η ειδικός. Όµως το ότι πλέον πολλές γυναίκες έχουν κάποιο βοήθηµα, κι ας µην το αναφέρουν στους ή στις συντρόφους τους, δεν είναι αναγκαστικά κακό, σύµφωνα µε την δρα Κυριαζίδη. «Κάποια πράγµατα», εξηγεί η ίδια, «δεν πειράζει να παραµένουν κεκλεισµένων των θυρών. Κάθε γυναίκα, όπως και κάθε άνθρωπος, χρειάζεται έναν ψυχικό προσωπικό χώρο, στον οποίο ο άλλος δεν έχει πρόσβαση. Και αυτό είναι πολύ σηµαντικό ακριβώς για να δουλέψει η φαντασίωση. Ένα µέρος της φαντασίωσης είναι να παραµένει κρυφή, κάτι που το γνωρίζω µόνο εγώ. Αν είναι δηµόσια, χάνει ένα κοµµάτι από τη λάµψη της, κάτι από τη δύναµή της».
Μεγάλη µερίδα των ειδικών στέκεται στο ότι αποκαλύπτοντας στον ή στη σύντροφό µας τις πιο κρυφές µας σκέψεις, ενισχύεται το δέσιµο του ζευγαριού, δηµιουργώντας έναν ακόµα πιο ισχυρό συνδετικό κρίκο µεταξύ των ατόµων. «Υπάρχουν όµως πολλές περιπτώσεις που η αφοπλιστική ειλικρίνεια, όσον αφορά τη φαντασίωση, διαλύει τη σχέση», τονίζει η ειδικός και συνεχίζει: «Το θέµα είναι πώς αυτή η αποκάλυψη θα έρθει µέσα στη σχέση, αν θα τη βοηθήσει, σε ποιο σηµείο της σχέσης θα έρθει. Έχει να κάνει µε το τάιµινγκ, το πότε µοιράζεται κανείς µε τον/τη σύντροφό του τις ερωτικές σκέψεις του, γιατί συχνά προκύπτουν συναισθήµατα ανταγωνισµού, ζήλιας και αρκετά ερωτηµατικά: ”Γιατί µου το είπε τώρα αυτό;” ή “για ποιον λόγο χρειάζεται κάτι τέτοιο για να ερεθιστεί;”. Αλλά, κυρίως, έχει να κάνει µε τον χαρακτήρα του άλλου. Ένας άντρας που είναι πολύ ζηλιάρης, ακούγοντάς µας να του λέµε ότι έχουµε φαντασίωση µε έναν συνάδελφο ή ότι για να τελειώσουµε µάς σκεφτόµαστε σε τρίο µε έναν άλλον άντρα, µάλλον δεν θα αντιδράσει πολύ καλά. Και µόνο δηµιουργώντας του την εικόνα, προκύπτουν άλλα ζητήµατα. Ο σκοπός είναι η φαντασίωση να ερεθίσει και τους δύο. Αν τον έναν τον ερεθίζει και στον άλλον δηµιουργεί ζητήµατα σεξουαλικής δυσλειτουργίας, δεν έχει νόηµα. Εκεί είναι χρήσιµη η φειδωλή διάθεση».
Φαντασίωση ή/και πραγµατικότητα;
«Είναι σηµαντικό να γίνει ο εξής διαχωρισµός», τονίζει η δρ Κυριαζίδη. «Η φαντασίωση είναι µια ενδοψυχική εικόνα, την οποία δηµιουργεί το άτοµο για να µπορέσει να ερεθιστεί πρώτα ψυχικά και µετά σωµατικά. Και είναι πολύ διαφορετική από το να κάνει κανείς τη φαντασίωσή του πραγµατικότητα. Πολλοί µπερδεύονται νοµίζοντας ότι ”αφού µου το είπε, θέλει και να το κάνουµε, θέλει να πειραµατιστούµε”, αλλά δεν είναι πάντα έτσι», καταλήγει η ίδια.
Άλλωστε, φαίνεται πως όσα φαντασιωνόµαστε εµείς οι γυναίκες όταν κλείνουµε τα µάτια είναι πολύ διαφορετικά και σαφώς διαχωρισµένα από εκείνα που θέλουµε να κάνουµε κάτω από τα σκεπάσµατα. Ερευνητές από το Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας και την Ψυχιατρική Κλινική Philippe-Pinel του Μόντρεαλ δηµοσίευσαν µια µελέτη στο επιστηµονικό περιοδικό Journal of Sexual Medicine, σύµφωνα µε την οποία, µολονότι πολλές γυναίκες περιέγραψαν στους ειδικούς ακραίες ερωτικές φαντασιώσεις, δήλωσαν ότι δεν επιθυµούν να τις πραγµατοποιήσουν. Είναι άλλο πράγµα η φαντασίωση και άλλο η ερωτική επιθυµία. Και η αλήθεια είναι ότι, σε αντίθεση µε τους άντρες, περισσότερο µας διεγείρει µια κατάσταση, παρά συγκεκριµένες και µεµονωµένες πράξεις στο κρεβάτι ή οπουδήποτε αλλού. Διαβάζοντας κανείς τις ανώνυµες επιστολές που έστειλαν όλες εκείνες οι γυναίκες στη Nancy Friday, είναι ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες λατρεύουµε να στήνουµε µε το µυαλό µας ηδονικά σενάρια. Πέντε δεκαετίες µπροστά, στο σήµερα, η δηµιουργός της ερωτικής εφαρµογής Quinn, Caroline Spiegel, επιβεβαιώνει ότι αυτό που µας εξιτάρει περισσότερο είναι διαχρονικό: είναι οι ιστορίες στις οποίες µας φανταζόµαστε. Άλλοτε να κυριαρχούµε και άλλοτε να υποτασσόµαστε στα χέρια οικείων ή αγνώστων, άλλοτε µόνες και άλλοτε µε έναν ή περισσότερους παρτενέρ, γυναίκες, άντρες ή άτοµα διεµφυλικά, σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους, κατά κανόνα οι φαντασιώσεις µας είναι πλασµένες µέσα σε µια ιστορία. «Κοιτάζοντας τα στατιστικά του Quinn», αποκαλύπτει η Spiegel, «είδαµε ότι οι χρήστριες προτιµούν το περιεχόµενο που έχει υπόθεση, λεπτοµέρειες και συναίσθηµα. Οι γυναίκες που χρησιµοποιούν το Quinn επιθυµούν το σεξ µιας φανταστικής ζωής ή κατάστασης και όχι τη φαντασίωση κάποιας συγκεκριµένης πράξης».
Συνεχίζοντας την κληρονομιά της Nancy Firday
Δεν είναι καθόλου σπάνιο μια φαντασίωση, όσο δική μας κι αν είναι, να μας σοκάρει, σηκώνοντας μέσα μας ένα τσουνάμι από ντροπή και ενοχές. «Πολύ συχνά συμβαίνει τη μια στιγμή να φαντασιωνόμαστε και το αμέσως επόμενο λεπτό να αναρωτιόμαστε “τι μου συμβαίνει;”, “γιατί το σκέφτηκα αυτό;”, “είμαι ανώμαλη;”», επισημαίνει η σεξολόγος, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια δρ Σμαρούλα Κυριαζίδη. «Τα άτομα σε αυτές τις περιπτώσεις μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο: το σκέφτομαι για να ερεθιστώ γιατί διαφορετικά δεν μπορώ να κορυφώσω, δεν το μοιράζομαι γιατί θα ντροπιαστώ, άρα το κρατάω για εμένα, φοβούμενη ότι ο άλλος θα μου πει “τι έχεις μέσα σου, τι είναι αυτό που μου λες;”». Κρίνουμε και κατακρίνουμε τον εαυτό μας, λογοκρίνουμε τις ερωτικές μας σκέψεις και ψαλιδίζουμε τη φαντασία μας. Χωράνε όμως «πρέπει» και «δεν πρέπει» στις φαντασιώσεις; «Κανένα απολύτως», απαντά η ειδικός και συνεχίζει: «Στη φαντασίωση μπορεί καθένας και καθεμία μας να σκεφτεί ό,τι θέλει για να τον ερεθίσει, αρκεί να το κρατήσει σε επίπεδο φαντασίωσης. Όταν η φαντασίωση γίνεται πράξη, τότε είναι που μπορεί να προκύψουν ζητήματα».
Audio erotica: Είναι απλώς πορνό σε ηχητική µορφή;
Η Quinn είναι µία από τις πολλές εφαρµογές που έκαναν την εµφάνισή τους µε το ξέσπασµα της πανδηµίας, παρέχουν ηχητικό ερωτικό περιεχόµενο και φαίνεται ότι είναι η τάση ειδικά στους κύκλους των πιο νέων κοριτσιών, που τότε βρέθηκαν µακριά από τους συντρόφους τους ή µε πολύ λιγότερες ευκαιρίες να γνωρίσουν κάποιον. Το audio erotica είναι, σύµφωνα µε κάποιους, το wellness trend που δηµιουργήθηκε στην καραντίνα και που οι γυναίκες το αγκάλιασαν, καθώς τους επιτρέπει να φορέσουν τα ακουστικά τους και να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη, ακούγοντας ερωτικές ιστορίες. Στην εφαρµογή Ferly µπορεί κανείς να ακούσει πικάντικες ιστορίες σχεδιασµένες για να σε βάλουν στο κλίµα, µε παιχνίδια σόλο ή µε συντρόφους και αφηγητή είτε γυναίκα είτε άντρα. Σχεδιάστηκε, όπως λένε οι δηµιουργοί της, σε συνεργασία µε σεξολόγο, «µε βάση τους τρεις πυλώνες του σεξουαλικού well-being: την απόλαυση, την αυτοπεποίθηση και την υγεία». Η Gina Gutierrez δηµιούργησε το Dipsea, µε ιστορίες διάρκειας 5’-20’ θέλοντας, όπως έχει δηλώσει, να βοηθήσει ώστε η σεξουαλικότητα να µπει στην ίδια κατηγορία αυτοφροντίδας µε την άσκηση και τον διαλογισµό, και οι χρήστριες «να νιώσουν πιο συντονισµένες µε το σώµα τους, πιο δεµένες µε τους/τις συντρόφους τους, πιο πολύ ο εαυτός τους. Να καταλάβουν τι τους αρέσει και να ανοιχτούν στην αυτοανακάλυψη». H ίδια συνεχίζει λέγοντας: «Το πιο πιθανό είναι να σε έχουν διδάξει κάποια πράγµατα για το σεξ που δεν σε εξυπηρετούν: ότι πρέπει να ντρέπεσαι για τις επιθυµίες σου ή ότι το σεξ είναι ουσιαστικά ένας αγώνας δρόµου µε σκοπό τον οργασµό, αναγκαστικά παρέα µε τον σύντροφό σου. Το Dipsea ξαναγράφει το σενάριο, αποπρογραµµατίζει αρνητικές πεποιθήσεις και θέτει νέα στάνταρ για τη ζωή και τις σχέσεις των γυναικών. Στο Dipsea έχουµε δύο “πιστεύω”: πρώτον, σου αξίζει να νιώθεις καλά µε το σώµα σου, να ζεις χωρίς ενοχές, να δηλώνεις τις προτιµήσεις σου, να θέτεις τα όριά σου και να το απολαµβάνεις. Το δεύτερο είναι ότι οι ιστορίες έχουν δύναµη. Φωτίζουν τα κοµµάτια του εαυτού σου µε τα οποία ίσως έχεις χάσει την επαφή, σου δίνουν καινούριες ιδέες και βάζουν φωτιά στη φαντασία σου».
Σε µια εποχή που για το 1/3 των νέων η σεξουαλική εκπαίδευση έρχεται µέσα από την πορνογραφία, σύµφωνα µε την έκθεση Let’s Talk About Sex: The 2022 Report, αλλά και πολλές άλλες έρευνες παγκοσµίως, αυτές οι καινούριες ερωτικές εφαρµογές ίσως αποτελούν δείκτη µιας ανατροπής. Αν µέχρι τώρα τόσοι νέοι άνθρωποι εκπαιδεύονται στο σεξ και διαµορφώνουν τον ερωτικό τους ψυχισµό σύµφωνα µε τη στρεβλή εικόνα της βιοµηχανίας του πορνό, ενδεχοµένως πλέον εµείς οι γυναίκες να στρεφόµαστε σε πιο υγιείς πρακτικές, επιστρατεύοντας τη δική µας φαντασία, έστω και µε τη βοήθεια µιας ιστορίας που ακούµε από το κινητό.
Εξερευνώντας χωρίς ενοχές το ανεξάντλητο πεδίο των φαντασιώσεων, γνωρίζουµε καλύτερα τον ίδιο µας τον εαυτό. «Αρκετοί δεν επιθυµούν να αναλύουν κάτι που συµβαίνει στο ηµίφως του µυαλού τους, από φόβο µήπως χαθεί η δύναµη της διέγερσης», γράφει στο βιβλίο του Ερωτικές Επιθυµίες και Φαντασιώσεις (εκδ. Κέλευθος), ο ψυχολόγος και ψυχαναλυτής dr Michael J. Bader. «Η ανάλυση, όµως, όχι µόνο δεν µειώνει τη διέγερση, αλλά βοηθάει και τις δυσλειτουργικές όψεις της να κατανοηθούν». «Στην ψυχοθεραπεία», εξηγεί η δρ Κυριαζίδη, συχνά ζητάµε να µας µιλήσουν για τις φαντασιώσεις, για να δούµε τι ερεθίζει ψυχικά το άτοµο, να το καταλάβουµε καλύτερα και να δουλευτούν πράγµατα. Αν κάτι είναι παράξενο ή ιδιαίτερο αναφορικά µε τον ψυχισµό του, µπορεί µέσω αυτού να δουλευτεί. Αν, για παράδειγµα, η θεραπευόµενη βλέπει στη φαντασίωσή της µια άλλη γυναίκα, τότε θα εξετάσουµε µαζί τις σχέσεις της µε τις γυναίκες γενικότερα». Κατ’ αυτή την έννοια, αν το σεξ µάς βοηθά να συνδεθούµε µε τον/τη σύντροφό µας, οι φαντασιώσεις µας µας φέρνουν πιο κοντά στον ίδιο µας τον εαυτό. Ή, όπως έχει δηλώσει ο κριτικός κινηµατογράφου Τάσος Θεοδωρόπουλος, «η φαντασίωση µπορεί να σε οδηγήσει στα µεγάλα σκοτάδια σου, αλλά και στην απελευθέρωση δικών σου κοµµατιών, που πάντα ήθελες να κάνεις, αλλά ποτέ δεν είχες τολµήσει».
Εικονγράφιση: Sammy Slabbinck
