«Γνωριστήκαμε μέσω των βιβλίων, είναι κάτι που αγαπάμε πολύ και μας συνδέει. Μοιραζόμαστε κάποια κοινά βιώματα και τα συζητάμε πολλές φορές με αφορμή τη λογοτεχνία. Θέλουμε να δούμε τις φίλες μας να καταφέρνουν τους στόχους τους, δεν κρίνουμε η μία την άλλη. Ένα καλό βιβλίο μπορεί να φέρει τους ανθρώπους κοντά. Εμάς μας έφερε κοντά η αγάπη για τη συγγραφή και τη λογοτεχνία, κάναμε φιλίες που θα αντέξουν και αυτό το εκτιμάμε και το προστατεύουμε», λέει η Φαίδρα και συνεχίζει: «Θέλω να υπάρχει και κοινωνικοπολιτικός σχολιασμός, να μιλάμε για θέματα που μας αφορούν, άσχετα αν είναι σε μορφή μυθιστορήματος ή δοκιμίου. Προσπαθώ να διαβάζω περισσότερο γυναίκες συγγραφείς, γιατί θέλω να δω την οπτική τους. Έχω βαρεθεί να διαβάζω για βιώματα αντρών. Όχι ότι δεν είναι σημαντικά, απλώς πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να ακούσουμε και από τις γυναίκες περισσότερα. Είναι σημαντικό να επιλέγουμε και εμείς το γυναικείο βίωμα. Πρέπει να μάθουμε η μία από την άλλη, να μάθουμε για ζωές διαφορετικές από τις δικές μας. Υπάρχει “ιεραρχία” ανάμεσα στις γυναίκες. Δεν έχουμε όλες τα ίδια βιώματα, κάποιες είναι πιο προνομιούχες από τις άλλες. Ανάπηρα άτομα, μη λευκές, χαμηλότερες τάξεις, είναι φωνές που πρέπει να ακουστούν πρώτα απ’ όλα. Μόνο αν είμαστε όλες μαζί μια γροθιά θα γίνει αυτό. Ωστόσο, το γυναικείο βίωμα αρχίζει σιγά σιγά να ακούγεται, να το παίρνουμε, επιτέλους, στα σοβαρά. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, καθώς είναι ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος, όμως είμαστε στο σωστό μονοπάτι. Έχουμε αρχίσει να στηρίζουμε πολύ περισσότερο η μία την άλλη, έχουμε γίνει δυνατές, σκεφτόμαστε το μέλλον, τον συνάνθρωπο». Για την Ερατώ (@bookitocat) το βασικό κριτήριο είναι το είδος. «Αν και διαβάζω όλα σχεδόν τα είδη, προσπαθώ να επιλέγω περισσότερο βιβλία από εκείνα που με συναρπάζουν. Αυτή τη στιγμή της ζωής μου, μου αρέσουν περισσότερο τα δυστοπικά έργα, γιατί θέλω να βλέπω σαπισμένες κυβερνήσεις και μια χούφτα ανθρώπων να παλεύουν γι’ αυτό που είναι σωστό και δίκαιο”.
Η Ελένη θεωρεί ουσιαστικό να δημιουργούμε οι γυναίκες αλυσίδες. «Είναι σημαντικό να υπάρξει στήριξη ανάμεσά μας, να μη δαιμονοποιούμε τα βιώματά μας και να θαφτεί, επιτέλους, η πεποίθηση πως η γυναίκα φταίει πάντα: γιατί ντύθηκε, γιατί γδύθηκε, γιατί μίλησε, γιατί σιώπησε κ.ο.κ. Θεωρώ, όμως, εξίσου σημαντική τη σωστή διαπαιδαγώγηση και των δύο φύλων πάνω στο θέμα. Το γυναικείο βίωμα ακούγεται. Το πρόβλημα είναι πως προσπερνιέται και μηδενίζεται καθημερινά η σημαντικότητά του. Γιατί αυτό έχουμε μάθει να κάνουμε σαν κοινωνία». Η Ερατώ προσθέτει: «Είναι πολύ σημαντικό να δημιουργούν οι γυναίκες αλυσίδες και να στηρίζουν η μία την άλλη, έμμεσα και άμεσα, γιατί μόνο με τη συλλογική διεκδίκηση και αλληλεγγύη μπορούμε να καταφέρουμε να κερδίσουμε τελικά την ισοτιμία που μας αξίζει».
Φωτογράφος: Νικόλ Μπαρτζώκα, D-TALES CREATIVE AGENCY, styling: Βίβιαν Ρουβέλα, Μακιγιάζ: Πωλίνα Μαλλιτάκη, Μαλλιά: Κωνσταντίνος Σακκάς/D-ΤALES CREATIVE AGENCY
«Τον τελευταίο καιρό, με τη βία που έχει ασκηθεί ενάντια στις γυναίκες (μην ξεχνάμε τις γυναικοκτονίες, το κίνημα #metoo) έχει αρχίσει να γίνεται το πρώτο βήμα καταγραφής των γυναικείων βιωμάτων. Όμως, χρειάζεται πολλή δουλειά για να αισθανθούν οι γυναίκες ασφαλείς ώστε να μιλήσουν και να καταγραφεί όλη η συμπεριφορά που βιώνουν, είτε αρνητική είτε θετική. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», σημειώνει η Ελένη.
Η Φαίδρα πιστεύει ότι και το bookinstagram έχει female power. «Ωστόσο θεωρώ ότι είναι, όχι πάντα, σε λάθος σημείο. Επικεντρωνόμαστε, και καλά κάνουμε, στις γυναίκες ηρωίδες. Να είναι ανεξάρτητες και δυναμικές, κάτι που φυσικά χρειάζεται. Όμως ξεχνάμε να τις κάνουμε πολύπλοκες, τρισδιάστατες και ελαττωματικές. Ανθρώπους. Και το ίδιο συμβαίνει και με τις δημιουργούς περιεχομένου που δεν είναι άντρες. Δίνουμε προσοχή στο να υπάρχουν πολλές και δεν φιλτράρουμε το περιεχόμενο που δημιουργούν. Είναι δύσκολη δουλειά, αλλά δεν έχουμε την πολυτέλεια να λέμε ό,τι θέλουμε χωρίς επιπτώσεις, όπως οι άντρες. Επίσης, προωθούμε η μία την άλλη, εμπιστευόμαστε την κρίση μας, λέμε καλά λόγια, ελπίζω, πάντα ειλικρινά. Πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση, αλλά θεωρώ πως η κοινότητα του βιβλίου σε Instagram και YouTube είναι πολύ όμορφη, ένας χώρος ελεύθερης έκφρασης και αλληλοσεβασμού». Μαζί της συμφωνεί και η Ερατώ: «Υπάρχει ξεκάθαρο female power. Το να βρεις άντρα bookstagrammer είναι το πιο δύσκολο. Προφανώς θα μπορούσε να είναι πιο υγιής η κοινότητα και είναι λογικό να έχει μέσα της μια κάποια τοξικότητα. Συνεχίζουμε να ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία, η οποία δεν επηρεάζει μόνο τα μυαλά των αντρών αλλά και των γυναικών. Ο ανταγωνισμός υπάρχει και θα υπάρχει όσο ζούμε σε αυτό το σύστημα. Αλλά, όντας μια κοινότητα αποτελούμενη σχεδόν εξ ολοκλήρου από γυναίκες, δεν φοβόμαστε να βγούμε από την ασφάλεια του υπολογιστή και να υποστηρίξουμε, ακόμη και προστατέψουμε, η μία την άλλη. Έχω γνωρίσει άτομα σε αυτή την κοινότητα που θα έκαναν τα πάντα για να με βοηθήσουν και το έχουν αποδείξει. Αυτό είναι η δύναμη του female power, του βιβλίου».
Η Φαίδρα ξέρει ότι υπάρχει εσωτερικευμένος μισογυνισμός μέσα σε όλες μας, αλλά το διάβασμα μπορεί να βοηθήσει και σε αυτό. «Θεωρώ ότι πρέπει να αρχίσουμε από τα βασικά, και σιγά σιγά να προχωρήσουμε στα πιο εξειδικευμένα. Ένα πολύ καλό βιβλίο για να αρχίσουμε είναι το Φεμινισμός: Παρελθόν και Παρόν Ενός Κινήματος της Deborah Cameron, που μιλά για τα κύματα του φεμινισμού και την ιστορία του. Πρέπει να διαβάσουμε φεμινιστική θεωρία. Να καταλάβουμε για ποιο πράγμα παλεύουμε. Είναι εύκολο να χαθείς σε μια θάλασσα πληροφοριών, και πρέπει να ξέρουμε κάτι σημαντικό: όπως λέει στο βιβλίο της η Cameron “η αντρική κυριαρχία είναι δομικού χαρακτήρα: διαπερνά το σύστημα από πάνω ως κάτω. Μπορεί να ενδιαφερόμαστε περισσότερο για τις επιπτώσεις στη ζωή των γυναικών που βρίσκονται χαμηλότερα στην κοινωνική ιεραρχία (και πράγματι, αυτή πρέπει να είναι η προτεραιότητά μας), όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, εν τέλει, εκείνο που χρειάζεται να γκρεμίσουμε είναι ολόκληρο το οικοδόμημα”. Η Ερατώ έχει και αυτή τη δική της πρόταση: «Το βιβλίο λέγεται Το Γυναικείο Ζήτημα της Αλεξάνδρας Κολοντάι. Πρόκειται για ένα δοκίμιο, μικρό σε έκταση, που παρουσιάζει όμως με κατανοητό τρόπο την την ιστορία της κοινωνικής θέσης της γυναίκας”.
